مروری بر رویداد های مهم تاریخی 1393/11/29

مروری بر تاریخ (29 بهمن ماه برابر با 18 فوریه)

امروز 29 بهمن برابر با 18 فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

  

  

رویداد ها:


1546 - سالروز درگذشت بانی پروتستان

18 فوریه سالروز فوت «مارتین لوتر» کشیش آلمانی و بانی پروتستانیسم است که در سال 1546 در 63 سالگی درگذشت . وی بسیاری از تشریفات کلیسای کاتولیک را زائد اعلام داشت و با اصلاحات خود پیروان فراوان یافت به گونه ای که پروتستان مذهبان (پیروان آموزشهای لوتر و کالون فرانسوی) در چند کشور و ازجمله در ایالات متحده اکثریت دارند. یکی از اصلاحات لوتر آزادکردن ازدواج کشیش ها و منع بخشودن گناهان افراد از سوی کلیساها پس از اعتراف و احیانا با پرداخت پول و اعانه بود. لوتر می گفت که منع ازدواج یک مرد [کشیش] و نیز نامشروع خواندن طلاق و ازدواج مجدد عملی مغایر منطق، آزادی [حق انسان] و نظم طبیعت است. مگر می شود دو نفر (زن و شوهر)را که نمی خواهند باهم باشند مجبور به ادامه زندگی مشترک کرد، این اجبار نوعی مجازات بسیار شدید، بدون ارتکاب جرم است و همچنین چرا باید به یک مرد که کشیش شده است تا خدمت کند و راهنمای اخلاقی مردم باشد اکیدا گفت که با غرائز طبیعی اش دریک جنگ دائمی باشد و ازدواج نکند. غریزه زناشویی ودیعه خداوند است.

مارتین لوتر

1600 - به حکم کلیسا، فیلسوف را آتش زدند

17 فوریه سال 1600 میلادی در شهر رم، «جیوردانو برنو» فیلسوف ایتالیائی پس از یک محاکمه طولانی، از سوی کلیسای کاتولیک به اعدام محکوم و سوزانده شد. وی که از رواقیون بود «افلاتونیسم نوین» را تبلیغ می کرد. اتهام او ترویج عقاید مذهبی غیر قابل قبول و کفر بود که چون توبه نکرد محکوم شد. اورا به تیری بستند و در ملاء عام آتش زدند.

1921 - روزی که تیپ قزاق به قصد کودتا رهسپار تهران شد

واحدهای تیپ قزاق هجدهم فوریه1921 (29 بهمن 1299 )، به قصد تصرف تهران و کودتا به سوی پایتخت به حرکت درآمدند. تیپ قزاق که آموزش نظامی روسی داشت در آن وقت در قزوین مستقر بود. این نیرو به فرماندهی رضاخان میرپنج (سرتیپ و بعدا رضاشاه پهلوی) پنج روز بعد تهران را متصرف و دولت را تغییر و سیدضیاء طباطبایی یزدی را نخست وزیر کرد. قرائنی در دست است که نشان می دهد این کودتا به اشاره و حمایت دولت انگلستان انجام شد که پس از سوسیالیست شدن روسیه و خروج مسکو از رقابت های استعماری، برای ایران و کل آسیای غربی و جنوبی نقشه های تازه ای در سر داشت. ولی، رضاشاه از اواسط دهه 1930 متمایل به سران آلمان و ایتالیا شد زیرا که هر سه رهبر افکار ناسیونالیستی و وجوه مشترک متعدد داشتند. رضاشاه شیفته هدفهای موسولینی به احیاء امپراتوری روم باستان شده بود و با کمک او برای ایران یک نیروی دریایی بوجود آورد و با این نیرو انگلیسی ها از چند پایگاه خود در خلیج فارس ازجمله «باسعیدو» بیرون راند. رضاشاه با هدف بازآوردن دست کم بخشی از سرزمین های ازدست رفته، محرمانه با هیتلر به توافق رسیده بود و اگر خیانت چند نفر در آگست 1941 نبود، ارتش ایران از جنوب و ارتش آلمان از شمال، قفقازرا تصرف کرده بودند. رضاشاه نقشه پس گرفتن نقاط از دست رفته خراسان بزرگتر را هم در سر داشت. از آنجاکه رضاشاه ازمیان مردم برخاسته و از هیچ آغاز کرده بود دردها و دشواری ها را درک می کرد. وی احساسات نیرومند ناسیونالیستی ایرانیان را می دانست و در ملاقات با ناسیونالیست معروف آلمانی ـ دکتر شاخت این مطلب را با او درمیان نهاده بود و دکتر شاخت پس از جنگ جهانی دوم و در بازجویی هایی که از او بعمل آمد آن را بطور کامل بیان داشته بود.

