مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 22 مرداد برابر با 13 آگوست در تاریخ چه گذشت (تولد،درگذشت،رویداد،اتفاق)

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 22 مرداد  برابر با 13 آگوست در تاریخ چه گذشت (تولد،درگذشت،رویداد،اتفاق)

آرشیو رزوهای قبلی

امروز 22 مرداد برابر با 13 آگوست تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:
  
1152 - پایان حکومت غزنویان بر ایران

13 آگوست سال 1152 علاء الدین غور با تصرف غزنه [شهری در افغانستان کنونی] به عمر حکومت 155 ساله غزنویان بر ایران خاوری پایان داد. حد غربی حکومت غزنویان بر ایران، ایالت ری بود. غزنویان نخستین دسته از طوایف تُرک زبان بودند که به ایران زمین مهاجرت کرده بودند.
   

سلطان محمود

اوج قلمرو غزنویان، در زمان سلطان محمود بود که هند جنوب غربی را هم در چند تعرض متصرف شده و تا ساحل اقیانوس هند پیش رفته و معبد مهم هندوان در شهر سومنات (ایالت گجرات) هند را ویران ساخته بود. اگر این حملات نظامی سلطان محمود غزنوی به هندوستان صورت نگرفته بود، امروز کشوری به نام پاکستان مرکب از مسلمانان هندوستان و ایجاد آن تنها به دلیل تفاوت دین! وجود نداشت. پاکستان 14 آگوست 1947 درست795 سال پس افتادن غزنه به دست غوریان) به وجود آمد. سلطان محمود انگیزه حملات نظامی خود به هند را ترویج اسلام اعلام کرده بود، ولی بیشتر مورخان انگیزه اصلی او از این حملات را کسب زر و عمدتا با غارت معابد هندوها نوشته اند. مهمترین کار سلطان محمود که باعث بقای شهرت او شده است؛ توجه به ادباء و دانشمندان بود که با آنان جلسات دیدار منظم داشت وبا اینکه زبان نیاکان او تُرکی بود، شعراء را تشویق و دلگرم به سرودن شعر فارسی می کرد و ادبیات فارسی در زمان او رونق گرفت.
   
فردوسی که تنها به خاطر وطنش و عشق به ایرانیان و نه چشمداشت دیگری، شاهنامه (تاریخ منظوم ایران باستان) را سرود و در سال 1025 میلادی فوت شد در زمان سلطان محمود می زیست و در زادگاه خود، توس، زندگی می کرد.

به باور مورخان، جهانی شدن شهرت سلطان محمود و دودمان غزنوی باعث شد که از آن پس در هر گوشه از جهان توجه پادشاهان و امیران به مؤلفان، شاعران و هنرمندان ـ تنها به خاطر باقی ماندن نام خودشان از طریق کارهای آنان افزایش یابد و از این رهگذر ادبیات و هنر نیز رونق یافت که در عصر حاضر از این لحاظ، مطبوعات جای شاعران و مؤلفان قدیم را گرفته اند و مقامهای تراز اول هر کشور می کوشند که شماری هر چه بیشتر از مقاله نگاران و اصحاب قلم را در کنار خود داشته باشند و یا دست کم اسباب رنجش آنان را فراهم نکنند و ....

1521 - پایان تمدن باستانی آزتک ها

هرناندو کورتز Hernando Cortez افسر اسپانیایی روز 13 آگوست سال 1521 میلادی با تصرف مجدد شهر تنوچتیتلان Tenochtitlan (مکزیکوسیتی امروز) به عمر امپراتوری متمدن آزتک Aztec در مکزیک که در زمینه علم و هنر پیشرفت چشمگیر داشت پایان داد. برتری اسپانیائی ها در جنگ با بومیان مکزیک، تنها اسلحه آتشین آنان بود.
   

تمدن باستانی درخشان آزتک: معبد ــ بقایای عمارات ــ مجسمه سازی ــ صور فلکی ( زودیاک ) و محاسبه تقویم

کورتز (صرفا با هدف به دست آوردن طلا و نقره، و زمین برای استقرار جمعیت اضافی اروپا و به بیگاری کشاندن بومیان) با چند صد تفنگدار و تعدادی توپ ارتش دهها هزار نفری آزتکها را شکست داده بود!. مبدأ تقویم مکزیک باستان که دست کمی از تمدن آسیای غربی نداشت از 13 اوت سال 3114 پیش از میلاد آغاز می شود و این تقویم و آثار ابنیه باستانی مکزیک محفوظ مانده و هویت این ملت است.

