مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 26 مهر برابر با 18 اکتبر در تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 26 مهر برابر با 18 اکتبر  در تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

آرشیو روزهای قبلی

امروز 26 مهر برابر با 18 اکتبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  331 پیش از میلاد - سالروز شکست ایران در جنگ اِربیل با اسکندر مقدونی

یکم اکتبر سال 331 پیش از میلاد (نهم مهرماه)، ارتش 90 تا 100 هزار نفری ایران ازجمله 40 هزار سوار، 200 ارّابه جنگی (ارابه ـ Chariot چهار اسبه و چرخهای آنها مجهز به تیغه های یک متری برنده ـ Schythed) و 15 فیل جنگی در یک جنگ چند ساعته از ارتش 47 هزار نفری اسکندر مقدونی که تنها 7 هزار سوار داشت شکست خورد و چراغ عمر ابرقدرت وقت جهان (تنها ابرقدرت جهان به مدت دو قرن) خاموش شد. این جنگ که در جلگه شرق موصل امروز و نه چندان به دور از شهر اِربیل (اَربلا ـ کردستان عراق امروز) و در کنار دو ـ سه تَل (تپه) به نام تَل های گومِل روی داده بود سومین جنگ اسکندر با ایران بود که از 334 پیش از میلاد با ورود او و نیروهایش به قلمرو ایران و نبرد گرانیکوس (در نزدیکی داردانلِ ترکیه امروز) آغاز شده بود. نبرد دوم در سال 333 پیش از میلاد در ایسوس (ساحل مدیترانه ـ لِوانت) و نبرد سوم، دو سال پس از آن در اَربلا، و به نام نبرد گاوگامیلا Battle of Gaugamela.
   
در فاصله دو ساله میان نبردهای ایسوس و گاوگامیلا، اسکندر به خارج ساختن ایران از سوریه بزرگتر ازجمله بندر صور (لبنان امروز)، فلسطین (دژ غزّه)، مصر و تمامی منطقه مدیترانه دست زده بود که بدون ایستادگی محلی نبود. پادگانهای ایرانی در صور و غزّه ایستادگی طولانی و مردانه کرده بودند.
   

اسکندر مقدونی

در پی زَهر خورانیده شدن اردشیر سوم ـ شاه هخامنشی ایران توسط بزرگ وزیر او «باگواش = باگوا» در 336 پیش از میلاد و تعیین یک شاهزاده کم تجربه، به تصمیم «باگواش» به جانشینی او که نام داریوش سوم بر وی گذارده شد و ایجاد ناخرسندی در پاره ای از ژنرال ها و ساتراپ ها و تولید بُخل و حسد میان برخی دیگر و وقوع مبارزه بر سر قدرت در دو پایتخت وقت (شوش و پرسپولیس) و گسترش فساد دولتی، اسکندر که در انتظار فرصت بود به بهانه آزادساختن یونانی زبانان آناتولیا (غرب ترکیه امروز) و قبرس از سلطه ایران و وارد ساختن این اتهام که عوامل ایران پدر او ـ فیلیپ دوم را زهر داده و کشته بودند به ایران لشکر کشید. دستگاه اطلاعاتی ارتش ایران به قدری ضعیف بود که متوجه نشده بود نیروهای اسکندر به نیزه های بلند 4 ـ 5 متری مجهز شده اند، تا راه مقابله به دست آید به علاوه، مِرسنِرهای یونانی ارتش ایران متمایل به اسکندر هستند و وفاداری به ایران ندارند. تعرّض اسکندر به ایران، دو سال پس از شاه شدن داریوش سوم آغاز شده بود. به رغم تجربه از نبرد گرانیکوس، داریوش سوم به کار مرسنرهای یونانی در ارتش ایران پایان نداد. اشتباه سیاسی او دادن پیشنهاد سازش و امتیاز فراوان به اسکندر بود که بر عزم او به فتح ایران افزود زیرا که دادن امتیاز نشانه ضعف و بیم است. یک اشتباه نظامی او، انتخاب یک جلگه در اِربیل به عنوان میدان نبرد و مقابله نظامیان بود که برای پیاده سنگین اسلحه یونان مناسب تر بود.

