امروز 13 مهر برابر با 5 اکتبر تقویم میلادی است.
روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است.
به مرور برخی از این وقایع میپردازیم.
رویداد ها: 579 - آخرین پیروزی مهم ارتش ایران در زمان انوشیروان دادگرپنجم
اکتبر 579 میلادی، ارتش ایران مرکب از 40 هزار سوار و یکصد هزار پیاده،
سوریه را از دست رومیها خارج کرد و نزدیک به 20 هزار رومی را به اسارت
گرفت.
ژوستین دوم امپراتور روم که دو بار از خسروانوشیروان
شکست نظامی خورده و از فرط اندوه خودرا بازنشسته و خانه نشین کرده بود پیش
از کناره گیری، ژنرال تیبریوس را جانشین خود ساخته بود تا بتواند از عهده
ارتش ایران برآید که تیبریوس هم در جنگ اکتبر 579 شکست خورد، ولی دیگر
ژوستین دوم زنده نبود تا خبر این شکست را بشنود. او پنجم اکتبر سال 578
(درست یک سال پیش از شکست تیبریوس) در انزوا و در 58 سالگی درگذشته بود.
معروف ترین سنگ نگاره از خسرو انوشیروان
پس
از پیروزی اکتبر 579 میلادی، طولی نکشید که خسروانوشیروان، شاه وقت ایران،
پس از 48 سال سلطنت درگذشت. وی نقشه اخراج رومیها از سوریه را شخصا طرح
کرده بود.
در دوران حکومت انوشیروان دادگر مرزهای ایران تقریبا
به حدود مرزهای ایران در دوران هخامنشیان رسیده بود. وی هونها را از منطقه
تاجیکستان و شمالشرقی افغانستان امروز اخراج کرد، حکومت روم شرقی را
خراجگزار ایران ساخت، امتیازهای طبقاتی را کاهش داد، نظام قضایی را اصلاح و
کدخدایان و دهداران را انتخابی و بیگاری ارباب از رعیت را لغو کرد. به
دستور او مدارس فراوان تاسیس شد. وی تالیف و ترجمه کتاب از هندی و یونانی
را تشویق کرد و برای این منظور یک سازمان دولتی ویژه به وجود آورد که ترجمه
کلیله و دمنه از هندی یکی از کارهای این سازمان بوده است. خسرو انوشیروان
عمارات تازه در کاخ تیسفون [طاق کسری] ساخت و در شهرها دفاتر ویژه دایر کرد
که درد دل مردم را به وی اطلاع دهند. خود او هر چند روز یک بار دیدار
عمومی ( اصطلاحا : بار عام ) داشت و در این دیدار شخصا شکایات مردم را
دریافت و به درد دلها و خواستهایشان توجه می کرد. گهگاه که مردم برای اعلام
شکایات و درخوستهای خود در برابر کاخ تیسفون اجتماع می کردند، شخصا در
بالکن کاخ حضور می یافت و اظهارات آنان را می شنید.
مورخان
قرون وسطا - قرنها پس از وی - با بررسی کارهای خسرو انوشیروان، بر نام او
صفت «دادگر» را اضافه کردند و در دهه دوم قردن چهاردهم هجری خورشیدی که
زرتشتیان هند چند مدرسه در تهران ساختند و به آموزش و پرورش ایران هدیه
کردند، نام بزرگترین آنها را که در خیابان انقلاب قرار دارد «انوشیروان
دادگر» گذاردند که دهها سال بهترین دبیرستان دختران پایتخت بود.
در
زمینه نظامی، به نوشته مورخان روم شرقی، خسرو انوشیروان بازگشت و فرار
سرباز ایرانی در جنگهای دفاعی (نه تعرضی) را اکیدا ممنوع و برای آن مجازات
سخت در نظر گرفته بود و چنین سربازی پیش از مجازات، از موهبت ایرانی بودن
خلع می شد، زیرا سرباز ایرانی نباید در جنگهای دفاعی به دشمنی که چشم طمع
به وطن او داشت، پشت می کرد. به نوشته این مورخان، سربازان ایرانی هر روز
دو بار در جمع خود ( به اصطلاح امروز صبحگاه و شامگاه ) با صدای بلند می
گفتند: ایستادگی برای حفط میهن و هم میهنان یا مرگ.
