مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 6 خرداد ماه برابر با 27 می )

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 6 خرداد ماه برابر با 27 می )

امروز 6 خرداد برابر با 27 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

1614 - دفاع تمام قد شاه عباس از بحرین در برابر اسپانیا

بیست و هفتم ماه می 1614 شاه عباس یکم پس از دریافت دومین پیام فیلیپ پادشاه وقت اسپانیا که در آن، بار دیگر خواسته بود که ایران جزیره بحرین را به اسپانیا بسپارد [تا مروارید استخراج کند].
    
شاه عباس در همان جلسه خطاب به فرستاده پادشاه اسپانیا که به دیدار وی شتافته بود گفت که بحرین طبق اسناد موجود و فرهنگ مردم آن جزیی از قلمرو ایران بوده است و وی بر سر قلمرو ایران با کسی مذاکره و مصالحه نخواهد کرد و اگر پادشاه اسپانیا از آن گوشه جهان مدعی بحرین است تنها از طریق جنگ می تواند آن را از ما بگیرد که گمان نمی کنم در جهان ارتشی یافت شود که بتواند با سرباز ایرانی مصاف دهد.
    
شاه عباس در پایان این دیدار که تفصیل آن را فرستاده اسپانیا برنگاشته و متن آن موجود است، خطاب به این فرستاده گفته بود: مهمان نوازی خصلت ماست، ولی این آخرین بار باشد که چنین پیامی برای ما بیاوری.

شاه عباس

    
شاه عباس سپس درحضور فرستاده اسپانیا به مقامات حاضر در جلسه تاکید کرده بود که اگر فرستادگان بعدی اسپانیا حامل چنین پیامی باشند؛ آنان را از بندر محل ورود به داخل ایران راه ندهند. [در آن زمان، به سبب سلطه عثمانی بر منطقه مدیترانه، اروپاییان برای رسیدن به ایران تنها دو راه داشتند: راه دریا و راه روسیه].
    
دیدیم که محمدرضاشاه به اصرار خارجی در نیمه دوم دهه 1960 بدون کسب نظر ملت ایران در یک رفراندم، بحرین را که استان چهاردهم وطن بود از دست داد.
   
جزیره میش ماهیگ (بحرین) و مناطق غربی خلیج فارس ـ امروزه بخش هایی از کشور سعودی ازجمله منطقه قطیف و نیز کویت ـ تا شکست های نظامی ایران از اعراب مسلمان [در قادسیه، جلولا و نهاوند] بخشی از استان جنوبی ایران بودند. اردشیر پاپکان شخصا از آن مناطق که در «تاریخ باستان» جمعا بحرین نوشته شده اند دیدارکرد و پسرش را [که بعدا به نام شاپور یکم شاه ایران شد] حکومت بحرین داد و شاپور در منطقه قطیف امروز شهری ساخت و نام پدرش را بر آن گذارد. حکومت اسلامی بحرین بعدا به دست قرمطیان (شیعیان سوسیالیست = نوعی مزدکیست) مورد حمایت ایرانیان برانداخته شد. پرتغالی ها در 1521 بر جزیره بحرین و تقریبا همزمان با آن، عثمانی ها بر مناطق غرب خلیج فارس استیلاء یافتند. یک قرن بعد، شاه عباس پرتغالی هارا از خلیج فارس بیرون راند و در دوران سلطنت صفویه، جزیره بحرین زیر نظر فرمانداری بهبهان و از زمان زندیه از بوشهر اداره می شد. در سال 1797 طایفه الخلیفه وابسته به قبیله بنی عتبه که به قطر مهاجرت کرده بود از الزباره [واقع در شمال غربی قطر] به جزیره بحرین منتقل و حکومت را به دست گرفت و رئیس این طایفه که با ناامنی و مخالفت رو به رو شده بود در 1820 با انگلیسی ها که در خلیج فارس به بهانه مبارزه با تجارت برده و دزدان دریایی فعال شده بودند قرارداد امضاء کرد و بحرین تحت الحمایه انگلستان شد که این تحت الحمایگی ـ برغم ادامه دعاوی ایران تا سال 1971 ادامه داشت. در طول این مدت، نمایندگان انگلستان در بحرین «مستشار امیر» خطاب می شدند که معروفترین این مستشاران «سر چارلز دی. بلگریو» است که از 1926 تا 1957 این سمت را برعهده داشت. او نخستین مقامی است که پیشنهاد کرد نام خلیج فارس [که در نقشه های جغرافیایی عهد باستان؛ دریاتی هچا پارس ای تی = دریایی که از پارس آید درج شده است] پس از 25 قرن به خلیج عربی تغییر داده شود. جزیره بحرین از سال 1932 دارای نفت شده است.

