مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 1 شهریور برابر با 23 آگوست در تاریخ چه گذشت (تولد،درگذشت،رویداد،اتفاق)

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 1 شهریور   برابر با 23 آگوست در تاریخ چه گذشت (تولد،درگذشت،رویداد،اتفاق)

آرشیو رزوهای قبلی

امروز 1 شهریور برابر با 22 آگوست تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:
  
1821 - اسپانیا پس از 3 قرن به مکزیک استقلال داد. مکزیک پیش از ورود اسپانیائی ها به قاره غربی دارای تمدنی درخشان و کهن، و یک امپراتوری بود.

1866 - امضای معاهده تاریخی "پراگ" میان دو کشور پروس و اتریش

قسمت اعظم سرزمینی که امروزه آلمان نامیده می‏شود در اواسط قرن نوزدهم از کشورهای کوچکی تشکیل می‏شد که در هر کدام یک پادشاه یا شاهزاده حکومت می‏کرد. با به قدرت رسیدن بیسمارک و در اختیار گرفتن مقام صدراعظمی پروس وی که در آرزوی وحدت ایالات و امیرنشین‏های آلمان در زیر یک پرچم و تشکیل یک امپراتوری نیرومند از پیوستن پروس و کنفدراسیون آلمان بود، قبل از هر چیز به تقویت نیروی نظامی پروس پرداخت و در اولین جنگ خود برای الحاق یکی از این ایالت‏ها به قلمرو حکومت پروس، در سال 1864م پیروز شد.

 اختلافات اتریش و پروس بر سر این ایالت در این سال به رویارویى مستقیم پروس و اتریش منتهی شد. در این جنگ که به جنگ هفت هفته معروف شده است، نیروهای پروس برای نخستین بار قوای اتریش را شکست دادند و در نتیجه قرارداد صلحی که در روز 23 اوت 1866م در پراگ به امضا رسید، کلیه امیرنشین‏ها و ایالات واقع در شمال رودخانه راین، اتحادیه جدیدی به نام کنفدراسیون شمالی آلمان تشکیل دادند و با پروس متحد شدند.

1914 - اعلان جنگ ژاپن به آلمان در جریان جنگ جهانی اول

با فروزان شدن آتش ویرانگر و خانمان‏سوز جنگ جهانی اول، جنگ اولیه اتریش و صربستان به یک جنگ عمومی در اروپا مبدل شد و کشورهای مختلف هر یک به بهانه‏ای وارد این معرکه می‏شدند. در طول ماه اوت 1914م، این جنگ ابعاد وسیع‏تری به خود گرفت چرا که در روزهای دوازدهم و سیزدهم این ماه، انگلستان و فرانسه به اتریش اعلان جنگ دادند. ده روز بعد در 23 اوت، ژاپن نیز به عنوان متحد انگلیس به اتریش و آلمان اعلان جنگ داد. با ورود به ژاپن به عرصه جنگ جهانی اول، آتش این نبرد در فراسوی مرزهای اروپا در شرق آسیا نیز شعله‏ور گردید و منطقه را بیش از پیش دچار آشوب و کشتار نمود.

1941 - دستور بی حاصل رضاشاه در آستانه اشغال نظامی ایران

رضاشاه پهلوی 23 آگوست 1941 بالاخره دستور داد آن دسته از اتباع آلمان که در ایران به وجودشان نیاز نیست از این کشور خارج شوند. شاید او هنوز متوجه نشده بود که اخطارهای پی در پی لندن و مسکو دایر بر اخراج آلمانی ها، فریب او و خرید وقت برای اشغال نظامی ایران بود. رادیو دولتی لندن که در کنترل ماشین جنگی انگلستان بود پنج روز پیش از آن، شمار آلمانی هارا در ایران دو هزار و هفتصد تن اعلام کرده بود و گفته بود که وجود این آلمانی ها در ایران امنیت همسایگان این کشور را تهدید می کند.
    
