مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 18 اسفند برابر با 8 مارس در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 18  اسفند برابر با 8 مارس  در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

امروز 18 اسفند برابر با 9 مارس تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  

725 پیش از میلاد - گشتاسپ به آیین زرتشت گروید

در نیمه مارس (یک هفته به آغاز بهار) گشتاسپ، شاه کیانی، به آیین زرتشت گروید. در آن زمان، هنوز ایران به صورت یک دولت واحد در نیامده بود و قلمرو گشتاسب عبارت بود از: سیستان (ایران و افغانستان)، آریا، و مناطقی که امروز کرمان و قسمت هایی از فارس، یزد و اصفهان را تشکیل می دهند و پایتختش زابل بود که رستم و یعقوب لیث هم از همین خطه برخاسته اند.
    
گشتاسپ پس از نزدیک به دو سال مذاکره و بحث با فرستادگان زرتشت، قانع شد و پذیرفت که از پیروان آموزشهای او باشد. برخی از مورخان، زمان آن را سال 725 پیش از میلاد نوشته اند که نمی تواند دقیق باشد. زرتشت تنها پیامبری است که از میان قوم آرین (ایران و اروپا) برخاست.

گشتاسب شاه در حال بازی چوگان

551 - روزی که کار ساختن طاق کسرا (ایوان مدائن) پایان یافت

نهم مارس (مارچ) سال 551 میلادی کار ساختن تالار تازه در کاخ سلطنتی تیسفون (36 کیلومتری جنوب بغداد وپایتخت ایران به مدت 772 سال) که بقایای آن هنوز باقیست و به طاق کسرا (ایوان مدائن) شهرت یافته با شتاب به پایان رسانده شد تا برای آیین های نوروزی آن سال آماده باشد. طاق کسری تنها ساختمان مسقّف باستانی جهان است که به صورت آزاد و بدون تکیه داشتن به عاملی دیگر، برسر پا باقی مانده است. برخی از شاعران پارسی زبان، در اشعار خود از تالار خسروانوشیروان در تیسفون (طاق کسرا) به نام «بارگه داد» یادکرده اند. کار ساختن این تالار که با فرش معروف «بهارستان» مفروش شده بود از سال 549 میلادی، به تصمیم خسروانوشیروان ـ شاه ساسانی وقت ـ آغاز شده بود. خسروانوشیروان علاقه مند به دیدار مردم (اصطلاحا؛ دادن بار عام) بود و به همین دلیل خواسته بود که تالاری بزرگ با عمارت ضمیمه آن ساخته شود. وی همزمان دستور داده بود که در گندی شاپور (خوزستان) یک دانشگاه برای تحقیق و تدریس طب و فلسفه ساخته شود که ظرف یک سال ساخته و در 552 میلادی آماده فعالیت شد. کار تکمیل کانون دولتی تالیف و ترجمه کتاب نیز که درجهان الگو شده است در همین سال به پایان رسید که برخی از تولیدات این مرکز ازجمله ترجمه کتاب «کلیله و دمنه» از هندی موجود است.

طاق کسرا (ایوان مدائن)

   
مِهِستان (سنای ایران) از سال 135 پیش از میلاد (2148 سال پیش) و پس از تکمیل شهرسازی تیسفون و انتقال پایتخت ایران به این شهر، جلسات خودرا در اینجا برگزار می کرد. شهر تیسفون در ساحل دجله از سال 135 پیش از میلاد تا سال 637 میلادی به مدت 772 سال پایتخت ایران بود که در این سال و پس از نبرد قادسیه به دست عرب افتاد و رو به ویرانی گذارد. ولی ویرانه کاخ خسروانوشیروان (طاق کسری) همچنان پابرجا مانده است که تاریخ نگاران آن را «کاخ عدل» لقب داده اند زیراکه انوشیروان علاوه بر جلسات همگانی معروف به «بارِ عام»، در آنجا [مستقیما و بدون واسطه] با مردم معمولی دیدارمی کرد و به درد دل آنان گوش فرا می داد. همچنین، وی یک زنجیر متصل به زنگ، در اطاق مجاور دفتر کار خود تعبیه کرده بود که یک سر زنجیر از تیری چوبی در میدان بیرونی کاخ آویزان بود و هرکس که شکایت و یا پیشنهاد داشت، به میدان می رفت و زنجیر را می کشید و زنگ به صدا درمی آمد و خسروانوشیروان به بالکن کاخ می رفت و حرفهای آن فرد را می شنید و اگر لازم می آمد وی را به حضور در دفتر کار خود دعوت می کرد.