1907 - نخستین تاکسی در تاریخ جهان در شهر نیویورک اغاز بکار کرد.

1923 - روزی که «آتاتورک» رئیس جمهوری ترکیه شد

ژنرال مصطفی کمال پاشا 13 آگوست 1923 به سمت نخستین رئیس جمهوری ترکیه انتخاب شد. ترکیه نامی است که بر باقیمانده از امپراتوری عثمانی گذارده شده است. کمال پاشا به خاطر خدماتی که به ملت ترکیه کرده بود لقب «آتا ترک = آتاتورک» گرفت. تغییر الفبای ترکیه از عربی به لاتین که دارای حروف «صدادار» است و تلفظ ها یکسان شده است از خدمات اوست. دیگر از خدمات او، قراردادن پاسداری از قانون اساسی ترکیه بر عهده ارتش است، بنابراین نقض اصول این قانون کار دشواری است. اگر مصطفی کمال و چند همقطار و همفکر او نبودند و در برابر فاتحان جنگ جهانی اول مقاومت مسلحانه نمی کردند امروز کشوری به نام ترکیه وجود نداشت. فاتحان جنگ جهانی اول با خاطرات 465 ساله خود از امپراتوری عثمانی، کمر به حذف بقایای آن بسته بودند. عثمانی در جریان جنگ جهانی اول، متحد آلمان بود و شکست خورد و متصرفات عربی آن جز سوریه و لبنان از آن انگلستان شد. سوریه و لبنان سهم دولت فرانسه شده بود.

مصطفی کمال (اتاتورک) در لباس افسری ارتش عثمانی

1961 - آغاز ساخت دیوار برلین و تقسیم پایتخت آن به دو قسمت غربی و شرقی

بعد از جنگ جهانی دوم و آغاز دوره‏ای دیگر از رویارویى‏ها که به "جنگ سرد" موسوم گردید، مسئله آلمان به عنوان نقطه تلاقی دو اندیشه لیبرالیسم و کمونیسم مطرح گردید. از یک طرف تبلیغات گرم و شدید بوق‏های تبلیغاتی غرب که از رفاه، آزادی و کرامت انسانی دم می‏زدند و از سوی دیگر اندیشه مارکسیستی و تسلط دولت بر همه چیز و شکل‏گیری طبقات در جامعه بی‏طبقه، باعث می‏شد تا ساکنان شرق اروپا، که در زیر سلطه کارگزاران شوروی قرار داشتند و به ویژه مردم آلمان و شهر برلین به دنبال آسایش و رفاه وعده داده شده، باشند. با اوج‏گیری این وضعیت و در عین حالْ رجزخوانی سران امریکا و شوروی مبنی بر نحوه حل مسئله برلین و از جمله پیشنهاد خروشچف مبنی بر واگذاری برلین به آلمان شرقی و خروج نیروهای بیگانه از آن، در نیمه شب 13 اوت 1961م پلیس آلمان شرقی بنای دیواری 45 کیلومتری را آغاز نمود که ابتدا با سیم خاردار و موانع دیگر ساخته شد و سپس به دیواری محکم که از آن به "دیوار آهنین" یاد می‏شود، تبدیل گردید. این دیوار که از مظاهر اختلاف و عدم تفاهم میان شرق و غرب به حساب می‏آمد، مدت 28 سال پا برجا بود و شهر برلین را به دو قسمت تقسیم می‏نمود. در این میان، تنها یک دروازه تحتِ کنترلْ، رفت و آمد میان دو کشور را ممکن می‏ساخت. با وزیدن نسیم اصلاحات در بلوک شرق، دیوار برلین به عنوان نمادِ تفکری منحط و فروپاشیده، در 9 نوامبر 1989م توسط مردم تخریب شد و در اکتبر سال بعد با ادغام دو بخش غربی و شرقی، آلمان واحد شکل گرفت.