1908 - نخستین چاه ایران به نفت رسید و دشواری ها آغازشد

از به نفت رسیدن نخستین چاه در ایران به نفت در منطقه مسجد سلیمان ( 27 مه 1908) 99 سال گذشت. این چاه با رسیدن به نفت ، دشواری های تازه ای هم برای ایرانیان به همراه آورد!. امتیاز نفت ایران از نخستین سال قرن بیستم در اختیار انگلیسی ها بود. درست ربع قرن پس از رسیدن نخستین چاه مسجد سلیمان به نفت (هفتم خرداد 1312 = 28 مه 1933) مجلس تنها با هشت رای مخالف و ممتنع تمدید قرارداد نفت را که امتیاز آن در انحصار انگلستان بود تصویب کرد. هجده سال بعد در همین روز (7 خرداد 1330) به مناسبت سالروز تصویب این قرارداد، ایران شاهد بزرگترین تظاهرات تاریخ خود تا آن زمان بود و تظاهرکنندگان ضمن محکوم کردن این اقدام مجلس خواستار محاکمه و مصادره اموال آن دسته از نمایندگان ــ چه مرده و چه زنده ــ شدند که به این قرارداد رای موافق داده بودند. مردم شعار می دادند: سالروز «تصویب خیانت». نفت ایران در اسفندماه 1329 هجری ملی اعلام و مراحل قانون مربوط 29 این ماه تکمیل شد.
   

چاه نفت شماره 1 در مسجد سلیمان، اولین چاه نفت خاورمیانه.

درآمد ارزی ایران از صدور نفت در سال 1385 هجری پنجاه و پنج میلیارد و از دیماه 1389 تا آذرماه 1390 (یازده ماه) کمی بیش از 110 میلیارد دلار بود.
  
 سناتور ابوالفضل لسانی (حقوقدان) نفت را طلای سیاه و آفت جان ملل دارنده آن خوانده و نوشته است: کشورهای دارنده نفت، به ویژه آنهایی که نیروی دفاعی قابل ملاحظه ندارند تا آخرین قطره نفت قربانی دولتهای قدرتمدار خواهند بود که هرکدام می کوشند این شریان حیات اقتصاد جهان را به دست داشته باشند تا قدرت دراختیارشان باشد و هرچه زمان بگذرد، به سبب افزایش وسائل نیازمند به نفت، این طلای سیاه ارزشمندتر و عزیزتر خواهد شد و دارنده آن در معرض خطر بیشتری خواهد بود.
  
 به باور اصحاب نظر، استقرار آمریکا در خلیج فارس از نیمه دهه 1980، و ... به همین دلیل بوده است.

1980 - آغاز بکار مجلس شورای اسلامی

ششم خرداد 1359 (27 می 1980) نخستین دوره مجلس شورای اسلامی ـ که ششم خرداد 1389 سی ساله شده است ـ در تهران و در ساختمان سنای سابق آغاز بکار کرد. تا آن زمان وظیفه قانونگذاری عملا برعهده شورای انقلاب بود.

قضاوت تاریخی درباره یک پارلمان برپایه جامعیت و به دور از تبعیض بودن قوانینی است که به تصویب می رساند و نیز نظارت دائمی بر اجرا و رعایت کامل آنها و رسیدگی به شکایات مردم و اعلام نتایج این رسیدگی در رسانه های همگانی است.

