مروری بر رویداد های مهم تاریخی ( 2 اسفند ماه برابر با 21 فوریه) 1393/12/02

مروری بر تاریخ (2 اسفند ماه برابر با 21 فوریه)

امروز 2 اسفند برابر با 21 فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

 
  

 

رویداد ها:

سالگرد مرگ سر فردریک بنتینگ پزشک، نقاش و دانشمند کانادایی

 

۲۱ فوریه سال ۱۹۴۱، درست ۷۴ سال پیش در چنین روزی سر فردریک بنتینگ پزشک و دانشمند سرشناس کانادایی دیده از جهان فروبست. از وی به عنوان یکی از کاشفان انسولین یاد می‌شود. بنتینگ اولین کسی است که انسولین را روی انسان با موفقیت آزمایش کرد.

1514 - زادروز شاه طهماسب صفوی و نگاهی کوتاه به وضعیت ایران در زمان او

تصویر شاه طهماسب یکم

شاه طهماسب یکم، دومین شاه از دودمان صفویان 21 فوریه سال 1514 در نیمه شب به دنیا آمد و به همین سبب بسیاری از مورخان 22 فوریه را زادروز او نوشته اند. وی پس از درگذشت پدرش شاه اسماعیل، در ده سالگی به سلطنت ایران رسید و پنج دهه حکومت کرد. شاه طهماسب خوی سپاهیگری نداشت و در زمان او، ایران مورد تعرض خارجی قرار گرفت، آسیب دید و تضعیف شد. وی در عین حال یک نویسنده بود و تذکره شاه طهماسب ازوست.
    
از رویدادهای عصر شاه طهماسب یکم آمدن آنتونی جنکینسون انگلیسیAnthony Jenkinson از جانب الیزابت اول (1533 – 1603) از راه روسیه به قزوین و ملاقات او با شاه طهماسب در بیستم نوامبر 1562 و دادن نامه و هدایای پادشاه انگلستان است. طبق یادداشت های جنکینسون که در صفحات98 تا 100 کتاب «دیدار آنتونی جنکینسون از ایران (پرشیا) Journey Of Anthony Jenkinson Into Persia» تالیف ریچارد هکلویر Richard Hakluyt آمده است، شاه طهماسب به جای بحث سیاسی، از او درباره مذهبش پرسیده بود و پس از آن که شنید که مسلمان نیست بیرونش کرده بود. جنکینسون درباره چگونگی بیرون آمدن خود از کاخ سلطنتی قزوین نوشته است که به سبب خارج از اسلام بودنش، در طول راه بااو یک مامور حرکت می کرد که سطلی در دست داشت و خاک هرجارا که وی پای بر آن می نهاد با بیلچه برمی داشت به سطل می ریخت تا پای کافر زمین را آلوده و نجس نکند و .... جنکینسون نوشته است که هنگام ورود به کاخ و پیش از پیاده شدن از اسب، کفشهای اورا خارج و کفشی شبیه دمپایی برپایش کردند تا باآن کفشها به حضور شاه برسد. جنکینسون به جای واژه پادشاه، عنوان شاه طهماسب را در موارد متعدد «صوفی بزرگ» نوشته است. جنکینسون نوشته است که هدف ماموریت ایران برقرارکردن داد و ستد، استفاده از تسهیلات بازرگانی و گرفتن اجازه رفت و آمد و اقامت برای انگلیسی ها بود، ولی به باور مورخان مقصود اروپاییان از رفت و آمد به دربار ایران این بود که آتش خصومت و جنگ میان ایران و عثمانی را با تحریک هرکدام علیه دیگری روشن نگهدارند تا به این وسیله از جانب قدرت های شرق آسوده خاطر شوند. از زمان الیزابت یکم و پس از شکست اسپانیا در جنگ دریایی با انگلستان در دریای شمال بود که این کشور وارد قدرت های برتر اروپایی شده و سیاست استعمار درپیش گرفته بود و ... و ایران یکی از قربانیان این سیاست بوده است. جنکینسون که نخستین فرستاده یک پادشاه انگلستان به ایران بود قبلا چهاربار به روسیه سفر کرده و با ایوان چهارم (ایوان مخوف) در مسکو ملاقات کرده و میان دو دولت رابطه برقرار کرده بود.