1332 - عزل محرمانه دکتر محمد مصدق از نخست‏ وزیری توسط محمدرضا شاه پهلوی

در حالی که مصدق سرگرم اقدامات لازم و ضروری برای بقای خود بود، دولت‏های انگلستان و آمریکا با ایادی دربار پهلوی، دست به هم داده، نقشه سرنگونی حکومت را طراحی و آماده اجرا کرده بودند. در روز 22 مرداد 1332، محمدرضا پهلوی، به طور محرمانه دکتر محمد مصدق را از نخست‏وزیری عزل کرد و سرلشکر زاهدی را به نخست‏وزیری برگزید. این تصمیم بر اساس توصیه دولت‏های آمریکا و انگلیس انجام شد، زیرا دولت مصدق با حمایت مردم، نفتِ ایران را ملی کرده بود که عملی مخالف منافع استعماری به شمار می‏رفت.

هرچند در این میان، مصدق با درخواست اختیارات بیشتر از شاه و مجلس، موجبات نگرانی و ترس پهلوی را فراهم کرده بود. از این رو، شاه برای دوری از عواقبِ رویدادهای ناشی از برکناری مصدق، به شمال ایران رفت. وقتی خبر عزل مصدق به او داده شد، وی این حکم را نپذیرفت و این حرکت را کودتایی علیه خود قلمداد کرد. در بامداد روز 25 مرداد، خبر کودتا به طور مشروح از رسانه‏های گروهی پخش شد. پس از آن‏که طرح برکناری مصدق شکست خورد، محمدرضا پهلوی به عراق و ایتالیا گریخت. با اعلام خبر کودتای نافرجام علیه دولت، مردم مجسمه‏های شاه و پدرش را به زیر کشیدند و عکس‏های محمدرضا را از ادارات برداشتند. اما چند روز پس از فرار مفتضحانه شاه از کشور، کودتای 28 مرداد توسط آمریکا و انگلیس اجرا شد و شاه پس از سقوط دولت مصدق به ایران بازگشت و به حکومت مستبدانه خود ادامه داد.

1975 - کودتا در بنگلادش و قتل شیخ مجیب ‏الرحمن بنیان‏گذار استقلال و رئیس جمهور آن کشور

شیخ مجیب الرحمن، بنیان‏گذار استقلال بنگلادش و اولین رئیس جمهور این کشور، در سال 1920م در شرق بنگلادش به دنیا آمد. وی در ابتدا در دانشگاه اسلامی کلکته و سپس در دانشگاه داکا به تحصیلات عالیه پرداخت و سپس جامعه دانشجویان پاکستان شرقی را بنیان نهاد. پس از استقلال هند و پاکستان از استعمار انگلستان در سال 1947م، بنگلادش بخشی از پاکستان محسوب می‏شد و به نام بنگال یا پاکستان شرقی معروف بود. مجیب الرحمن در سال 1954 به مجلس بنگال راه یافت و در راه استقلال بنگلادش تلاش کرد. او در سال 1962م حزب عوامی لیگ را با هدف ایجاد تشکیلات سیاسی برای نیل به استقلال بنگال به وجود آورد و در انتخابات پارلمانی 1970 با وعده ایجاد کشور و حکومت مستقل بنگلادش، اکثریت آراء را از آن حزب خود ساخت. با اوج‏گیری قیام مردمی و برخوردهای خونین و خشونت بار، شیخ مجیب در 26 مارس 1971م استقلال بنگلادش را اعلام کرد. او پس از این اقدام، به اتهام خیانت و تجزیه‏طلبی دستگیر شد که این امر باعث حادتر شدن اوضاع گردید. در این هنگام، نمایندگان مجمع ملی بنگلادش، مخفیانه با تشکیل جلسه‏ای مخفیانه، شیخ مجیب الرحمن را که در زندان بود به ریاست جمهوری کشور مستقل بنگلادش برگزیدند.

