مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 25 شهریور برابر با 16 سپتامبر در تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 25 شهریور برابر با 16 سپتامبر در تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

آرشیو روزهای قبلی

امروز 25 شهریور برابر با 16 سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  
1285 ش - برگزاری انتخابات اولین دوره مجلس شورای ملی در ایران

پس از صدور فرمان مشروطیت و تصمیم‏گیری درباره تأسیس مجلس شورای ملی، در روز 25 شهریور 1285ش، دوره نخست انتخابات مجلس در تهران و سراسر کشور برگزار شد. انتخاب چنین روزی که با 27 رجب 1324 ق، سالروز مبعث پیامبر اسلام(ص) همزمان بود، در جلسه روزهای گذشته اشراف و اعیان به تصویب رسیده بود. نمایندگان دروه اول بر اساس ماده نخست نظامنامه تدوین شده، نه بر اساس رأی مردم، که با رأی اصناف، شاهزادگان، علما، تجار و ملاّکین انتخاب می‏شدند. با این تصور که هر صنف و طبقه، بهتر از سایرین، نسبت به مشکلات خود، آگاه است. همچنین از تهران سی و دو نفر و از سایر شهرستان‏ها، به میزان جمعیت بین شش تا دوازده تن برگزیده شدند. حداکثر نمایندگان مجلس نیز برابر نظامنامه، دویست نفر بود.

اعضای نخستین مجلس شورای ملی

1931 - شهادت شیخ عمر مختار رهبر قیام ضد استعمار ایتالیا در لیبی

شیخ عمر مختار، مجاهد استعمارستیز و مبارز مسلمان لیبیایى در سال 1858م به دنیا آمد. وی پس از فراگیری قرآن و دروس دینی به عنوان شیخ و بزرگ قبیله و ناحیه خود تعیین شد. شیخ‏عمر مختار مدتی در سودان به ارشاد و هدایت مردم پرداخت و در سال 1911م به زادگاهش مراجعت نمود. با هجوم ارتش متجاوز ایتالیا به کشور لیبی و استقرار در منطقه بن غازیِ لیبی، عمرمختار رهبری جنبش ملیِ ضدایتالیایى را برعهده گرفت و مبارزات استعمار ستیزانه خود را به همراه مردم محروم منطقه آغاز کرد. وی طی سال‏های مبارزه، تلفات زیادی بر قوای بیگانه وارد کرد تا این که ایتالیایی‏ها بر او غلبه کردند. شیخ عمر مختار درنهایت در 11 سپتامبر سال 1931م اسیر سپاه ایتالیا شد و پس از یک محاکمه صوری، وی را در 16 سپتامبر 1931 در 73 سالگی به دار آویختند.

عمر مختار در بند ایتالیایی ها

1941 - رضاشاه به خواست لندن و مسکو کناره گیری کرد و از تهران خارج شد

16سپتامبر سال 1941 (25 شهریور 1320) در زمانی که نیروهای شوروی و انگلستان به تهران نزدیک شده بودند محمد علی فروغی [از نزدیکان دولت لندن و از مخالفان رضاشاه که از نخست وزیر شدنش بیش از 3 هفته نگذشته بود] به اتفاق علی سهیلی وزیرامور خارجه کابینه اش به دیدار سفیران انگلستان و شوروی شتافت و به آنان اطلاع داد که رضا شاه همچنان که آن دو دولت خواسته بودند کناره گیری کرده و رهسپار اصفهان شده است. همسر و فرزندان رضا شاه قبلا به اصفهان رفته بودند و تنها محمدرضا در تهران مانده بود.
   
به احتمال زیاد در همین دیدار، موافقت دو دولت انگلستان و شوروی با شاه شدن محمدرضا به فروغی ابلاغ شده بود، زیرا که فروغی پس از آن دیدار، مستقیما به بهارستان رفت و نمایندگان مجلس را از کناره گیری رضا شاه و بر جای او نشستن محمدرضا آگاه کرد. قبلا قرار بود که پس از برکناری رضا شاه، دولت های اشغالگر ترتیب دیگری برای ایران بدهند و کشور ما تا چند سال توسط یک هیات مدیره موقت اداره شود و سپس نوع حکومت تعیین گردد. برخی از مورخان جنگ جهانی دوم نوشته اند که چون مقامات لندن و به ویژه چرچیل نگران بودند که پس از انقضای حکومت هیات مدیره (هیات موقت پیشنهادی حاکم بر ایران)، استالین کمونیستها را بر ایران مسلط کند و به علاوه، بررسی خصوصیات محمد رضا پهلوی، او را فردی مطیع و علاقه مند به تفریح و ورزش (بیش از سیاست) نشان داده بود اصرار بر شاه شدن فوری او کردند. محمدرضا شاه آمد.