آنتونی جنکینسون

    
شاه طهماسب یکم که مانند پدرش رئیس مذهبی ایران هم بود ترتیب درستی برای جانشینی خود نداد و ایران از این لحاظ هم، پس از وی به دردسر افتاد. در زمان او بود که جماعت دیگری از روحانیون شیعه جبل عامل لبنان، نجف، کربلا و نیز بحرین به ایران دعوت شدند تا در اینجا اقامت و در مساجد موعظه کنند. شاه اسماعیل صفوی از آغاز قرن شانزدهم میلادی شیعه اثنی عشری را مذهب رسمی ایران اعلام کرده بود. قرنها پیش از او، بوئیان (دیلمیان) که باقی مانده عرب را از ایرانزمین بیرون رانده و بغداد را متصرف شده بودند به حمایت از گسترش ترویج شیعه اثنی عشری (12 امامی) پرداخته بودند تا ایران از این لحاظ نیز ماهیت مستقل داشته باشد. پیش از آنان، مرداویز مازندرانی، یعقوب لیث سیستانی و سامانیان خراسانی زبان پارسی، فرهنگ و رسوم ایرانی را احیاء کرده بودند که با این تلاش ها، ایران در جهان اسلامی دارای یک ماهیت مستقل شده است.
  
 مورخان غرب با تفسیر اقدام بوئیان و صفویه، شیعه اثنی عشری را جدا از ناسیونالیسم ایرانی نمی دانند به همانگونه که در سراسر دوران ساسانیان، آیین زرتشت ستون ناسیونالیسم توفنده ایرانی بود.

1916 - نبرد وردن Verdun، خونین ترین نبرد تاریخ آغاز شد

  در جریان جنگ جهانی اول، از چنین روزی نبرد وردن Verdun در منطقه ای به همین نام در شمال شرقی فرانسه آغاز شد و تا 18 دسامبر 1916 ادامه یافت. در این خونین ترین نبرد تاریخ بشر، 689 هزار فرانسوی و آلمانی کشته و بیش از 300 هزار تن دیگر مجروح شدند (هرماه، 70 هزار کشته). جمع کشته شدگان فرانسوی 362 هزار و مجروحان این کشور بیش از 200 هزار تن گزارش شده است. منطقه نبرد پوشیده از تپه بود. در این نبرد بیش از 40 میلیون گلوله توپ شلیک شد.

1930 - «پلوتو» یکی دیگر از سیارات منظومه شمسی رصد شد.

1937 - پیمان سعد آباد به تصویب رسید

21 فوریه 1937 (اسفند 1315) پیمان سعد آباد به تصویب رسید و لازم الرعایه شد. این پیمان با نقشه لندن و در پی پدیدار شدن نخستین جرقه های زنده شدن ناسیونالیسم ایرانی و جان گرفتن آن، و با هدف کمرنگ کردن حقوق ایران در قراردادهایی بود که دولت تهران در جریان کوچک شدن قلمرو خود و از دست دادن اراضی و شهرهایش با همسایگان امضا کرده بود.

    
قرارداد سعدآباد نوعی پیمان عدم تعرّض میان ایران، افغانستان و ترکیه بود. با امضای این قرارداد، خیال انگلستان از تلاش احتمالی ایران به بازگردانیدن دست کم مناطق تاجیک نشین افغانستان به قلمرو وطن آسوده شد. دولت لندن از آغاز سال 1921 و پس از مشاهده بر پای ایستادن دولت بلشویکی روسیه درصدد برآمد که در کشورهای جنوب روسیه، ناسیونالیست ها برسر کار آیند تا از پیشروی کمونیسم به سوی جزیره العرب و هندوستان جلوگیری شود و کودتای سوم اسفند 1299 (فوریه 1921) در همین راستا بود ولی انتظار نداشت که این حرکت به خیزش ناسیونالیسم ایرانی و زمزمه بازگرداندن هرات و ... منجرشود که طرح پیمان سعدآبد را به میان آورد.

1947 - ساخت دوربین عکس فوری (پولاروید)

21 فوریه 1947 در نیویورک اعلام شد که دوربینی ساخته شده است که عکسبرداری با آن نیاز به تاریکخانه ندارد، فیلم آن کاغذ عکس است و پس از برداشتن تصویر چند ثانیه تا یک دقیقه طول می کشد تا محصول کار به دست آید. با اعلام این خبر، دوربین «پولاروید» وارد بازار شد. از دهه آخر قرن بیستم به تدریج دوربین های دیجیتال که نیاز به فیلم و ظهور و ثبوت ندارند و تصاویرشان قابل ادیت کردن و حتی تغییر شکل است جای دوربین های سابق را گرفته اند و چاپ عکس این دوربین ها نیز با پرینتر کامپیوتر صورت می گیرد. ولی فن عکاسی ازجمله مهارت در Shutter Speed (زمان باز بودن دریچه) و F. stop (میزان بازبودن دریچه) و ... تغییر نکرده است.