1315 ش - اتصال راه ‏آهن شمال به جنوب ایران

احداث راه آهن از جمله آرزوهای مردم و بازرگانان ایرانی بود ولی بعللی نقشه و هدف آنها به نتیجه ای نمی رسید . زمانیکه رضا شاه حکومت را بدست گرفت برای اجرای این هدف و به منظور توسعه امور بازرگانی و اجرای سیاست استعماری مصمم شدند به وسیله یک رشته راه آهن سراسری از دریای مازندران تا خلیج فارس شهرهای بزرگ و مراکز پر جمعیت و نواحی کشاورزی ایران را به یکدیگر متصل می سازند و برای تأمین هزینه آن در تاریخ 9 خرداد سال 1304 شمسی قانون انحصار قند و شکر و چای از تصویب مجلس گذشت که به موجب آن مقرر شد از هر سه کیلو قند و شکر که به ایران وارد می شد دو ریال و از هر سه کیلو چای شش ریال جهت هزینه ساختمان راه آهن سراسری دریافت گردد . پس از دو سال که مقدمات امر فراهم گردید عملیات ساختمانی از شمال و جنوب شروع و 11 سال بعد یعنی در سال 1317 شمسی خط شمال و جنوب به یکدیگر اتصال یافت .

1955 - تاسیس پیمان بغداد

18 فوریه 1955یک پیمان نظامی و دفاع مشترک میان ترکیه و عراق به امضاء رسید که بعدا انگلستان، پاکستان و ایران هم به آن پیوستند. پس از حذف سلطنت از عراق در سال 1958 و خروج عراق از آن پیمان، این اتحادیه نظامی به سازمان پیمان مرکزی «سنتو» تغییر نام داد. سازمان پیمان مرکزی در راستای استراتژی دولت آمریکا مبنی بر ایجاد حلقه ای از اتحادیه های نظامی وابسته به غرب پیرامون شوروی و چین (و اصطلاحا: کانتینمنت) به وجود آمده بود. با همین هدف، در جنوب شرقی آسیا نیز «سیتو» که ظاهرا یک اتحادیه دفاع مشترک بود به وجود آمده بود و پیش از همه آنها؛ ناتو ـ که با وجود فروپاشی بلوک شرق و شوروی (و برخلاف تعهد دو جانبه) نه تنها باقی مانده است بلکه در حال گسترش است؟!. در آن زمان، پاکستان با عضویت در سنتو و سیتو و ترکیه در سنتو و ناتو حلقه های متصله این زجیر بودند.

چندی است که ولادیمیر پوتین - مرد نیرومند روسیه فدراتیو تلویحا از طرح پنهانی «کانتینمنت» تازه غرب انتقاد و اشاره به انتقامگیری می کند. در دوران حکومت جورج دبلیو بوش هم برخی از سیاسیون واشنگتن سخن از گسترش ناتو تا عراق و افغانستان و آن سوی این دو کشور به میان آورده بودند و .... مورخان معارضه تازه غرب با روسیه را که هنوز (جز مشاهده دو نمونه اش در اوکراین و گرجستان و نیز مقدمات استقرار شبکه ضد موشکی آمریکا در لهستان و جمهوری چک) علنی نشده است از زمانی می دانند که کوزوو با کمک غرب از صربستان جدا شد.

خروشچف

18 فوریه 1959 و در چهارمین سالروز تاسیس پیمان بغداد نیکیتا خروشچف رهبر وقت شوروی شاه را با اشاره به عضویت ایران در پیمانهای نظامی غرب و متحد شدن با آمریکا بر ضد شوروی، شدیدا مورد حمله و نکوهش قرارداد و گفت که شاه، ایران را به صورت ابزاری در دست آمریکا قرار داده و این کشور را به پایگاه آمریکا مبدل ساخته که شوروی نمی تواند در قبال چنین وضعیتی بی اعتنا بماند. وی ضمن انتقاد از شاه، مفاد قرارداد سال 1921 ایران و روسیه را به وی یاد آور شد و گفت که از بیم همین قرارداد، انگلستان در طول سالهای ملی شدن نفت ایران نتوانست دست به حمله نظامی بزند و مناطق نفتخیز ایران را تصرف کند. در پی این انتقاد، جنگ رادیویی دوکشور شدت یافت.

