مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 28 اردیبهشت برابر با 17 می در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 28 اردیبهشت برابر با 17 می  در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

امروز 28 اردیبهشت برابر با 17 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  

1048 - زادروز حکیم عمر خیام نیشابوری

مورخان تاریخ عمومی (جهان) با تطبیق تقویمها، هجدم ماه می سال 1048 میلادی (28 اردیبهشت) را روز تولد حکیم عُمَر خیام (غیاث الدین ابوالفتح عمر ابن ابراهیم نیشابوری) ریاضی دان، فیلسوف و ادیب بزرگ ایرانی نوشته اند که از دیرزمان در ایران روز بزرگداشت این اندیشمند نامیده شده و آیین هایی برگزار می شود.
  
 تقویم هجری خورشیدی که مورد استفاده ما ایرانیان است، ششم مارس 1079 میلادی توسط حکیم عمر خیام تکمیل شد که به تقویم جلالی معروف گردیده است، زیرا که در زمان حکومت جلال الدین ملکشاه تنظیم شده بود. این تقویم دقیق تر از تقویم میلادی است، زیرا که عدم دقت آن هر 3770 سال یک روز است و تقویم میلادی هر3330 سال.
 

 
تصویر خیام

 عمر خیام که به نوشته کتب تاریخ عمومی، چهارم دسامبر سال 1131 وفات یافت نه تنها یک ریاضی دان و فضا شناس بزرگ بود بلکه در فلسفه، پزشکی و شعر نیز شهرت جهانی دارد و رباعیات او در سال 1839 توسط «ادوارد فیتزجرالد» به انگلیسی ترجمه شده و انگلیسی زبانان از همین طریق با مضامین رباعیات خیام آشنا شده اند. این رباعیات با حاشیه نویسی فیتز جرالد هنوز هر سال به زبان انگلیسی تجدید چاپ می شود. آثار دیگر خیام از جمله «نوروزنامه» و «رساله در وجود» معروفند.
   
وی در طول حیات خود چند سفر تحقیقاتی به اصفهان، سمرقند، بخارا و ری کرده بود. خیام بر خلاف همدوره اش خواجه نظام الملک، به کار دیوانی (دولتی) علاقه زیاد نداشت، باوجود این، دعوت شاه وقت را برای ساختن رصدخانه ری پذیرفته بود. برخی از روزشمارنگاران فرنگی ولادت خیّام را 18 می سال 1044 میلادی و وفات اورا در سال 1124 ذکر کرده اند که ظاهرا ماخذ آنان تقویم های میلادی قدیم بوده است.
   
پاره ای از مورخان خیام را در عین حال یک ناسیونالیست ایرانی خوانده اند که برخی ویژگی های ایرانیان از جمله مهربان بودن و مهربانی کردن را به بهترین صورت توصیف کرده است از جمله درباره جشن مهرگان گفته است: "این ماه را از آن جهت «مهرماه» گویند که مهربانی بوَد مردمان را بر یکدیگر، از هر چه رسیده باشد (داشته باشند)؛ از غله و میوه نصیب باشد بدهند و بخورند با هم.".
  
 نام خیام همه جا با نیشابور همراه است. آرامگاه خیام در این شهر قرار دارد و به همین سبب نیشابور در جهان به شهر «عمر خیام» معروف است. عمر خیام علاقه ای عجیب به زادگاهش، نیشابور، داشت که یادگار دوران ساسانیان (شاپور یکم) است و یک بار هم برای مدتی کوتاه پایتخت ایران شده بود. این شهر در ردیف بلخ، بخارا، هرات و مرو یکی از پنج شهر بزرگ خراسان بشمار می رفت و طاهر ذوالیمینین در همین شهر حکومت ایران را مستقل از جهان عرب اعلام داشت. 22 نوامبر سال 1267میلادی (666 هجری قمری) یک زمین لرزه شدید این شهر تاریخی خراسان را ویران کرد و هزاران تن را مقتول و مجروح ساخت. نیشابور سه سال بعد به هزینه دولت وقت تجدید بنا شد. مردم این شهر یک بارهم به تیغ مغول ها گرفتار آمده بودند.