1842 - چرخ خیاطی اختراع شد

John Greenough آمریکایی مشخصات ماشین دوزندگی (اصطلاحا چرخ خیاطی) را که ساخته بود به عنوان اختراع خود به ثبت داد. پیش از او توماس سینت Th. Saintنگلیسی در سال 1790، برتولمی تیمونیه فرانسوی در 1830و والتر هانت W. Hunt آمریکایی در سال 1832 هرکدام نوعی چرخ خیاطی اختراع کرده بودند. پس از جان گرینو، در سال 1854 ایساک سینگر نوع کاملتر چرخ خیاطی را ساخت که به تدریج تکمیل شده است.

John Greenough

1965 - «حاج مالک الشبّاز و در جامعه آمریکا معروف به ملکم ایکس Malcolm X»، یک رهبر مسلمانان آمریکا در یک جلسه سخنرانی در شهر نیویورک هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد. وی که 40 ساله و از مبارزان تامین حقوق مدنی سیاهپوستان بود در عین حال یک ناسیونالیست سیاهپوست بود.

ملکم ایکس

1300 ش - رضاخان سردار سپه وزیر جنگ طی اعلامیه ای خود را مسبب کودتا معرفی کرد و افزود از اقدام خود در پیشگاه عموم شرمنده نیستم.

مناسبت ها

روز جهانی زبان مادری

روز ۲۱ فوریه از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده‌است. نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل اهمیت زیاد آن، سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرد.

دلیل نامگذاری روز جهانی زبان مادری از زمانی آغاز شد که در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاههای مختلف شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، از جمله دانشجویان دانشگاه داکا و دانشکده پزشکی آن تلاش جهت ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهرات مسالمت آمیزی در این شهر براه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آنها تیر اندازی کرده عده‌ای از آنها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای اولین بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ نوامبر (برابر با دوم و گاهی اول اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید و از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌گردد.

زادروزها

    ۱۹۲۱ - زادروز جان رالز، فیلسوف و نویسنده آمریکایی
    ۱۹۲۴ - زادروز هاراطون داویدیان بنیانگذار روانپزشکی در ایران

هاراطون داویدیان

    ۱۹۲۴ - زادروز رابرت موگابه، سیاستمدار زیمبابوه‌ای؛ رهبر، نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور این کشور
    ۱۹۳۷ - زادروز هارالد پنجم، پادشاه نروژ

رابرت موگابه

    ۱۹۸۰ - زادروز جیگمی خسار نامگیال وانگچوک، پادشاه بوتان
    ۱۹۸۹ - زادروز کوربین بلو، بازیگر، مدل، رقصنده و خوانندۀ آمریکایی

آندرس سگوبیا

   ۱۸۹۳ - زادروز آندرس سگوبیا، گیتاریست اسپانیایی.
    ۱۹۴۶ - زادروز آلن ریکمن، هنرپیشه انگلیسی

آلن ریکمن

    ۱۹۵۱ - زادروز گوردن براون، پنجاه و دومین نخست وزیر بریتانیا.
    ۱۲۹۹ - زادروز آرمان هوسپیان، بازیگر سینما و کارگردان ایرانی

آرمان هوسپیان

    ۱۳۴۵ - زادروز مرجانه گلچین، بازیگر ایرانی
    ۱۳۵۷ - زادروز پیروز قربانی، بازیکن فوتبال اهل ایران

گوردن براون

درگذشت‌ها

    ۱۶۷۷ - درگذشت باروخ اسپینوزا، فیلسوف هلندی.
    ۱۹۲۶ - درگذشت هایک کامرلینگ اونس، فیزیکدان هلندی؛ برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۱۳

باروخ اسپینوزا

    ۱۹۴۱ - درگذشت فردریک بنتینگ، زیست‌شناس کانادائی؛ برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۲۳
    ۱۹۶۵ - درگذشت مالکوم ایکس، فعال حقوق بشر و مدافع حقوق سیاه‌پوستان آمریکایی

میخائیل شولوخف

    ۱۹۸۴ - درگذشت میخائیل شولوخف، نویسنده روس؛ برنده جایزه نوبل ادبیات سال۱۹۶۵
    ۱۹۹۱ - درگذشت عبدالرحمن شرفکندی، نویسنده، مترجم و شاعر کرد ایرانی ؛ مترجم کتاب قانون در طب نوشته ابوعلی سینا.

عبدالرحمن شرفکندی

    ۱۳۹۱ - آیت الله عزیزالله خوشوقت ، یکی از مجتهدان و مراجع تقلید ایران