1971 - رویداد سیاهکل ـ تشکیل گروه چریکی به سبک "چه گوارا" در ایران

هفته آخر بهمن ماه 1349 (فوریه 1971) گزارشهای روزانه رویداد سیاهکل (گیلان) جای اخبار جنگ ویتنام را که در اوج شدت بود در رسانه های گوشه و کنار جهان گرفته بود. رویداد سیاهکل 19 بهمن آن سال با حمله چند فرد مسلح به پاسگاه ژاندارمری محل آغاز شده بود. این پاسگاه قبلا یک مرد مسلح را در جنگلهای منطقه دستگیر و در پاسگاه بازداشت کرده بود و حمله 19 بهمن به پاسگاه برای رهانیدن او بود. درحمله به پاسگاه، یک ژاندارم و یک غیر نظامی کشته و بقیه افراد پاسگاه مجبور به فرار، و مهاجمان همدست بازداشت شده خودرا آزاد و با سلاحهای موجود در پاسگاه از آنجا خارج و در جنگل پنهان شده بودند. بررسی های بعدی حکایت از تشکیل یک گروه چریکی به سبک «چه گوارا» و با هدف مبارزه با رژیم داشت. روز بعد از حمله به پاسگاه، چند واحد ژاندارم به محل اعزام و جنگلهای سیاهکل محاصره و در طول یک هفته یک رشته زد و خورد صورت گرفت که ضمن آن هفت مامور کشته، شماری زخمی و چند چریک دستگیر شده بودند.

رادیو تهران 29 بهمن به نقل از اعلامیه مشترک ژاندارمری و ساواک، شمار چریکهارا بیش از سی تن و عده دستگیر شدگان را 13 و مقتولان آنان را دو تن گزارش کرد و گفت که تلاش برای دستگیری بقیه ادامه دارد و عکس چند نفر از آنان که شناخته شده اند تکثیر و در نقاط مختلف شهر قرارداده خواهد شد تا مردم مخفیگاه آنان را به ماموران نشان دهند.

اسامی ماموران مقتول در زد و خوردهای سیاهکل به این شرح اعلام شده بود: ستوان تقی مهدی نژاد مظفری، استوار نریمان عبادی، استوار اسماعیل رحمت پور، گروهبان نصیری، گروهبان اسماعیل روشن و دو تن دیگر. دستگیرشدگان سیاهکل بعدا محاکمه و چند تن از آنان اعدام شدند.

سپهبد فرسیو

در جریان تعقیب بقیه اعضای این گروه چریکی بود که در چند نقطه تهران چند خانه محاصره و زدوخورد روی داد. یک صحنه شدید این زدوخوردها پنجم خرداد 1350 در کوی نیروی هوایی (دوشان تپه) صورت گرفت که ضمن آن پرویز پویان کشته شد. افراد گروه نیز بیکار ننشسته بودند یک بار نگهبان کلانتری قلهک را کشتند و باردیگر سپهبد ضیاء فرسیو رئیس وقت دستگاه قضایی ارتش را. فرسیو از خانه اش در قلهک رهسپار محل کار بود که مورد حمله قرارگرفت. در لحظه تیراندازی، پسر فرسیو در اتومبیل بود که او هم مجروح شده بود. فرسیو در سر راه به اداره، فرزندش را به مدرسه می رسانید. عملیات چریکی و از این قبیل در تهران و حومه تا آستانه انقلاب به صورت پراکنده ادامه داشت. چریکها که عمدتا کمونیست و چپگرا بودند در موارد متعدد مستشاران آمریکایی را هدف قرارداده، کشته و یا مجروح ساخته بودند. شاه یک دسته از آنان را مارکسیست اسلامی خطاب می کرد.