رضاشاه که در سالهای آخر سلطنت خود تلاش کرده بود از حلقه نفوذ انگلیسی ها خارج شود به احتمال زیاد تفسیر درستی از تحولات بین المللی تیر و مرداد 1320 نداشت از جمله این تحولات: قرارداد دفاع متقابل انگلستان و شوروی در 21 تیرماه، ملاقات چرچیل و روزولت و طرح منشور اطلس (اتلانتیک) در 23 تیرماه، ملاقاتهای پی در پی آندره اسمیرنوف سفیر تازه شوروی در تهران و ریدرزبولارد سفیر انگلستان با علی منصور نخست وزیر وقت و اظهارات ضد و نقیض آنها، دستور محرمانه چهارم امرداد چرچیل به ژنرال «ویول» در هند که نیروهای آماده خودرا هرچه زودتر به عراق بفرستد، توجیه پارلمان انگلستان در 15 hمرداد از سوی ایدن وزیر امور خارجه وقت از خطر ادامه اقامت آلمانی ها در ایران و ... و بالاخره افزایش گزارشها و مقالات رسانه های غرب درباره گرایش ایران به سوی آلمان، هدفهای هیتلر در ایران و خاورمیانه و استقرار آلمانی ها در گوشه و کنار ایران.

   
از نخستین روزی که ارتش آلمان به شوروی حمله ور شده بود حساسیت مسکو و لندن نسبت به ایران بیشتر شده بود و اخطارهای پی در پی مقامات آن دو کشور به ایران به همین دلیل و نیز برای توجیه اقدامات بعدی آنها بود. تصمیم رضاشاه به صدور دستور خروج آلمانیهای غیر لازم هنگامی صورت گرفت که واحدهای یک لشکر هندی که عده آنان به چهار هزار نفر هم نمی رسید در خاک عراق به مرزهای ایران نزدیک می شدند. حال آن که افراد ارتش ایران پنجاه برابر آنان بودند، ولی رضاشاه در آن دو ماه حساس سازمان ارتش را از افسرانی که احتمال تطمیع شدن داشتند پاک نکرد، نظامیان رزمنده و میهندوست را سمت فرماندهی نداد، حالت فوق العاده در کشور اعلام نکرد و با این که رجال وابسته به انگلستان را بخوبی می شناخت آنان را برکنار و تحت نظر قرارنداد تا تماس نامطلوب نداشته باشند، و مردم را از خطری که در اطرافشان کمین کرده بود آگاه نساخت و اقدامات دفاع غیر نظامی و بسیج مردمی و .... بعمل نیاورد، تنها روز یکم شهریور مرخصی افسران ارتش ایران لغو شد که ابدا کافی نبود.
   
در پاسخ برخی مفسران که می گویند: تسلیم شدن بهتر از تحمل تلفات است، باید گفت که غرور ملی و دفاع از وطن چه می شود که تکلیف و رسالتی است بزرگ و غیر قابل مصالحه و صرف نظر کردن. تلفات ناشی از گرسنگی و انواع بیماری و اسارت سیاسی پس از تسلیم خانئانه ایران در شهریور 1320 بمراتب بیش از تلفاتی بود که اگر مقاومت صورت می گرفت وارد می آمد. بعلاوه،«مقاومت» ملت را زنده و گوش بزنگ می ساخت و پس از آن، تسلیم هر شرایط سیاسی نمی شد و رویدادهای سیاسی ـ اجتماعی پس از شهریور 1320 به وقوع نمی پیوست و ملت در مسیر دیگری که قطعا بهتر بود قرارمی گرفت و دست کم از شر رجال وابسته به خارجی راحت می شد و ....

1953 - تشکیل کابینه کودتا

 23 آگوست 1953 (یکم شهریور 1332) سرلشکر زاهدی کابینه خودرا که در آن علی امینی (که شهرت داشت مورد حمایت دولت واشنگتن است) وزیر دارایی بود و بسیاری آن را کابینه کودتا می خوانند تشکیل داد و به بسیاری از کسانی که به او در رسیدن به قدرت یاری داده بودند مقام و منصب و امتیازهای متعدد داد.
   
در همین روز، کِرمیت روزولت مامور ارشد «سیا» که از او به عنوان یکی از مجریان اصلی طرح براندازی حکومت دکتر مصدق نام می برند با شاه ملاقات کرد.
   