بقایای
تالاری که خسرو انوشیروان در آن خواستها و درد دلهای مردم و ازجمله عوام
الناس را می شنید و به همین دلیل، شعراء پارسی سرا در اشعار خود این تالار
را «بارگه داد» خوانده اند
1908 - استقلال بلغارستان و جنگ بالکانپنجم
اکتبر سال 1908 بلغارستان که قرنها ضمیمه عثمانی بود از این کشور جدا شد و
اعلام استقلال کرد. این اقدام باعث جنگ دو کشور شد که به جنگ بالکان
(درگیری چند دولت این منطقه) منجر گردید زیرا بلغارستان مستقل، مدعی اراضی
دیگری هم بود و روسیه از این ادعای بلغارستان حمایت می کرد.
1211 ق - قتل آغامحمدخان قاجارآقامحمدخان
قاجار پسر بزرگ محمدحسن خان قاجار قوانلو در محرم 1155 ق در گرگان متولد
شد. در 1160 ق که عادل شاه، برادرزادهی نادر شاه افشار برای سرکوبی
محمدحسن خان، عازم مازندران شده بود، دستور داد آقامحمدخان را در خردسالی
مقطوع النسل کردند. بعداز روی کار آمدن کریم خان زند و در بدری فراوانِ
خاندان قاجار، به دربار زندیه فرستاده شد و مورد توجه خانِ زند قرار گرفت.
آقامحمدخان قاجار
آقامحمدخان
به مدت 16 سال با بستگانِ خویش در شیراز در نهایت رفاهِ حال به سر برد ولی
به محض اطلاع از مریضیِ کریم خان، به طرف مازندران حرکت کرد و با کمک
برادرش، مدعیان را مغلوب نمود. سرانجام در 11 جمادی الثانی 1200 ق در تهران
تاجگذاری نمود و از آن پس به تصرف نقاط مختلف کشور مشغول گردید. در این
مدت، دهها هزار نفر از مردم بیگناه به دستور او کشته شدند و جنایات
فراوانی انجام داد. آقا محمدخان سرانجام هنگامی که در گرجستانیحضور داشت به
دست دو تن از خدمتکاران خود به قتل رسید. پس از کشته شدن آقامحمد خان
قاجار، چون او از خود فرزندی نداشت، برادرزادهاش باباخان معروف به فتحعلی
شاه در عید فطر سال 1212 ق به پادشاهی رسید.
1344 ش - انتقال حضرت امام خمینی(ره) از ترکیه به عراقوضع
بحرانی و در حال انفجار کشور که از ادامه تبعید رهبر نهضت اسلامی ایران
ناشی میشد از یک سو، و عدم تمایل دولت ترکیه به ادامه زندانبانی خود از
سوی دیگر، رژیم پهلوی را بر آن داشت که تبعیدگاه امام را تغییر دهد. از این
رو، طی مذاکره سرّی با دولت عراق در قبال این تعهد که دولت ایران دخالتی
در سرنوشت، آزادی و مدت اقامت امام در عراق نداشته باشد، عراقیها با
انتقال امام به عراق موافقت نمودند. ورود امام در 13 مهر 1344ش به عراق پس
از یازده ماه اقامت در ترکیه، که ابتدا به صورت ناشناس انجام گرفت، استقبال
گرم و پرشور و بی سابقهای را به دنبال آورد.
حضرت امام (ره) در ترکیه
حضرت امام پس از یک توقف
کوتاه در کاظمین، برای زیارت مرقد مطهر امام هادی(ع) و امام عسگری(ع)
رهسپار سامرا شدند و با استقبال باشکوه مردم و حوزه علمیه سامرا مواجه
گردیدند. روز بعد کربلا یکپارچه برای استقبال ازامام آماده شد و ایشان یک
هفته بعد با استقبال بیسابقه مردم و حوزه علمیه نجف وارد این شهر شدند.
هدف رژیم شاه از تغییر محل تبعید امام آن بود که با توجه به شرایط خاص و
سنّتی حوزه علمیه نجف که هر تازه واردی در آن هضم میشد، آوازه امام را از
این طریق به خاموشی بکشانند. اما حضرت امام با ادامه مبارزات خود، رهبری
نهضت اسلامی را به شکلی دیگر پیگیری کرده به طوری که رژیم بغداد مجبور به
ایجاد فشار علیه ایشان و فراهم آوردن زمینههای خروج امام از این کشور
گردید.