1356 ش - قیام بزرگ مردم تبریز

مردم مسلمان تبریز به منظور بزرگداشت یاد شهدای 19 دی ماه مردم قم، به دعوت آیت‏اللَّه قاضی طباطبایی و دیگر علمای تبریز، در یکی از مساجد بزرگ شهر اجتماع کردند. اجتماع مردم بر اثر رفتار خشونت‏بار مأموران رژیم شاه به شورشی عمومی در سراسر شهر تبدیل شد. پس از آن، هنگامی که قیام بزرگ مردم مسلمان تبریز به اوج خود رسیده بود، نیروهای نظامی، با تانک‏ها و نفربرهای نظامی به مردم بی‏دفاع یورش برده و به سرکوب و کشتار مردم پرداختند. تبریز در این روز به صورت شهر جنگ زده درآمد. خیابان‏ها از خون جوانان، بازاریان، دانشجویان و مردان و زنان رنگین شد و بدین ترتیب، پس از فاجعه خونین نوزدهم دی ماهِ قم، جنایت دیگری بر جنایات رژیم پهلوی افزوده شد. در این حرکت مردمی حداقل 13 تن شهید، بیش از 125 نفر زخمی و بیش از 550 نفر دستگیر شدند. در این قیام، مردم نیز 3 تانک، 2 سینما، 22 مغازه، 1 هتل، 37 اتومبیل و چندین مرکز فساد از جمله حزب رستاخیز و کاخ جوانان را مورد حمله قرار داده و به آتش کشیدند. کشتار مردم تبریز، شاه را غافلگیر کرد، چون او که به نظرِ خود، توانسته بود پرده‏ای ضخیم بر روی فاجعه قم بکشد، حتی اقدام دبیر کل سازمان ملل را به سود خود تمام کند و افکار خارجیان را از درک واقعیت فاجعه قم منحرف سازد، در قیام مردم تبریز، به کلی دست و پای خود را گم کرد. گستردگی قیام مردم تبریز به حدی بود که رژیم شاه به دروغ متوسل شده و مردم انقلابی تبریز را عوامل بیگانگان معرفی کردند. این قیام‏ها، سراسر ایران را در ماتم فرو برد و مردم به تبعیت از رهبری نهضت، عید را عزای عمومی اعلام نمودند و اجتماعات را به بزرگداشت شهدای قم و تبریز اختصاص دادند.

1357 ش - تأسیس حزب جمهوری اسلامی

یک هفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در 29 بهمن 1357 ش، شماری از برجسته‏ ترین شخصیت‏های علمی، مذهبی و سیاسی ایران که در پیروزی انقلاب اسلامی نقش مهمی داشتند و از یاران نزدیک حضرت امام خمینی محسوب می‏شدند حزب جمهوری اسلامی را تأسیس کردند. پس از اعلام تأسیس، پرسشنامه و برگه درخواست عضویت به همراه طرح اساسنامه و مرامنامه حزب درسطح وسیع و از طرق گوناگون پخش شد و حزب شروع به عضوگیری کرد. به گفته رهبران حزب، در روز اول ثبت نام، بیش از هشتاد هزار نفر برای عضویت، به مراکز حزب در سراسر کشور مراجعه کردند. دکتر باهنر، صد روز پس از تأسیس حزب، مواضع آن را در مسائل سیاسی، اعتقادی، اقتصادی و فرهنگی بیان داشت و تعداد اعضای حزب را تا آن روز، دو میلیون نفر ذکر کرد. هدف این حزب، ایجاد یکپارچگی و همکاری هرچه بیشتر نیروهای وفادار به انقلاب اسلامی، سامان‏بخشیدن به حکومت اسلامی و پایه‏گذاری دولت جمهوری اسلامی طبق قانون اساسی بود. در بین نخستین مُؤسِّسان حزب جمهوری اسلامی، حضرات آیات: شهید سید محمد حسینی بهشتی، سید علی خامنه‏ای، اکبر هاشمی رفسنجانی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی و محمدجواد باهنر حضور داشتند. آنان با همفکری و همکاری شماری دیگر از نیروهای انقلابی توانستند در دوره‏ای حساس و سرنوشت‏ساز از تاریخ انقلاب اسلامی، در تدوین قانون اساسی و تشکیل ارکان نظام اسلامی، دفاع از مبانی فکری جمهوری اسلامی و تبیین اندیشه‏ها و برنامه‏های مترقی اسلام برای رشد و کمال جامعه اسلامی و نظام مردم سالاری دینی در برابر اندیشه‏های مارکسیستی، لیبرالی و ملی‏گرایی، نقشی مهم ایفا کنند. از همین رو، احزاب و گروه‏های منحرف و وابسته به بیگانگان و پشتیبانان خارجی آنان، با حزب جمهوری اسلامی و رهبران آن به مخالفت پرداخته و در دفعات متعدد، افراد مهم و مؤثر حزب و انقلاب را به شهادت رساندند. این حزب در 11 خرداد سال 1366 ش به درخواست اعضای شورای مرکزی آن و موافقت امام خمینی(ره)، فعالیت‏های خود را رسماً تعطیل کرد.