طبق بعضی نوشته ها، گویا شاه در این ملاقات از کرمیت روزولت که اورا به قدرت باز گردانده بود سپاسگزاری کرده بود. در همین روز، روزنامه هایی که پس از فرار شاه، مطالبی بر ضد او نوشته بودند توقیف شدند و دستگیری و برکناری مقامات دولتی ادامه داشت. روزنامه های حزب توده و نشریات احزاب هوادار دکتر مصدق که از 29 امرداد تعطیل شده بودند لغو پروانه شدند. نشریات حزب توده از آن پس به صورت زیرزمینی چاپ و توسط اعضای جوان این سازمان در ساعات شب به خانه ها انداخته می شدند و یا به طریق غیر علنی توزیع می گردیدند.

زاهدی یکم شهریور ماه 1332 کابینه خودرا تشکیل داد که وزیرانش عبارت بودند از: دکتر علی امینی، دکتر جهانشاه صالح، دکتر علی اصغر پورهمایون، علی اصغر حکمت، جمال اخوی، احمدحسین عدل، مهندس میکده، سرلشکر احمد وثوق، سرتیپ محمد حسین جهانبانی، سرتیپ عباس فرزانگان و ....

   
از آنجا که براندازی 28 امرداد سرآغاز عملیات مشابه و متعدد دیگر بود و دگرگونی وسیع به وجود آورد و سرنوشت ملتهای مربوط را تغییر داد، تاکنون در این زمینه کتب و رسالات و مقالات فراوان نوشته شده است که هیچکدام کامل و برخی نیز صادقانه نبوده و یا باهدف توجیه عمل و یا دادن نشانی نادرست منتشر شده اند.
   
دونالد ویلبرdonald wilber مامور اسبق سیا در منطقه خاورمیانه نیز در این زمینه در سال 1986 کتابی منتشر ساخته و به عملیات طرح tp- ajax اشاره کرده است.
   
به نوشته ویلبر، پیروزی عملیات 28 امرداد 1332 تهران برحسب شانس بود، زیرا پس از شکست عملیات 25 امرداد و دستگیری سرهنگ نصیری که ماموریت ابلاغ حکم نخست وزیری زاهدی را به دکتر مصدق داشت و بازداشت چند افسر دیگر، روزولت از ادامه آن مایوس شده و جریان را به واشنگتن خبرداده بود و تصمیم به خروج فوری از ایران گرفته بود که مسئولان اینتلیجنس سرویس انگلستان و چند عامل ایرانی مانع شدند و اصرار به ادامه عملیات کردند.

1958 - قول «دوگل» به رهاساختن مستعمرات فرانسه

 شارل دوگل رهبر وقت فرانسویان 23 آگوست 1958 در آخرین مرحله سفر طولانی به مستعمرات فرانسه که امپراتوری این کشوررا تشکیل می دادند در شهر برازاویل پایتخت کنگوی فرانسه در اجتماعی خطاب به هزاران تن از ساکنان این شهر قول داد که در برابر تمایلات استقلال طلبانه مستعمرات فرانسه قرار نخواهد گرفت و گفت که به سود فرانسه است که مستعمرات را رها سازد و با هم یک گروه مشترک المنافع تشکیل دهند (عکس بالا). بیان چنین مطلبی از سوی دوگل که در احساسات ناسیونالیستی او تردید نبوده است در سراسر جهان با اهمیت ویژه تلقی شد و سایر دولتهای مستعمره دار نیز در صدد رها ساختن مستعمرات برآمدند که ظرف چهار سال (پس ازنطق دوگل) بسیاری از مستعمرات استقلال یافتند.