آرامگاه خیام در نیشابور

1389 - تخریب توس، زادگاه فردوسی بزرگ به دست پسر تیمور لنگ

تخریب شهر توس به دست میران شاه پسر امیرتیمور (تیمور لَنگ) را 18 می سال 1389 میلادی گزارش کرده اند. میران شاه توس ـ زادگاه و مدفن فردوسی بزرگ را چنان ویران ساخت که از آن جز ویرانه ای برجای باقی نماند، و چون مسیر رودخانه هارا هم به سوی مشهد تغییر داده بود، توس دیگر به آن صورت آباد نشد. لکن، نام این شهر باستانی همه جا در کنار اسم فردوسی، میهندوست بزرگ ایران که 25 اردیبهشت، روز بزرگداشت اوست، زنده مانده است.

تصویر مجسمه تازه فردوسی
   

فردوسی که یک دهقان زاده بود در سال 977 میلادی به دنیا آمد و بسال 1010 درگذشت. فردوسی با مشاهده تلاش های سامانیان به زنده کردن زبان پارسی و فرهنگ ایرانی بود که به اندیشه تدوین شاهنامه (تاریخ) افتاد که تاریخ منظوم ایران باستان است. اهمیت کار او در این است که بدون چشمداشت این کار بزرگ را به انجام رسانید.

میران شاه توس

1804 - سنای فرانسه ناپلئون را امپراتور فرانسه اعلام کرد.

1830 - آغاز عملیات استعماری ارتش فرانسه برای اشغال الجزایر

کشورهای استعماری طی سده‏های گذشته سعی داشتند تا به هر طریقی با تصرف نواحی گوناگون جهان، حضور خود را بر این نقاط تحمیل کنند و به مستعمرات خود بیفزایند. در این میان، فرانسه از پیش‏گامان استعماردر قاره اروپا بود که به دنبال بهانه‏ای بود تا به کشور الجزایر در شمال قاره افریقا یورش برد. در نهایت در 18 مه 1830م پادشاه مستبد فرانسه به بهانه آن که فرمان‏روای الجزایر، سه سال پیش از آن، برای وصول هفت میلیون فرانک طلب این کشور از فرانسه، پاریس را تهدید کرده بود، دستور حمله به الجزایر را صادر کرد. اما بر خلاف تصور دولت‏مردان فرانسه، مردم الجزایر در مقابل حمله به کشورشان به شدت مقاومت کردند و حتی پس از اشغال این کشور توسط سربازان فرانسوی، امیر عبدالقادر الجزایری، سال‏ها با آن‏ها مبارزه کرد. با این وصف، به دلیل برتری تجهیزات فرانسویان، آنان پس از کشتار مردم و سرکوب مقاومت آزادی‏خواهان الجزایر، بر این کشور مسلط شدند. اگر چه استعمارگران فرانسوی پس از تسلط بر الجزایر، به غارت منابع این کشور پرداختند، اما سرانجام مبارزات مردم منجر به استقلال الجزایر در سال 1962م گردید.

1897 - داستان معروف «دراکولا» نوشته برام ستوکر نویسنده ایرلندی انتشار یافت.

1953 - شکستن دیوار صوت

هجدهم ماه می 1953 بانو «ژاکلین کوچران» خلبان نیروی هوایی آمریکای با یک جت جنگنده از نوع اف - 86 دیوار صوت را شکست و با سرعت ساعتی 652 مایل و سه دهم مایل (1050 کیلومتر) پرواز کرد که در آن زمان رکورد تازه ای بود.

ژاکلین کوچران

  
 این پرواز در آسمان کالیفرنیا انجام شد.
   