1382 - انفجار مهیب قطار نیشابور

فاجعه انفجار قطار نیشابور که بزرگترین سانحه راه آهن در ایران می‌باشد در روز ۲۹ بهمن سال ۱۳۸۲ در نزدیکی ایستگاه خیام در ۱۷ کیلومتری نیشابور رخ داد که در آن ۲۹۵ نفر کشته و ۴۶۰ نفر زخمی شدند. اکثر کشته شدگان از نیروهای امدادی و انتظامی و نیز مردمی بودند که برای تماشای تصادف دو قطار با هم آمده بودند. پس از حادثه به پیشنهاد شورای شهر مقرر شد آتش‌نشانان کشته شده در این حادثه شهید شمرده شوند.

شدت انفجار (که معادل ۱۸۰ تن TNT تخمین زده شده است) به حدی بود که چندین روستای اطراف آن تخریب گشت و حتی صدای مهیب آن در نیشابور هم شنیده شد همچنین مشهد. هیچگاه از سوی مقامات علت دقیق حادثه و محموله آن قطار باری که توانست این چنین انفجار و تخریبی ایجاد کند به درستی اعلام نشد.

1392 - خودسوزی کارمند بازنشسته وزارت نفت همزمان با دیدار حسن روحانی از آنجا

همزمان با حضور حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در ساختمان وزارت نفت در 28 بهمن 1392 ـ پیش از ظهر، یک کارمند سابق و 58 ساله صنعت نفت در همان ساختمان اقدام به خودسوزی کرد.

گویا این فرد قبلا در تاسیسات نفت در جنوب کشور سرگرم کار بود.

سخنگوی وزارت نفت با تائید خبر خودسوزی این مرد گفت: "امروز پس از بازدید و خروج رئیس جمهور از وزارت نفت یکی از کارکنان در محوطه خروجی ساختمان اقدام به خودسوزی کرد.".

این فرد که دچار سوختگی 55 درصدی شده است در بیمارستان بستری است. هویت این فرد و انگیزه او از خودسوزی اعلام نشده است.

گفته شده است که با ادامه مشکلات اقتصادی، کارگران و کارمندان شرکت‌های مختلف در دو سال اخیر بارها دست به تجمع های اعتراضی زده‌اند. بازنشستگان پالایشگاه آبادان نیز در آذرماه 1392 در اعتراض به شرایط زندگانی، در مقابل وزارت نفت تجمع کرده بودند.

زادروزها

    ۱۷۴۵ - زادروز آلساندرو ولتا، دانشمند و مخترع ایتالیایی.
    ۱۹۵۴ - زادروز جان تراولتا ، خواننده و بازیگر آمریکایی.

جان تراولتا

    ۱۹۶۵ - زادروز دکتر دره، رپر، بازیگر و تهیه‌کننده آمریکایی.
    ۱۹۶۷ - زادروز روبرتو باجو، فوتبالیست ایتالیایی.

روبرتو باجو

    ۱۳۲۸ - شهرام ناظری، خواننده و استاد آواز اهل ایران

شهرام ناظری

درگذشت‌ها

    ۱۴۰۵ - درگذشت تیمور لنگ گورکانی، نخستین پادشاه گورکانی.
    ۱۵۴۶ - درگذشت مارتین لوتر، کشیش متجدد آلمانی؛ وی انجیل را به زبان آلمانی ترجمه کرد.

تیمور لنگ گورکانی

    ۱۵۶۴ - درگذشت میکل آنژ، نقاش، پیکرتراش، معمار و شاعر ایتالیایی.
    ۱۹۶۷ - درگذشت روبرت اوپنهایمر، فیزیکدان نظری آمریکایی؛ پدر بمب اتمی.

میکل آنژ

    ۱۹۹۹ - درگذشت نادر نادرپور شاعر نامدار ایرانی
    ۱۳۵۲ - خسرو گلسرخی، شاعر و فعال سیاسی.

نادر نادرپور

    ۱۳۵۲ - کرامت‌الله دانشیان، از فعالان سیاسی در دوره پهلوی و همرزم خسرو گلسرخی


خسرو گلسرخی