این تصویر در سال 1840 با دست و قلم از طاق کسرا کشیده شده است

1250 - افتتاح کلیسای معروف نتردام در پاریس

کلیسای نُتْرْدام، کلیسایى است که در قدیم، محل دو زیارتگاه بود. در سال 1136م اسقف وقت پاریس تصمیم گرفت به جای دو زیارتگاه قدیمی، بنایى بزرگ بسازد. از این رو، در 22 ژوئن 1136م نخستین سنگ این بنا گذاشته شد و پس از آن که ساختمان اصلی آن در سال 1177م به پایان رسید، نمای ظاهری و نیز صحن کلیسا در سال 1196م خاتمه یافت. با این حال دراوایل قرن سیزدهم تعمیرات دیگری در آن انجام شد و سرانجام پس از 114 سال که از زمان شروع ساخت آن گذشت، در نهایت در نهم مارس 1250م با شکوه و جلال خاصی افتتاح شد. کلیسای نُتْرْدام در زمینی به طول 130 متر و عرض 108 متر قرار دارد که ارتفاع ساختمان آن 35 متر و تا نوک این بنا، 69 متر می‏باشد. این کلیسا سه در به نام‏های سِنْتْ آن، قیامت و حضرت مریم(س) دارد. از نکات برجسته کلیسای نُتْرْدام، نقشْ برجسته‏هایی است که فضایل و رذایل را مجسم می‏سازد. کلیسای معروف نُتْرْدام در پاریس به عنوان سمبل معماری کهن فرانسه، سالیانه پذیرای میلیون‏ها توریست از سراسر جهان است.

کلیسای نتردام

1736 - تاج‏گذاری نادرشاه افشار و آغاز سلطنت افشاریه

پس از آرام شدن اوضاع داخلی ایران که به دنبال شورش افغان‏ها و سقوط صفویه در کشور ایجاد شده بود نادر قلی افشار با درایت و جنگجویى خود توانست یکی پس از دیگری بر مشکلات فائق آید و اوضاع را کنترل کند. وی در سال 1736م کلیه معتمدان محلی و کشوری را در صحرای مُغان جمع کرد و شرحی از خدمات خود و بی‏کفایتی آخرین شاه صفوی خواند. سپس نادر از این افراد خواست که درباره سلطنت تعیین تکلیف کنند و در این میان، حاضرین او را نامزد سلطنت کردند. نادر در ابتدا با سیاست کاری سعی کرد از پذیرش سلطنت خودداری نماید. اما سرانجام پس از یک ماه تامل به شرط اینکه کسی از خاندان صفوی حمایت نکند و تمامی شرکت کنندگان باید نسبت به نادر و فرزندان او وفادار باشند، سلطنت را پذیرفت. وقتی این شرایط مورد پذیرش حضار قرار گرفت نادرقلی افشار در نهم مارس 1736م به نام نادرشاه افشار در دشت مغان تاج‏گذاری کرد. وی در طول نزدیک به 12 سال سلطنت خود جنگ‏های مهمی از جمله جنگ با هند و عثمانی کرد و غنایم بی‏شماری نصیب ایران نمود. نادر شاه در سال‏های پایانی عمر خود تغییر اخلاق داد و پس از کور کردن فرزندش، اغلب اطرافیان خود را کشت. در نتیجه تعدادی از سردارانش به سراپرده او حمله کردند و او را از پای درآوردند. نادرشاه افشار به دلیل جنگ‏های فراوان و کشورگشایی‏هایی متعدد به عنوان "ناپلئون شرق" معروف است.

نادرشاه افشار

1918 - تظاهرات ضد انگلیسی میدان توپخانه تهران در سال 1296

18 اسفند 1296 (9 مارس 1918) برای دومین بار ظرف 9 روز گروهی از تهرانی ها در میدان توپخانه اجتماع کردند و بر ضد انگلستان شعار دادند و خواستار شدند که این دولت بمانند روسیه قرارداد تقسیم ایران (سازشنامه مورخ اوت 1907 سن پترزبورگ منعقده میان انگلستان و روسیه) را لغو کند و نظامیانش را خارج سازد.
   
مستوفی الممالک رئیس الورزاء وقت ظاهرا این تظاهرات را جدی گرفت و بعضی از نویسندگان روزنامه ها را متهم به تحریک مردم کرد و دستور توقیف موقت روزنامه هارا داد و قضیه بزرگتر از آن چه که بود جلوه کرد. چند روز بعد نمایندگان دولت انگلستان در تهران با اشاره به این رویدادها اعلام کردند که حاضرند «اس . پی . آر» را به دولت ایران واگذار کنند مشروط بر این که افسران انگلیسی باقی بمانند و در مورد قرار داد 1907، زمانی که دولت ثابتی در مسکو مستقر شود تصمیم گرفته خواهد شد!.
    