رضا شاه در سال آخر سلطنت

در آن روز پس از این که فروغی مجلس را از کناره گیری رضا شاه و خروج او از تهران آگاه ساخت، نمایندگانی که از رضا شاه راضی نبودند (و یا به اشاره سفارت انگلستان) بر ضد او نطقهای تندی ایراد کرده و به فروغی هشدار دادند که سریعا جواهرات سلطنتی صورت برداری کند تا ببیند که رضا شاه بخشی از آنها را با خود نبرده باشد!.قرار شد مجلس برای ادای سوگند شاه تازه یک جلسه فوق العاده فوری تشکیل دهد.
   
 اتفاقا، سوگند وفاداری لوئی شانزدهم شاه وقت فرانسه هم به قانون اساسی در 16 سپتامبر سال 1791 میلادی بعمل آمده بود و هر دو پادشاه با دو انقلاب به فاصله 188 سال از یکدیگر برکنار شدند.
  
 از بررسی خاطرات ، اسناد و نوشته ها چنین بر می آید که دلیل عمده موافقت دو دولت متجاوز به ایران ،مخصوصا انگلستان با سلطنت محمد رضا این بود که وی را فردی ضعیف و حرف شنو یافته بودند که فاقد جاه طلبی های پدرش است و قدرت حکومتی را از دست «رجال مورد نظر!» خارج نخواهد ساخت.
   
رضا شاه با این که با حمایت انگلستان روی کار آمده بود در 5 ـ 6 سال آخر سلطنت خود برای خارج ساختن خود از دست انگلیسی ها به آلمان که دم از همبستگی نژاد آریایی (آرین ها) می زد و ایتالیای ناسیونالیست نزدیک شده بود و قراردادهای متعدد با آنها امضاءکرده بود و در نظر داشت به محور (آلمان و متحدانش) به پیوندد، به قفقاز حمله نظامی برد و به سلطه انگلستان در منطقه خلیج فارس پایان دهد و .... رضا شاه غافل از این بود که تا «رجال مشکوک و یا پوسیده !» را کنار نگذارد به هدف نخواهد رسید. همین رجال باعث اشغال نظامی ایران و تغییر رئیس کشور شدند و عقربه ساعت را در ایران به عقب باز گردانیدند.
   
رضا شاه در پی امضای قرارداد عدم تجاوز میان مسکو و برلن، به شوروی نیز نزدیک شده بود و قراردادهای متعدد با مسکو امضاء کرده بود. هدف رضا شاه این بود که مسکو را از مشارکت در هرگونه توطئه انگلیسی ها بر ضد خود دور سازد. جانشین رضا شاه هم از لحاظ سیاسی تا حدی زیاد مسیر وی را پیمود ؛ با رجال معینی کارکرد و درسالهای آخر سلطنت خواست که کمتر از گذشته دیکته دیگران را بنویسد و راه استقلال در پیش گیرد که سرانجامی مشابه پدرش داشت.
  
 بگیر و ببندها و خلع درجه و عزل و نصب های برق آسای رضا شاه در طول سلطنت مخصوصا دهه دوم سلطنت، جز افزودن بر دشمنانش سودی عایدش نکرد. باوجود این، چون رضا شاه از میان مردم عادی کشور برخاسته بود دردها را می شناخت و ضعف ها را می دانست و تردید در میهندوستی او نمی توان کرد. برای مدرنیزه کردن ایران و به پیش بردن کشور تلاشهای چشمگیری به عمل آورد. در زمان او، ایران هرسال دهها دانشجو به اروپا می فرستاد که در بازگشت عمدتا بکار تدریس می پرداختند حال آن که لازم بود اداره سازمانهای کشور به دست آنان سپرده می شد و مقامها و مدیریت ها از دست "دوله ها" و "سلطنه ها" ، نزدیکان قدرتهای خارجی، و انحصار افراد معین بیرون می آمد و ... .
   
بزرگترین ضعف شخصی رضا شاه علاقه او به گرد آوردن هرچه بیشتر مال و اموال بود که برایش هم باقی نماندند.