   
در نبرد گاوگامیلا، تیراندازان تپورستان (مازندران) معروف به آیمرد = اَمَرد (عمدتا ازشهر آمُل پایتخت وقت مازندران) و نیز 7 هزار سوار ارمنی به فرماندهی Orontes (یِرواند) ساتراپ ارمنستان که در قلب جبهه می جنگیدند تا آخرین نفس ایستادگی کردند و یرواند جان خودرا از دست داد. یک جناح ارتش ایران به فرماندهی «بسوش Bessus» ساتراپ باکتریا (شمال شرقی افغانستان امروز، منطقه فرارود ازجمله دره فرغانه و سمرقند، بخارا، مرو تا خُجَند) به مرکزیت باکترا (بلخ) با کشته شدن بسوش روحیه خودرا از دست داد و جناح دیگر ارتش به فرماندهی آدُرپاتِکان (آذرپایگان = آتش ـ نگهبان) و به نوشته مورخان یونانی، آتروپاتکان که نام آذربایجان از اسم اوست با مشاهده فرار داریوش سوم از میدان جنگ، دست به عقب نشینی زد. آدُورپاتکان ساتراپ ماد (کردستان و آذربایجان) بود. وی به داریوش سوم پیشنهاد کرد که به همدان (هِگمتانه = اِکبتانا = اِکباتان) برود و نیروهای شکست خورده را تجدید سازمان دهد که پذیرفت ولی چندی پس از اقامت در همدان، تصمیم گرفت به باکترا که در آن دوران ولیعهد نشین ایران بود (همچنانکه پس از ساسانیان و در دوران صفویه نیز شهر هرات ولیعهد نشین بود) و پشت به کوههای هندوکش و پامیر داشت برود که شاهزادگان هخامنشی ضمن راه اورا کشتند تا به دست اسکندر نیافتد و تحقیر نشود. آدُرپاتکان که چنین دید با اسکندر از در سازش در آمد و ساتراپی خودرا حفظ کرد. داریوش سوم برای جنگ با اسکندر یکانهای جنوب ایران (سیستان، کرمان و فارس امروز) را که احساسات ناسیونالیستی نیرومندتری داشتند احضار نکرده بود و دیدیم که یک واحد نظامی جنوب به فرماندهی آریو برزن چگونه ایستادگی تاریخ ساز کرد.
   
پس از پیروزی اسکندر، ایران برای مدتی طولانی زیر سلطه نبود و خراسانیان بپاخاستند و مقدونی ها را به مدیترانه ریختند و ایران دوباره و این بار به مدت 8 قرن ابرقدرت بود. همین خراسانیان به همان صورت به سلطه عرب نیز پایان دادند.
   

تصویری که یونانیان از داریوش سوم ترسیم کرده اند

1565 - تصرف مجمع الجزایر فیلیپین توسط استعمارگران اسپانیایی

فیلیپین مجمع الجزایری است در جنوب شرقی آسیا با 300 هزار کیلومتر مربع مساحت و در همسایگی چین و مالزی قرار گرفته است. کاشفین اروپایى نخستین بار در 6 اوت سال 1521م به جزایر فیلیپین قدم نهادند. ماژلان، دریانورد اسپانیایى به عنوان اولین اروپایى از این منطقه دیدن نمود و آن را به نام فیلیپ پادشاه اسپانیا، فیلیپین نامید. با این حال تصرف این منطقه توسط اسپانیا تا سال 1565 به طول انجامید. در 18 اکتبر این سال، فیلیپین رسماً ضمیمه متصرفات اسپانیا گردید که به مدت 3 قرن ادامه داشت ولی مسلمانان این منطقه که قبل از قرن سیزدهم وارد این منطقه شده بودند، هیچ‏گاه به همکاری و سلطه جویى اروپایی‏ها تن در ندادند. در اواخر سده نوزدهم، جنبش‏های استقلال‏طلبانه درگوشه و کنار کشور پدید آمد و در پی آن در سال 1896م به یک شورش عمومی ضداستعماری تبدیل گردید و ادامه یافت و سرانجام به استقلال فیلیپین در دوازدهم ژوئن سال 1898م منجر گردید.