شیخ مجیب الرحمن

طی جنگ‏ها و مبارزاتی که به استقلال بنگلادش انجامید، حدود سه میلیون تن کشته و ده میلیون نفر دیگر آواره شدند. در نهایت پس از وقوع حوادث متعدد، بنگلادش به استقلال دست یافت و مجیب الرحمن از دهم ژانویه 1972م، ریاست جمهوری بنگلادش را به طور رسمی بر عهده گرفت. در ژانویه سال 1975م در پی ترور چند تن از رهبران حزب عوامی لیگ، مجیب‏الرحمن در کشور وضعیت فوق العاده اعلام نمود و پارلمان را منحل کرد. وی هم‏چنین کلیه احزاب سیاسی را که اکثراً چپ‏گرا و متمایل به کمونیست بودند غیرقانونی اعلام کرد و نام حزب عوامی لیگ یا مردم را به حزب جامعه خلق دهقانان و کارگران تغییر داد. با این حال مجیب الرحمن حکومت کشوری را در اختیار داشت که جنگ داخلی، آن را نابود کرده بود. کمبود غذا، مسئله مهاجران، کمبود مدیران کارآمد، وجود سلاح در اختیار مردم، اقتصادِ مُضمَحل و سیاست‏مداران بدون تجربه بخشی از مشکلات موجود به حساب می‏آمد. مجیب الرحمن ابتدا به تقسیم سرمایه‏ها و بدهی‏های پاکستان پرداخت، سپس به ملی کردن کارخانه‏ها و سرمایه‏گذاری‏های تجاری روی آورد. وی آن گاه بانک‏ها، شرکت‏های بیمه و دیگر مؤسسات مالی و تجارتِ بین‏المللی را نیز ملی اعلام کرد. حکومت 5 ساله شیخ مجیب الرحمن سرانجام در 13 اوت 1975م در طی یک کودتای دست راستی به پایان رسید و وی در این کودتا و در همین روز، به همراه سایر افراد خانواده‏اش به قتل رسید. شیخ مجیب الرحمن به هنگام مرگ، 55 سال داشت.

1976 - روز جهانی چپ دست ها

 روز ۱۳ اوت برابر با ۲۲ مرداد به نام روز جهانی چپ‌دست‌ها (به انگلیسی: International Lefthanders Day) نامگذاری شده‌است. نام این روز در سال ۱۹۷۶ برابر با ۱۳۵۵ خورشیدی پیشنهاد شد و به تصویب رسید. دلیل نامگذاری این روز، انتقاد از این است که تمامی ابزارها و امکانات برای راست دست ها طراحی شده اند( مانند صندلی های یک دسته، صندلی راننده در خودروها، قانون های راهنمایی رانندگی، میزهای پر کردن فرم در بانک ها و اداره ها و...) و چپ دست ها را مجبور به کاربرد از دست راست می کنند.

زادروزها

    ۱۵۷۴ - زادروز ساموئل دو شامپلن سرباز، کاوش‌گر، نقشه‌کش، طراح، دیپلمات، دریانورد، وقایع‌نویس، نژادشناس و گیتانگار فرانسوی
    ۱۸۹۹ - زادروز آلفرد هیچکاک کارگردان آمریکایی

آلفرد هیچکاک

    ۱۹۱۸ - زادروز فردریک سنگر زیست شیمیدان انگلیسی ، برنده دو جایزه نوبل شیمی در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۸۰
    ۱۹۲۶ - زادروز فیدل کاسترو رئیس‌جمهور سابق کوبا

فیدل کاسترو

    ۱۹۷۰ - زادروز آلن شیرر فوتبالیست اهل انگلیس

آلن شیرر

درگذشت‌ها

    ۱۸۶۳ - درگذشت اوژن دولاکروا نقاش اهل فرانسه
    ۱۹۱۰ - درگذشت فلورانس نایتینگل بنیانگذار حرفه پرستاری

فلورانس نایتینگل

    ۱۹۱۲ - درگذشت ژول ماسنه آهنگساز فرانسوی
    ۱۹۱۷ - درگذشت ادوارد بوخنر شیمیدان و مخمرشناس آلمانی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۰۷ میلادی

ادوارد بوخنر

    ۱۹۴۶ - درگذشت اچ. جی. ولز روزنامه‌نگار، جامعه‌شناس ، تاریخ‌نگار و نویسندهٔ انگلیسی رمان‌های علمی تخیلی
    ۱۹۸۴ - درگذشت تیگران پتروسیان استادبزرگ اهل شوروی ، قهرمان شطرنج جهان

اچ. جی. ولز