1942 - سالگرد انتشار کیهان ـ نگاهی به رقابت طولانی دو روزنامه قدیمی ایران

بیست و هفتم می 1942 (ششم خرداد 1321) ـ زمانی که ایران در اشغال نظامی متفقین بود نشریه «کیهان» که پروانه آن به نام عبدالرحمن فرامرزی صادر شده بود پا به عرصه رسانه های چاپی ایران گذارد و برجای نشریه «آینده ایران» که اجاره دار آن فرامرزی و مصطفی مصباح زاده بودند نشست. انتشار کیهان (17 سال جوانتر از اطلاعات) بدون وقفه ادامه یافته است (در سال 2010 شصت و هشت ساله). پروانه انتشار کیهان بعدا از فرامرزی به مصباح زاده (متوفی در آذرماه 1385) انتقال یافت ولی فرامرزی تا مدتها سمت سردبیری آن را حفظ کرد. با این که قلم فرامرزی برای مخاطبان آشنا بود و مقالات اساسی کیهان را می نوشت، پیشرفت این نشریه تا سالها کند بود. پیشرفت از زمانی آغاز شد که (طبق روش روزنامه های اروپا، آمریکا و ژاپن) دست به رقابت با روزنامه اطلاعات (که هردو عصرها منتشر می شدند) زد که داستانی است طولانی. در راستای این رقابت؛ در نیمه دهه 1335 (دهه 1950)، کیهان به اقتباس از اطلاعات صفحه نیازمندیها (آگهی های کوتاه کلاسه شده) بازکرد و تا مدتی همان آگهی های صفحه نیازمندی های اطلاعات را پس از تماس تلفنی با صاحبان آگهی به رایگان چاپ می کرد. یک سال بعد و باز به اقتباس از اطلاعات، صفحه حوادث دایرکرد که این صفحه را در روزنامه اطلاعات، احمد سروش (داستان نگار معروف ـ متوفی) تنظیم و دبیری می کرد. در سال 1337 (1958میلادی) ـ به سبک روزنامه های فرنگ ـ نیم صفحه از روزنامه کیهان به داوطلبان ازدواج (تحت عنوان: ازدواج سهل و آسان) اختصاص داده شده بود که انتشار چنین مطالبی قبلا در ایران سابقه نداشت.