1827 - روزی که ایروان مورد تعرض ژنرال روس قرارگرفت

یکم اکتبر 1827 ایوان پاسکِویچ ـ ژنرال روس شهر ایروان (یروان) را که بیش از 2 هزار سال وابسته به ایران بود مورد تعرّض قرار داد و به رغم دفاع طولانی و سخت نظامیان ایران، آن را تصرف و سال بعد (22 فوریه 1928) طبق سازشنامه ترکمن چای به روسیه واگذار شد که اینک پایتخت جمهوری مستقل ارمنستان است.
   
 ارمنستان از زمان هخامنشیان همواره متحد و یا وابسته به ایران بود و ایران بارها برسر آن با رومیان جنگید. از دست رفتن ایروان شکست بزرگی برای ایران بود و همچنین برای ایروانی ها که هزاران تَن از آنان به داخله ایران مهاجرت کردند. از دوران صفویه تا امضای سازشنامه ترکمن چای، در هر جنگی با عثمانی، ایران برای حفظ ایروان در کنار خود حاضر به هرگونه گذشت ـ حتی از دست دادن بغداد می شد. در دو ـ سه دهه اخیر دولت ایران مناسبات بسیار نزدیک با جمهوری ارمنستان برقرار کرده است که اینک به مراتب کوچکتر از ارمنستان پیشین است که تا دریاچه وان امتداد داشت. دشمنی و فشار عثمانی به ارمنیان باعث پراکنده شدن آنان در سراسر جهان شده است و کالیفرنیا اینک یک اقلیت پُرجمعیت ارمنی دارد.

ژنرال پاسکِویچ

1867 - آلاسکا که توسط دولت آمریکا از دولت روسیه خریداری شده بود رسما به مالکیت آن دولت درآمد و آن را از روسیه تحویل گرفت. به این مناسبت 18 اکتبر «روز آلاسکا» اعلام شده که هر سال مراسم آن در آمریکا برگزار می شود. دولت واشنگتن آلاسکا را به مبلغ 7 میلیون و دویست هزار دلار از روسیه خریداری کرده بود.

1922 - سالروز تاسیس BBC بازوی روابط عمومی دولت انگلستان

18 اکتبر سالروز تاسیس «بریتیش برادکستینک کورپوریشن ــ به اختصار «بی بی سی» است که در سال 1922 درست سه سال پس از آغاز به کار کمپانی سخن پراکنی غیر دولتی آمریکایی «آر سی ا» و 18 سال زودتر از رادیو تهران تاسیس شد. بی بی سی در آغاز کار یک شرکت غیر دولتی بود که از سال 1927 به صورت دولتی درآمد و از سال 1932 پخش تلویزیونی را هم برکار رادیویی خود اضافه کرد که از دهه پیش دارای ادیشن آنلاین هم شده است. بریتیش برادکستینگ در سال 1922 توسط هفت کمپانی مخابراتی بزرگ تاسیس شده بود و مدیر آن «جان ریث» بود. بی بی سی که بودجه سالانه آن معادل 8 میلیارد دلار است به زبانهای مختلف برنامه دارد و به این لحاظ است که شهرت دارد به صورت دستگاه روابط عمومی دولت مربوط عمل می کند و زمینه را برای اجرای سیاست های لندن هموار می سازد. فعالیت به زبانهای متعدد است که این سازمان را نیازمند جذب روزنامه نگاران ماهر و مستعد ملل دیگر کرده است.