1963 - فدراسیون مالزیا مرکب از ایالتهای مالایا، سنگاپور، برنئوی شمالی و ساراواک که از مستعمرات انگلستان بود به صورت یک کشور مستقل پا به عرصه وجود گذارد که در همان روز صدها هزار مالزیایی سفارت انگلستان را در آنجا آتش زدند. سنگاپور بعدا اعلام استقلال کرد.

1357 ش - زلزله مرگبار طبس

25 شهریور 1357 در جنوب خراسان به مرکزیت طبس زمین لرزه ای به شدت هفت و هفت دهم در مقیاس ریشتر روی داد که تلفات تقریبی آن را 25 هزار تن گزارش کرده بودند. این زمین لرزه در جریان انقلاب ایران روی داد و مخالفان سلطنت از ضعف دستگاههای امداد و نارسایی های مربوط برای انتقاد از دولت بهره برداری فراوان کردند. درست به همان گونه که زلزله ماناگوآ انقلاب نیکاراگونه را شدت بخشید، زلزله طبس هم زبان انتقاد از دولت تهران را رساتر کرد و ضعف ها و مسائل بوروکراسی از پرده برون افتاد.

1982 - کشتار فلسطینی ها در اردوگاههای صبرا و شتیلا

از 16 تا 18 سپتامبر 1982 و در جریان جنگ داخلی لبنان و زمانی که نیروهای اسرائیلی در بیروت و جنوب لبنان بودند، میلیشیای حزب کتائب Kataeb (مسیحیان مسلح لبنانی) به انتقام قتل بشیر جمایل رئیس جمهور منتخب و مارونی (یک فرقه مسیحی کاتولیک) لبنان، به دو اردوگاه آوارگان فلسطینی ـ صبرا و شتیلا Sabra and Shatila واقع در حاشیه جنوبی بیروت حمله بردند و دهها فلسطینی بی دفاع از جمله زنان و کودکان را کشتند. آمار مقتولین دقیقا به دست نیامده است و گزارش های منتشره شمار آنهارا هشتصد تا 3500 تن نشان می دهد. این دو اردوگاه که در سال 2011 دوازده هزار فلسطینی را در خود جای داده بود در سال 1949 توسط سازمان ملل تاسیس و امور بهداشت و آموزش و پرورش آن در دست آن سازمان بود.
   
پس از این کشتار، وزیر دفاع وقت اسرائیل (اریل شارون) متهم شد که به نیروهای خود اشاره کرده بود که مانع حمله مسیحیان مسلح به آن دو اردوگاه نشوند. در آن زمان نیروهای اسرائیلی در جریان زد و خورد با سازمان آزادی فلسطین ـ PLO، جنوب لبنان تا شهر بیروت را در اشغال خود داشتند و دو اردوگاه صبرا و شتیلا عملا در محاصره آنان بود.
   
 بشیر جمایل رئیس جمهور منتخب لبنان 14 سپتامبر سال 1982 بر اثر انفجار بمب کشته شده بود. این بمب در ساختمان حزب کتائب (فالانژ) لبنان کار گذارده شده بود. در این انفجار جمعا 26 تن کشته شدند. با کشته شدن بشیر که یک مسیحی مارونی بود بحران این کشور که از 1975 آغاز شده بود شدت بیشتری یافت. میلیشیای حزب کتائب گمان می کرد انفجاری که موجب قتل بشیر جمایل شده بود کار فلسطینی ها بود حال آنکه بعدا (پس از کشتار صبرا و شتیلا) معلوم شد عناصر دیگری آن را ترتیب داده بودند.
   
مجموعه عکس های پایین، اجساد چند صحنه از آن کشتاررا نشان می دهد.

2003 - به خاطر کشاورزان میهنش، خودرا کشت و قهرمان ملی شد

خودکشی «لی کیونگ هائه» رئیس اتحادیه کشاورزان کره جنوبی در 15 سپتامبر 2003 درحاشیه آخرین جلسه نشست سازمان جهانی بازرگانی که در «کنکون» مکزیک برگزار شده بود، بیش از خبر شکست این مذاکرات در جهان بازتاب داشت. این نشست موفق به نزدیک کردن نظر کشورهای فقیر و غنی به یکدیگر نشده بود. نشست کنکون از همان آغاز پر سر و صدا بود. در آستانه برگزاری آن، هزاران تن از مخالفان جهانی شدن تجارت مقابل ساختمان محل برگزاری جلسات با تن عریان دست به تظاهرات و اعتراض زده بودند.
   