این تحولات ناشی از رقابت، تیراژ کیهان را به پایه اطلاعات رساند که اطلاعات در سال 1334 (سال 1955 میلادی که تهران شهری 700 هزار نفری بود) اعلام کرده بود هر روز بیش از 60 هزار نسخه می فروشد و عبور از مرز 60 هزار تکفروشی را جشن گرفته بود. برای پیروزی در این رقابت، روزنامه اطلاعات تصمیم به افزودن اخبار و مطالب اختصاصی هرچه بیشتر گرفت و جهت رسیدن به این هدف، به ابتکار تورج فرازمند سردبیر وقت (متوفی در ژوئن 2006 درآمریکا) روش پرداخت دستمزد به اعضای تحریریه تغییر یافت و پوانی شد؛ به این ترتیب که خبرها برپایه جالب و اختصاصی بودن قیمت گذاری و پرداخت در پایان هر دوهفته صورت می گرفت و دستمزد ثابت اختصاص به روزهای تعطیل و ایام مرخصی داشت. این ابتکار موثر واقع شد و کیهان سریعا به اقتباس این روش پرداخت. تحریم اطلاعات در اجتماع صدهاهزار نفری میدان جلالیه (پارک لاله امروز) که به دعوت جبهه ملی برگزار شده بود باعث ریزش شدید تیراژ اطلاعات شد. مدیریت اطلاعات برای جبران این وضعیت، تغییرات وسیعی در تحریریه خود بعمل آورد. از بهار 1340 (1961 و از زمان نخست وزیر شدن علی امینی) که فضای سیاسی کشور تاحدّی بازشده بود و مخاطبان مشتاق مطالب با انشای چپگرایانه شده بودند، دو روزنامه مورد بحث در رقابت با یکدیگر به روزنامه نگاران چپگرا و کمونیست سابق روی آوردند و سیامک جلالی سردبیر اجرایی اطلاعات شد و دبیری میزهای تحریریه را هم به چپگرایان دادند. این وضعیت، تیراژها را تقریبا دو برابر کرد. طولی نکشید (به دلایلی که هنوز دقیقا روشن نشده است) ناشران دو روزنامه اطلاعات و کیهان (یکی سناتور و دیگری نماینده مجلس و هردو نزدیک به دربار) به جان هم افتادند و هر روز در روزنامه خود یکدیگر را افشا می کردند و این افشاگری که درعین حال عملکرد چند کابینه و نیز مداخله سفارت لندن در تهران را زیر سئوال برده بود بازهم بر تیراژها افزود تا اینکه دولت پا به میان گذارد و دو ناشررا آشتی داد. از آن پس اطلاعات به نویسندگان ملی گرا و لیبرال روی آورد؛ ر. اعتمادی ستاره تحریریه و دکتر علی اصغر صدر حاج سیدجوادی سردبیر کل شد و صفحه مقالات (به سبک فرنک، مرکب از مقالات نویسندگان و نامه های وارده) موسوم به صفحه 5 ستون از 5 نویسنده را دایر کرد، ولی کیهان به چپ نویسی ادامه داد. این رقابت تا مصادره دو روزنامه در امرداد 1359 (آگست 1980) و اخراج فله ای روزنام نگاران حرفه ای ادامه داشت. پیش از مصادره، تیراژ اطلاعات 850 هزار و کیهان نزدیک به نهصد هزار بود. طبق اطلاع، تیراژ این دو روزنامه که وابسته به دفتر رهبری جمهوری اسلامی هستند ـ هرکدام زیر صد هزار است حال آنکه جمعیت ایران دو برابر و تحصیلکردگان سه برابر شده اند.

بهرام مسعودی

پس از مصادره کیهان، مصطفی مصباح زاده که در خارج از ایران بود به انتشار این روزنامه در لندن با همان لگو پرداخت که انتشار آن در این شهر ادامه دارد و به «کیهان لندن» معروف است. چنین پیشنهادی هم به ناشر اطلاعات شده بود که نپذیرفت. روزنامه اطلاعات از انقلاب تا زمان مصادره توسط بهرام مسعودی (فرزند موسس آن) اداره می شد. وی همچنان مقیم ایران است و فعالیت تجاری دارد.

1907 - زادروز شهر سن پترزبورگ

شهر سن پترزبورگ که قرارداد تقسیم ایران میان انگلستان و روسیه در آگوست 1907 در آنجا امضاء شد 27 می 2012 سیصد و نه ساله شد.

Peter the Great

پتر یکم این شهر را 27 می 1703 بنا کرد و پایتخت خود قرار داد تا به اروپای مرکزی نزدیک باشد. این شهر که بعدا به پترو گراد و پس از انقلاب بلشویکی 1917 به لنینگراد تغییر نام داده بود از زمان فروپاشی شوروی در آخرین ماه 1991 به نام پیشین خود «سن پترز بورگ» بازگشت داده شده است!.

1926 - شکست قیام مسلمانان مراکش علیه استعمارگران اروپایی

با آغاز استعمار شمال افریقا توسط غارتگران اروپایى، ساکنان و قبایل مناطق در برابر استعمارگران به مقابله برخاستند و خواهان خروج آنان از سرزمین‏های خود شدند، یکی از این افراد، عبدالکریم رِیفی رهبر قیام مسلمانان ناحیه رِیْفْ مراکش بود که سال‏ها با متجاوزین اسپانیایى جنگید و پیروزی‏های چشم‏گیری نیز به دست آورد. پیروزی‏های او بر ارتش اسپانیا، وحشت قوای فرانسه را که در شمال افریقا دارای متصرفاتی بود، برانگیخت. از این رو، در اوایل سال 1924م نیروهای فرانسوی به منظور جلوگیری از گسترش قیام مردم منطقه ریف به کمک اسپانیا آمدند و تهاجم همه جانبه‏ای را علیه مردم این منطقه آغاز کردند. سرانجام با دستگیری رهبران جنبش ضد استعماری و کشتار هزاران نفر از مردم این منطقه، قیام مردم مراکش در 27 مه 1926م سرکوب شد.