    
این موسسه پس از دولتی شدن ضمیمه پستخانه دولتی انگلستان شد. بسیاری هستند که می گویند: این بنگاه به هزینه دولت انگلستان به بسیاری از زبانها برنامه پخش می کند تا از طریق برنامه زبانهای خارجی خود راه را برای اجرای سیاست های دولت متبوع هموار سازد که ظاهرا هنوز نمی خواهد دست از سر سایر ملل بردارد و به سهم خود، به عنوان یک کشور پنجاه و چند میلیونی قناعت کند. این عده می گویند: بی بی سی با ادامه این فعالیت به وظیفه اش به عنوان بازوی روابط عمومی سیاست خارجی انگلستان با وفاداری کامل و سنگ تمام عمل می کند، آموزگار سیاسی ملل دیگر می شود و نظراتی را که دولت متبوع آن نمی تواند از طریق متعارف و معمول (دیپلماتیک) بیان دارد، در قالب خبر و نظر که با هزار دوز و بند آنها را در چارچوب ژورنالیسم مستقل و حرفه ای قرار می دهد تبلیغ می کند و به خورد مردمی می دهد که آگاهی های اندک از چکونگی ژورنالیسم حرفه ای و بازی های سیاسی دارند و ایشان را اصطلاحا شستشوی مغزی می کند.
    
از آنجا که یک رسانه بدون داشتن مخاطب «هیچ» و بی اثر است، بسیاری از دولتها پس از آغاز جنک سرد (جنگ رسانه ای طولانی در قرن 20) بر برنامه های دروس دوره متوسطه خود «درس آشنایی با رسانه ها» را افزوده اند تا مردمشان از سنین نوجوانی رسانه حرفه ای از غیر حرفه ای (دولتی، حزبی، تخصصی و رسانه های با مقاصدخاص و ...) را تشخیص و نیز با هدفهای رسانه های دولتی سایر کشورها که به زبان آنان برنامه دارند و بازی های خبرگزاریهای اصطلاحا بین المللی و حتی رسانه هایی که تحت عنوان غیر دولتی حرفه ای در سطح جهان عمل می کنند و در باطن وابستگی هایی دارند آشنا باشند، القائات آنها را تشخیص دهند و توجه نکنند. طبق نظام آموزش وپرورش نوین ایران که در سال 1346 خورشیدی (1967 میلادی) برنامه نویسی شد قرار بود که دبیرستانهای ما هم چنین برنامه درسی را داشته باشند. دمکراسی در هر تعریف و نوع خود انتشار نشریه عمومی (حرفه ای) از سوی دولتها و سازمانهای دولتی را رد کرده است. در عرف روزنامه نگاری حرفه ای سازمانهای دولتی تنها مجاز به انتشار نشریات تخصصی (نشریات با هدف ارتقاء معلومات عمومی و دادن اطلاعات و اندرز در زمینه مربوط ) هستند.
   
همچنین این نظریه در حال قوت گرفتن است که وجود نشریات وابسته (وابسته به یک سازمان دولتی و عمومی) در یک کشور که به شکل حرفه ای و عمومی عمل کنند (آگهی تجاری چاپ کنند و تکفروشی داشته باشند)، نشانه مداخله قوای دیگر در قوه چهارم دمکراسی (ژورنالیسم) است. همچنین خرید این نشریات؛ حاکی از عدم رشد سیاسی مخاطبان تلقی می شود و این، یک معیار برای سنجش میزان اطلاعات سیاسی یک ملت بشمار می آید.