 ژاکلین در آن زمان 43 ساله بود. وی که در 1910 به دنیا آمده بود در 70 سالگی در سال 1980 درگذشت.

1974 - هند نخستین بمب اتمی خود را آزمایش کرد و ششمین عضو باشگاه دارندگان اسلحه اتمی شد.

1980 - کوه هلن مقدس (Mount St. Helens) در ایالت واشنگتن آمریکا دست به آتشفشانی زد، 57 نفر را کشت و سه میلیارد دلار زیان وارد ساخت.

Mount St. Helens

1997 - فروپاشی رژیم دیکتاتوری "موبوتو سه‏ سه سکو" در کنگو

ژنرال ژوزف موبوتو معروف به موبوتو سه‏سه سکو، رئیس ستاد ارتش کنگو بود، ولی در 25 نوامبر 1965م طی کودتایى، زمام امور را به دست گرفت. وی پس از آن، با اتخاذ روشی خودکامه، از اختیارات مجلس کنگو کاست و با حذف پست نخست‏وزیری، کلیه اختیارات کشور را در دست خود گرفت. موبوتو ضمن تغییر نام کنگو به زئیر، به تقلید از چین، نوعی انقلاب فرهنگی به راه انداخت و در جریان این انقلاب که آن را بازگشت به خویشتن نامید، اقدامات مضحک و مبتذلی انجام داد. این مسئله باعث شد تا جریان غرب‏گرایى، بار دیگر به عنوان یک اندیشه مترقی توسط او به کشور باز گردد. برقراری روابط با رژیم صهیونیستی، حمایت از شورشیان آنگولا، برگزاری انتخابات تحت فشارهای بین‏المللی، سرکوبی اعتراضات مردمی و دانشجویى از اقداماتی بود که در زمان حکومت سه‏سه‏سکو انجام شد.

موبوتو سه‌‏سه سکو

در اوایل دهه 1990م با پدیدار شدن نشانه‏های تغییر اوضاع در صحنه بین‏المللی و وقوع تحول در کشورهای دیکتاتوری، اعتراضات و تظاهرات داخلی بر ضد موبوتو در شهرهای مختلف زئیر شکل گرفت که خواهان کناره‏گیری او از قدرت و تشکیل یک کنفرانس ملی برای بررسی و تدوین قانون اساسی جدید بودند. از سوی دیگر، موبوتو که با اعتراضات عمومی مواجه شده بود بحث حکومت دموکراتیک و تبدیل حکومت به نظام چند حزبی را مطرح کرد و حتی یکی از رهبران مخالفان را به نخست وزیری منصوب نمود. اما این اعمال نه تنها از اعتراضات نکاست بلکه تعداد زیادی از مردم در جریان این درگیری‏ها کشته و زخمی شدند. در سال‏های 1996 و 1997م مذاکرات جهت حل مناقشه بین لوران کابیلا رهبر مخالفان و موبوتو سه‏سه سکو انجام شد که بدون نتیجه پایان یافت. ادامه زد و خورد بین شورشیان و نیروهای دولتی سرانجام به شکست سه‏سه سکو و فرار او به مراکش در شانزدهم مه 1997م انجامید. در نهایت، نیروهای مخالف وارد پایتخت شدند و دو روز بعد در هجده مه 1997م، حکومت سی و دو ساله دیکتاتوری موبوتو سه‏ سه‏ سکو سقوط کرد. با فروپاشی دولت موبوتو، لوران کابیلا رهبر شورشیان به ریاست جمهوری کنگو رسید و دور تازه‏ای از حوادث این کشور آغاز شد.

2009 - با شکست شورشی های ببرهای تامیل مقابل قوای دولتی سریلانکا ۲۶ سال جنگ داخلی این کشور به پایان رسید.