مناسبت ها:

روز بزرگداشت ابوعلی سینا و روز پزشک

ابوعلی حسین بن عبداللَّه بن حسین بن علی بن سینا ملقَّب به حجة الحق، معروف به شیخ الرییس، از حکمای بزرگ و علمای نامدار جهان و پزشکان اسلام است. وی در سوم ماه صفر سال 370 ق در بلخ به دنیا آمد و از خردسالی به فراگیری علوم زمان پرداخت تا این‏که در جوانی، علامه دهر گردید. او چنان در علم پیش‏رفت که استادان خود را استاد شد و عمرش به بیست نرسیده بود که به مطالعه علوم فلسفی همت گماشت. هرگاه مسأله‏ای از مسائل بر او مشکل می‏شد، با وضو به مسجد شهر می‏رفت و حلّ آن مسأله را از خداوند می‏خواست. ابوعلی سینا به سبب معالجه بیماری امیر نوح بن منصور سامانی، مقرب پادشاه گردید. شیخ از این فرصت استفاده کرد و به کتابخانه دربار راه یافت. در مدت عمر ابوعلی‏ سینا، وقایع متعددی بر او گذشت که از وزارت تا زندان را در بر داشت. شیخ به زبان‏های فارسی و عربی، تالیفات فراوان دارد که اشارات، شفا، حکمت عرشیه، قضا و قَدَر و لغةالعَرَب و... از آن جمله‏اند. سرانجام این دانشمند شهیر و فیلسوف کبیر در 58 سالگی در همدان درگذشت و در همان شهر مدفون گردید. به پاسداشتِ این پزشک نامدار مسلمان، روز اول شهریور در جمهوری اسلامی ایران، روز پزشک نامگذاری شده است.

ابن سینا

زادروزها

    ۳۵۹ - زادروز ابن سینا٬ پزشک٬ شاعر ملقب به شیخ الرئیس.
    ۱۷۵۴ - زادروز لوئی شانزدهم پادشاه فرانسه

لوئی شانزدهم

    ۱۷۶۹ - زادروز ژرژ کوویه زیست‌شناس فرانسوی و بنیانگذار دیرینشناسی
    ۱۹۰۸ - زادروز آرتور آدامف نمایشنامه نویس ارمنی

ژرژ کوویه

    ۱۹۱۲ - زادروز جین کلی رقصنده، هنرپیشه، کارگردان، تهیه کننده، خواننده و طراح رقص آمریکایی
    ۱۹۷۴ - زادروز کنستانتین نووسلف فیزیک‌دان انگلیسی–روسی ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۱۰ به همراه آندره گایم

کوبی برایانت

    ۱۹۷۸ - زادروز کوبی برایانت بسکتبالیست برجستهٔ آمریکایی
    ۱۲۹۹ - زادروز هوشنگ سیحون٬ معمار، طراح، نقاش و مجسمه‌ساز اهل ایران.

هوشنگ سیحون

    ۱۳۰۸ - زادروز نجف دریابندری، مترجم و نویسندۀ ایرانی.
    ۱۳۳۰ - زادروز حسین علیزاده، نوازندۀ تار و سه‌تار و آهنگ‌ساز.

حسین علیزاده

    ۱۳۳۳ - زادروز گوهر خیراندیش، بازیگر ایرانی.
    ۱۹۸۴ - زادروز گلن جانسون فوتبالیست انگلیسی

گوهر خیراندیش

    ۱۹۸۶ - زادروز اسکای بلو رپر آمریکایی و عضو ال‌ام‌اف‌ای‌او

درگذشت‌ها

    ۲۹ - درگذشت سزاریون آخرین شاه از دودمان سلطنتی بطالسه در مصر باستان
    ۱۳۰۵ - درگذشت ویلیام والاس رهبر مقاومت اسکاتلندی‌ها در جریان جنگ استقلال اسکاتلند

ویلیام والاس

    ۱۸۰۶ - درگذشت شارل آگوستن دو کولن فیزیکدان فرانسوی
    ۱۹۲۶ - درگذشت رودولف والنتینو بازیگر ایتالیایی فیلم‌های صامت

رودولف والنتینو

    ۱۹۴۴ - درگذشت عبدالمجید دوم آخرین خلیفه مسلمین از خاندان عثمانی
    ۱۹۹۷ - درگذشت جان کندرو بیوشیمیست انگلیسی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۶۲

پرویز ناتل خانلری

    ۱۳۶۹ - درگذشت پرویز ناتل خانلری، پژوهشگر، زبان‌شناس، نویسنده، مترجم، شاعر، ادیب و سیاست‌مدار ایرانی
    ۱۳۸۹ - درگذشت مهین شهابی، بازیگر ایرانی.

مهین شهابی