1951 - ترور لیاقت علی خان ـ ریشه مسائل پاکستان

لیاقت علی خان نخست وزیر و وزیر دفاع وقت پاکستان در این روز در سال 1951 " شهید ملت" اعلام شد. وی که پس از درگذشت محمدعلی جناح رهبری حزب مسلم لیگ را به دست گرفته بود، 16 اکتبر 1951 در یک اجتماع این حزب در باغ ملی راولپندی به دست یک افغان تبار (پشتون) به نام «سعد اکبر ببرک» از طایفه زدرانی هدف دو گلوله قرار گرفت و کشته شد. وی به همانگونه و در همانجا ترور شده بود که 56 سال بعد (27 دسامبر 2007) بی نظیر بوتو کشته شد (در باغ ملی راولپندی و در اجتماع مردم). لیاقت علی خان نخستین رئیس دولت پاکستان متولد هند و فارغ التحصیل دانشگاه آکسفورد انگلستان و یک انگلوفیل بود. وی که فرزند یک نوّاب (زمیندار) پنجابی بود و عنوان «نوّابزاده» داشت در تقسیم هندوستان به دو کشور هند و پاکستان در سال 1947، نقش اساسی داشت که نحوه تقسیم و روش این کار، یک مسئله جهانی بوجود آورده است. لیاقت علی خان از دهه 1930 از فعالان «مسلم لیگ همه هند» بود که برای تجزیه هندوستان تلاش می کرد. وی فردی ضد کمونیست بود و در طول حکومت خود نه تنها از سرکوب حزب کمونیست پاکستان خودداری نکرد بلکه به شوروی هم سفر نکرد. طرح کوچانیدن مسلمانان هند به پاکستان که خالی از دشواری و مسئله سازی نبود از لیاقت علی خان بود. پشتونها با وی که بر «خط سال 1893دوراند» صحه گذارده و نیمی از مناطق پشتون نشین افغانستان را ضمیمه پاکستان کرده بود دشمنی داشتند که این خصومت قومی هنوز ادامه دارد و ریشه مسائل وزیرستان و ایالت سرحد از همینجا بوده است. مسئله ایالتهای پشتون (پاتان نشین) پاکستان تا امروز ادامه داشته و روز به روز وخامت بیشتری می یابد. طالبان در همین مناطق آموزش نظامی دیده بودند. لیاقت علی خان پسر رستم علی خان نوّاب و از آریستوکراتهای پنجاب که هنگام مرگ 55 ساله بود در دوم اکتبر سال 1896 به دنیا آمده بود. لیاقت علی و پدرش خود را از خاندان «نوشروانی = نوشیروانی های پارسی = ساسانیان» می دانستند که مطبوعات وقت تهران (احتمالا تحت نفوذ لندن) این موضوع را بزرگ کرده و این خانواده را در دل ایرانیان جا انداخته بودند و در نتیجه روابط دولت ایران با دولت لیاقت علی خان حسنه بود.

لیاقت علی خان و زنش

1359 - سخنرانی شهید رجایی در شورای امنیت سازمان ملل متحد

در این روز شهید محمدعلی رجایی، نخست وزیر وقتِ جمهوری اسلامی ایران، در شورای امنیت سازمان ملل متحد حضور یافت و درباره جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، سخنانی مبسوط، ایراد کرد. وی با بیان جنایات وحشیانه متجاوزان بعثی در مناطق اشغالی و کشتار مردم بی‏دفاع شهرها و روستاها بر اثر بمباران و موشک باران‏های ارتش عراق، عزم راسخ ملت مسلمان ایران را در دفاع از استقلال، آزادی، انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی خود، اعلام کرد و مسؤولیت مهم و تاریخی سازمان ملل متحد و شورای امنیت این سازمان را در دفاع از مظلومان و اقدام مؤثر بر ضد متجاوزان، یادآور شد. ایشان، حمله سازماندهی شده عراق به خاک جمهوری اسلامی ایران، نقض حقوق انسانی، و کمک‏های غرب به دولت عراق را تشریح کرد و افزود که زیر چکمه ‏ها و رگبارهای دشمن، نمی‏توان و نباید با آتش بس موافقت کرد.

شهید رجایی در حال نشان دادن آثار شکنجه ها به اعضای شورا

شهید رجایی همچنین درباره مسائل مهم جهان به ویژه اشغال فلسطین به دست صهیونیست‏های نژادپرست و تجاوز ارتش سرخ شوروی به افغانستان و توطئه‏های استعمارگران و مستکبران در سراسر جهان، نکاتی مهم را بیان کرد. پس از این سخنرانی، نمایندگانی از سوی دولت آمریکا، خواستار دیدار و مذاکره با نخست‏وزیر ایران شدند، اما شهیدرجایی به علت سیاست‏های سلطه‏جویانه امریکا و جنایاتش در جهان، با این درخواست موافقت نکرد.