مناسبت ها:

روز جهانی گنجینه و میراث فرهنگی (روز جهانی موزه)

گسترش موزه‏های دنیا و همکاری همه‏جانبه علمی، فرهنگی و صنعتی بین آنها در جهت دستیابی به اهداف فرهنگی، از طریق هماهنگ ساختن اقدامات بین‏المللی و تدوین برنامه‏هایی مؤثر است که دارای خطوط اساسی همکاری مشترک و دوجانبه بین مردم و موزه‏ها در سطح جهانی باشد. بر اساس همین اعتقاد در جلسه مجمع عمومی کمیته بین‏المللی موزه‏ها در سال 1977م در مسکو، روز 18 مه (برابر با 28 اردیبهشت) به عنوان روز جهانی موزه اعلام شد و از آن سال به بعد در این روز در همه کشورهای عضو، مراسمی به اجرا درمی‏آید. از اهداف مهم این مجمع، گسترش موزه‏ها در سراسر جهان، همکاری همه‏جانبه موزه‏ها در جهت رسیدن به اهداف فرهنگی، جلوگیری از نابودی فرهنگ بومی هر کشور و ایجاد مانع در برابر فرهنگ‏های بیگانه است. هم‏چنین هدف از تشکیل مکانی به نام موزه، نگهداری آثار گذشتگان و انتقال آنها به نسل‏های آینده، ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام، شناخت و نمایش سهم اقوام و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی و پیشگیری از انهدام فرهنگ بومی و جلوگیری از هجوم فرهنگ‏های نامأنوس می‏باشد.

زادروزها

    ۱۰۴۸ - زادروز عمر خیام، ریاضی‌دان، فیلسوف و شاعر ایرانی
    ۱۸۶۸ - زادروز نیکلای دوم واپسین تزار روسیه، پادشاه لهستان و گرانددوک فنلاند

نیکلای دوم

    ۱۸۷۲ - زادروز برتراند راسل ریاضی‌دان، فیلسوف و نویسندهٔ انگلیسی
    ۱۸۸۳ - زادروز والتر گروپیوس معمار برجستهٔ آلمانی و بنیان‌گذار مدرسهٔ مشهور باوهاوس

برتراند راسل

    ۱۹۲۰ - زادروز ژان پل دوم رهبر کلیسای کاتولیک و حاکم واتیکان
    ۱۸۷۶ - زادروز هرمان مولر، صدراعظم آلمان.

هرمان مولر

    ۱۸۹۷ - زادروز فرانک کاپرا، کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده آمریکایی.
    ۱۹۱۲ - زادروز ریچارد بروکس، کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده آمریکایی.

مایکل کرتو

    ۱۹۵۷ - زادروز مایکل کرتو، موسیقیدان رومانیایی و ایجاد کننده پروژهٔ انیگما.

درگذشت‌ها

    ۱۷۹۹ - درگذشت پی‌یر بومارشه نمایش‌نامه‌نویس، مخترع، موسیقی‌دان، دیپلمات، سرمایه گذار و انقلابی قرن هجدهم میلادی فرانسوی-آمریکایی
    ۱۷۳۳ - درگذشت گئورگ بوم، نوازنده ارگ و آهنگساز آلمانی.

گئورگ بوم

    ۱۹۰۹ - درگذشت ایساک آلبنیس آهنگساز و نوازنده پیانو اهل اسپانیا
    ۱۹۱۱ - درگذشت گوستاو مالر رهبر ارکستر و آهنگساز‌ برجسته دوره رمانتیک پسین

چارلز لاورن

    ۱۹۲۲ - درگذشت چارلز لاورن زیست‌شناس فرانسوی ، برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۰۷
    ۱۹۹۳ - درگذشت هاینریش آلبرتز، سیاستمدار آلمانی

پی‌یر-ژیل دوژن

    ۲۰۰۷ - درگذشت پی‌یر-ژیل دوژن فیزیک‌دان فرانسوی ، برنده جایزه فیزیک نوبل سال