«هائه» به منظور جلب توجه کشورهای غنی نسبت به وضعیت نامطلوب هفت میلیون کشاورز کره جنوبی که وی نمایندگی آنان را برعهده داشت وارد کنکون شده بود.
   
«هائه» در طول جلسات اصرار داشت که کشورهای غنی از جمله آمریکا و اتحادیه اروپا از سوبسید کشاورزان خود دست بردارند، زیرا که این سوبسید سبب تولید محصولات کشاورزی ارزان می شود و کشاورزان کره و کشورهای دیگر نمی توانند با این اجناس ارزان که وارد بازارهایشان می شود رقابت کنند و ورشکست و بیچاره می شوند. «هائه» گفته بود که او یک کشاورز است و به دلیل شکست در رقابت با تولیدات کشاورزی وارداتی که ارزانتر به فروش می رسند چهل هکتار زمین خودرا از دست داده و این زمین به تصرف بانک درآمده و برای او، تنها یک باغ کوچک سیب باقی مانده است که آن هم در شرف حراج شدن توسط بانک است. چون به اظهارات «لی کیونگ هائه» توجه نشد به قلب خود دشنه فرو کرد و در برابر چشم صدها تن در کنکون جان داد. «هائه» قبل از فرو بردن دشنه به قلب خود با صدای بلند گفت که خودرا می کشد تا به این طریق ناله کشاورزان کره ای را به گوش جهانیان برساند.

   
«هائه» که با این عمل خود قهرمان مردم کره جنوبی شده است قبلا نماینده پارلمان محلی در این کشور بود. مردم کره جنوبی ـ به همان گونه که در عکس دیده می شود ـ قاب عکسهای اورا بر در و دیوار شهرها و روستاها آویزان کرده و در برابرشان به حالت احترام به زانو در می آیند و ادای احترام می کنند.

زادروزها

    ۱۳۸۶ - زادروز هنری پنجم پادشاه انگلستان
    ۱۸۸۸ - زادروز فرانس امیل سیلانپا نویسندهٔ فنلاندی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۳۹

فرانس امیل سیلانپا

    ۱۸۹۱ - زادروز کارل دونیتس از رهبران نیروی دریایی آلمان در جنگ جهانی دوم
    ۱۹۲۳ - زادروز لی کوآن یو نخست وزیر جمهوری سنگاپور از ۱۹۵۹ تا ۱۹۹۰

 
لورن باکال

    ۱۹۲۴ - زادروز لورن باکال بازیگر آمریکایی
    ۱۹۲۵ - زادروز بی.بی. کینگ خواننده و نوازندهٔ گیتار برقی و از برترین چهره‌های موسیقی بلوز

بی.بی. کینگ

    ۱۹۴۳ - زادروز راجر واترز خواننده، نوازنده و ترانه‌سرای انگلیسی از اعضای گروه پینک فلوید
    ۱۹۵۲ - زادروز میکی رورک بازیگر و فیلمنامه‌نویس آمریکایی

میکی رورک

    ۱۳۵۷ - زادروز ابراهیم میرزاپور، بازیکن فوتبال اهل ایران

ابراهیم میرزاپور

درگذشت‌ها

    ۱۷۰۱ - درگذشت جیمز دوم پادشاه انگلستان، اسکاتلند و ایرلند از ۱۶۸۵ تا ۱۶۸۸
    ۱۷۳۶ - درگذشت گابریل دانیل فارنهایت دانشمند هواشناس آلمانی

گابریل دانیل فارنهایت

    ۱۸۲۴ - درگذشت لوئی هجدهم پادشاه فرانسه
    ۱۹۳۲ - درگذشت رونالد راس زیست‌شناس انگلیسی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۰۲

  
رونالد راس

    ۱۹۷۷ - درگذشت ماریا کالاس خوانندهٔ یونانی-آمریکایی
    ۱۹۸۰ - درگذشت ژان پیاژه روان‌شناس، زیست‌شناس و شناخت‌شناس فرانسوی-زبان سوئیسی

ماریا کالاس

    ۱۳۵۸ - درگذشت نورمحمد ترکی رییس جمهور افغانستان در جریان کودتا بر علیه دولت وی
    ۱۳۸۶ - درگذشت علامه سید مرتضی عسکری، از علمای بزرگ شیعه

ژان پیاژه