1998 - سرنوشت عبرت آموز پینوشه

18 اکتبر سال1998 به درخواست قاضی یک دادگاه اسپانیا اوگوستو پینوشه (پینوچت) دیکتاتور سابق کشور شیلی در 82 سالگی در لندن بازداشت خانگی شد. وی متهم به انجام کودتا به خواست و کمک بیگانه بر ضد دولت منتخب مردم (دولت سالوادور آلنده و قتل او)، اختناق، حکومت غیرقانونی با اعمال رعب و وحشت میان هموطنان، قتل 3 هزار و 197 تن از مردم از جمله چند اسپاتیایی مقیم شیلی در دوران حکومت خود، ناپدیدشدن یک هزار و صد و دو تن دیگر، مصادره اموال، اخراج غیرقانونی از کار (اصطلاحا: پاکسازی) و ... بود. گرچه پس از مدتی بازداشت، با اعمال نفود دولتهایی که وی دست نشانده آنان بود، ظاهرا به نام محاکمه و مجازات در کشور خود به جای استرداد به اسپانیا به شیلی فرستاده شد، ولی در اینجا هم آرامش نداشت و هر روز صدای تظاهرات مردم خشمگین را پشت دیوارها می شنید و بر خود می لرزید. وی ازسمت سناتوری که با زور ارتش به او داده شده بود کناره گیری کرد و سرانجام به دلیل این که بر اثر کهولت، مشاعرش را از دست داده و قادر به دفاع از خود در دادگاه نیست، تعقیب قضایی او معلق شد.
   
گزارش روز به روز گرفتاری او در سالهای آخر عمر و ایام ضعف و ناتوانی زنگ اخطاری بوده است به کسانی که بر ضد وطن و هموطنان و حقوق آنان اقدام می کنند و یا این که همدست بیگانه بر ضد اراده و خواست مردم خود می شوند. پینوشه که 25 نوامبر 1915 به دنیا آمده بود دهم دسامبر 2006 در بازداشت خانگی ـ در حالی که به میزان زیاد، مشاعر و حافظه خودرا از دست داده بود در چنان وضعیتی درگذشت.

Augusto Pinochet

  
 بحث درباره کارهای پینوشه که خلاف حقوق بشر اعلام شده بود سبب شد که برخی از اندیشمندان پیشنهاد کنند که حتی تصمیمات مدیران جوامع که مآلا به زیان مردم تمام می شود جرم عمومی شناخته شود و از آنجاکه که گسترش ارتباط و تداخل سرنوشت ها روز افزون است، احیانا جرم جهانی و علیه بشریت بشمار آید.

زادروزها

    ۱۱۳۰ - زادروز تسو شی فیلسوف و دانش‌پژوه کنفوسیانیسم
    ۱۸۵۹ - زادروز آنری برگسون فیلسوف وادیب مشهور فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۲۷

آنری برگسون

    ۱۹۲۶ - زادروز چاک بری خواننده، ترانه‌سرا و گیتاریست آمریکایی، یکی از پیشگامان موسیقی راک اند رول
    ۱۹۵۶ - زادروز مارتینا ناوراتیلووا تنیس باز اهل چکسلواکی

چاک بری

    ۱۹۶۰ - زادروز ژان کلود ون دم بازیگر و رزمی‌کار بلژیکی
    ۱۹۸۷ - زادروز زک افران بازیگر، خواننده و رقصندهٔ آمریکایی

ژان کلود ون دم

    1353 - زادروز مازیار فلاحی، خواننده اهل ایران

مازیار فلاحی

درگذشت‌ها

    ۶۲۹ - درگذشت کلوتار دوم پادشاه مروونژی نوستریا و از سال ۶۱۳ تا ۶۲۹ پادشاه همه فرانک‌ها
    ۱۸۷۱ - درگذشت چارلز ببیج فیلسوف تحلیلگر و ریاضیدان انگلیسی

چارلز ببیج

    ۱۸۹۳ - درگذشت شارل گونو آهنگساز فرانسوی
    ۱۹۳۱ - درگذشت توماس ادیسون مخترع آمریکایی

توماس ادیسون

    ۱۹۳۴ - درگذشت سانتیاگو رامون کاخال‏ زیست‌شناس و پزشک اسپانیایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۰۶
    ۱۹۵۵ - درگذشت خوزه ارتگا یی گاست فیلسوف لیبرال و نظریه‌پرداز اسپانیایی، از پیشگامان رنسانس اسپانیا در سده بیستم

سانتیاگو رامون کاخال‏