1359 ش - حمله سنگین متجاوزان بعثی به شهر خرمشهربا
شکست متجاوزان بعث در نبرد با مدافعان خرمشهر در دهم مهر 1359، نیروهای
دشمن ضمن سازماندهی و استقرار در مواضع جدید، تلاش اصلی خود را جهت ممانعت
از توقف به هر شکل ممکن متمرکز نمودند. بدین منظور، دشمن مصمم بود پیشروی
را هرچند در قالب خیزهای کوتاه، ادامه دهد. لذا بر اساس طرحریزی جدید، در
سپیدهدم 13 مهر 59، تهاجم سنگینی را آغاز کرد و پس از تلاش فراوان، تنها
موفق به پنجاه متر پیشروی در داخل بندر خرمشهر گردید و ضمن تحمل ضایعات
فراوان و یورش رزمندگان اسلام به قرارگاه دشمن، دشمن را از پیشروی باز
داشت. دشمن برای تصرف خرمشهر چند مشکل عمده داشت که عبارتند از: عدم شناخت
دقیق از اوضاع داخل شهر، حضور رزمندگان اسلام در داخل شهر و مشکلات ناشی از
مقاومت آنان و نیز هراس دشمن از جنگ شهری و خالی شدن پشتِ سر یگانها، در
صورت ورود به داخل شهر و امکان دور خوردن و محاصره نیروها در داخل شهر و
نیز احتمال تفرقه و جدا شدن یگانها از یکدیگر. و در نهایت با تهاجم
بیرحمانه مزدوران بعثی به شهر خرمشهر، این شهر قهرمان در چهارم آبان 1359
پس از سی و پنج روز مقاومت، به اشغال متجاوزین عراقی درآمد.
1990 - قتل موسس افراطی اتحادیه دفاعی یهودپنجم
اکتبر 1990 «مایر کاهان» روحانی یهودی و موسس اتحادیه دفاعی یهود به دست
یک عرب به نام السعید در نیویورک کشته شد. وی که در آمریکا به دنیا آمده و
در همینجا تحصیل کرده بود بعدا به اسرائیل رفته بود و در آنجا حزب افراظی و
تند رو « کاچ » را تاسیس کرده بود. تندروی کاهان به حدی بود که مقامات
دولت اسرائیل هم او را هوادار تبعیض نژادی می دانستند و یک بار زندانی کرده
بودند. پس از قتل کاهان پسرش اداره امور حزب او را برعهده گرفت که اونیز
کشته شد.
2000 -
اسلوبودان میلوشویچ از رهبری یوگوسلاوی کناره گیری کرد تا شاید دشمنی
آمریکا و غرب با او کاهش یابد و آرامش بگذارند که دیدیم چنین نشد و او را
دزدانه گرفتند و به زندان لاهه بردند و اینک در آنجاست.
اسلوبودان میلوشویچ
زادروزها ۱۷۱۳ - زادروز دنیس دیدرو نویسنده و فیلسوف فرانسوی
۱۸۲۹ - زادروز چستر آلن آرتور بیست و یکمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
چستر آلن آرتور
۱۸۸۵ - زادروز رابرت گُدارد مخترع و دانشمند آمریکایی پیشگام ساخت «موشک
سوخت مایع کنترل شونده» و پدر علم ساخت و پرتاب راکت نوین
۱۹۲۳ - زادروز استیگ داگرمان، نویسنده، شاعر و روزنامهنگار سوئدی.
رابرت گُدارد
۱۲۵۴ - زادروز حسن مستوفی الممالک، سیاستمدار ایرانی و نخستوزیر ایران در چند دوره در دورهی قاجار و دورهی رضاشاه
۱۹۳۶ - زادروز واتسلاو هاول نویسنده، اولین رئیس جمهور جمهوری چک از ۲ فوریه ۱۹۹۳ تا ۲ فوریه ۲۰۰۳،
حسن مستوفی الممالک
۱۹۵۷ - زادروز برنی مک بازیگر و کمدین آمریکایی
۱۹۷۵ - زادروز کیت وینسلت بازیگر انگلیسی ، برندهٔ جایزه اسکار
کیت وینسلت
درگذشتها ۸۷۷ - درگذشت شارل تاس، امپراتور امپراتوری مقدس روم.
۱۰۵۶ - درگذشت هاینریش سوم امپراتور مقدس روم
ژاک افنباخ
۱۲۸۵ - درگذشت فیلیپ سوم پادشاه فرانسه از ۱۲۷۰ تا سال مرگش
۱۸۸۰ - درگذشت ژاک افنباخ آهنگساز و نوازندهٔ ویلنسل آلمانی
یارمحمدخان کرمانشاهی
۱۲۹۱ - درگذشت یارمحمدخان کرمانشاهی، از فعالان جنبش مشروطه.
۱۳۸۰ - درگذشت فریدون فروغی، آهنگساز، نوازنده (گیتار، پیانو، درام)، شاعر و خوانندهٔ ایرانی
فریدون فروغی
۱۹۷۶ - درگذشت لارس اونزاگر شیمیدان آمریکایی- نروژی ، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۶۸
۲۰۱۱ - درگذشت استیو جابز بنیانگذار و رئیس پیشین شرکت اپل
استیو جابز