1937 - پل گلدن گیت که در زمان تکمیل، طولانی‌ترین پل معلق دنیا محسوب میشد، گشایش یافت.

1960 - وقوع کودتای نظامی در ترکیه و به قدرت رسیدن ژنرال جمال گورسِل

استبداد و فساد حکومت در زمان عدنان مُندَرِس نخست وزیرترکیه باعث وقوع اعتراضاتی در شهرهای این کشور گردید. به همین دلیل، دولت اعلام حکومت نظامی نمود و به وسیله نیروهای مسلح، تظاهرات مخالفین را در هم شکست. در سوم ماه مه 1960، ژنرال جمال گورسِل، فرمانده نیروی زمینی ارتش ترکیه، در نامه‏ای به عدنان مندرس خواستار توجه به لزوم انجام اصلاحات سیاسی در کشور به منظور مهار مقاومت‏های مردمی به ویژه اعتراضات دانشجویى شد که این درخواست با بی‏توجهی مندرس روبرو گردید. در روز 21 همان ماه، تعدادی از افسران ارتش دست به اغتشاشاتی زدند و سرانجام در 27 مه 1960م، دولت مندرس با یک کودتای نظامی که از طرف کمیته وحدت ملی به رهبری ژنرال گورسل صورت داده شده بود، سرنگون شد و این کمیته قدرت را در دست گرفت. در روز بعد از کودتا ژنرال گورسل به قدرت رسید و سپس به ریاست جمهوری ترکیه دست یافت. عدنان مندرس نیز، چند ماه بعد به اتهام سوء استفاده از قدرت و زیر پاگذاشتن قانون اساسی و... اعدام شد.

جمال گورسِل

زادروزها

    ۱۳۳۲ - زادروز ابن خلدون تاریخ‌نگار، جامعه‌شناس، مردم‌شناس و سیاستمدار عرب
    ۱۸۷۷ - زادروز ایزادورا دانکن رقصنده باله اهل ایالات متحده آمریکا

ابن خلدون

    ۱۹۰۷ - زادروز راشل کارسون نویسنده زیست‌شناسی زیردریایی و محیط زیست اهل آمریکا
    ۱۹۲۲ - زادروز کریستوفر لی بازیگر انگلیسی

کریستوفر لی

    ۱۸۹۴ - لویی فردینان سلین، نویسنده فرانسوی.
    ۱۹۲۳ - زادروز هنری کسینجر دیپلمات آمریکایی و مشاور اسبق امنیت ملی ایالات متحده آمریکا

لویی فردینان سلین

    ۱۹۵۵ - زادروز ریچارد شیف بازیگر آمریکایی

درگذشت‌ها

    ۱۵۶۴ - درگذشت ژان کالون مصلح و متکلم فرانسوی ، بنیانگذار کالونیسم

ژان کالوِن

    ۱۸۴۰ - درگذشت نیکولو پاگانینی نوازنده ویولون، ویولا، گیتار و آهنگساز ایتالیایی

نیکولو پاگانینی

    ۱۹۱۰ - درگذشت روبرت کخ پزشک آلمانی، کاشف باکتری عامل بیماری‌های وبا و سل ،از بنیان‌گذاران رشته باکتری‌شناسی
    ۱۹۶۴ - درگذشت جواهر لعل نهرو نخست وزیر هند و یکی از رهبران جنبش استقلال این کشور

روبرت کخ

    ۱۹۸۸ - درگذشت ارنست روسکا فیزیکدان آلمانی ، مخترع میکروسکوپ الکترونی ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال

جواهر لعل نهرو