این اعلامیه در حقیقت برای آماده ساختن مقدمات تنظیم قرارداد بعدی (وثوق الدوله) و تحت الحمایه کردن ایران و به دست گرفتن سر پرستی همه آن بود. بنابراین نمی توان این نظر را که تظاهرات میدان توپخانه طرح و نقشه انگلیسی ها برای هموار ساختن راه تنظیم قرارداد بعدی (وثوق الوله ) بود رد کرد، مخصوصا که در آن زمان انگلیسی ها نیروی نظامی بزرگ و تازه ای را وارد ایران کرده بودند و این نیرو وارد قزوین شده بود تا به شمال برود و احیانا بر ضد بلشویکها وارد جنگ شود.
    
همانطور که بارها گفته شده است در باره رویدادها و تحولات ایران پس از قتل آغامحمدحان قاجار تحقیق حرفه ای جامع نشده است. نمی شود به گزارشهای مطبوعاتی وقت، متون قراردادها و خاطرات رجال که واضح است برای دفاع از خود و دوستانشان و یا بر ضدمخالفان شخصی شان نوشته شده اکتفا کرد.

1822 - نخستین دندان مصنوعی توسط چارلز گرام ساخته شد.

1300 ش - توقیف جراید به دستور رضاخان میرپنج

یک سال پس از کودتای سوم اسفند 1299 ش، در ابلاغیه وزارت جنگ، رضاخان خود را به صراحت، مسبب اصلی کودتا معرفی کرد. در پی آن، جراید آزادی خواه، به شدت به سردار سپه و حکومت نظامی اعتراض کردند. باردیگر در هفدهم اسفند، اعلامیه شدیدی از سوی وزارت جنگ صادر شد که مدیران جراید را به توقیف و تنبیه تهدید می‏نمود. این عوامل، مدیران جراید را به واکنش و اعتراض واداشت. در روز هجدهم اسفند، یکی از روزنامه‏ها، در مقاله بسیار اعتراض‏آمیزی، به سردار سپه تاخت و اقدامات او را به شدت به باد انتقاد گرفت. به محض انتشار روزنامه، چند قزاق مامور توقیف مدیر آن روزنامه شدند که او به محض اطلاع، به سفارت روس پناه برد. برخی دیگر از مدیران جراید نیز از بیم حکومت نظامی به حرم حضرت عبدالعظیم رفتند اما هنگامی که امنیت خود را در خطر دیدند به سفارت روس پناهنده شدند. سرانجام کوشش تحصن کنندگان و سفیر روسیه، سردار سپه را به پذیرش لغو حکومت نظامی وادار کرد، هرچند که وی به این تعهد خود عمل نکرد.

1885 - نخستین اتومبیل چهارچرخ جهان و اولین موتوسیکلت

Gottlieb Daimler

نهم مارس 1885 «گوتلیب دایملر Gottlieb Daimler» ـ مهندس آلمانی (مارس 1834 ـ مارس 1900) با کمک مهندس ویلهلم مایباخ Wilhelm Maybach در کارگاه خود در منطقه بادن وورتمبرگ (واقع در جنوب آلمان) موفق به ساخت انجین بنزینی کاربوراتور دار (انفجاری) شد و چون کوچک بود آن را به نوعی دوچرخه بستند و به این ترتیب نخستین موتوسیکلت جهان متولد شد. تلاش این دو برای ساخت یک انجین بزرگتر و ساخت خودرو ادامه یافت و در طول دو سال اتومبیل چهارچرخ و چهاردنده ساخته شد که از چهارم تا هشتم مارس 1887 در اسلینگن Esslingen (واقع در 22 کیلومتری اشتوتگارت)، در کانستات Cannstatt و در ناحیه «مانهایم» به حرکت درآمد که نخستین اتومبیل بنزینی گازخور (تنظیم سرعت به اراده راننده)، چهار چرخ و دنده دار جهان بود و مردم تماشاکردند و «ارابه بدون اسب» خواندند. در جریان این رانندگی های نمایشی، این اتومبیل گاهی دو سرنشین (گوتلیب و پسرش که او هم در ساخت خودرو مشارکت کرده بود) و بعضی اوقات چهار سرنشین داشت که یکی از آنان مایباخ بود. رانندگی اتومبیل عمدتا با پسر گوتلیب بود. این اتومبیل که نخستین خودرو چهارچرج و چهاردنده (دارای گیربوکس) جهان بود و ماهها پیش ساخته شده و تا روزهای نمایش در دست تکمیل بود صدای گوشخراش تولید می کرد زیرا که هنوز ساخت اکزاست (اگزز) تکامل نیافته بود. این سومین اتومبیل ساخت اروپا بود که بکار افتاده بود.

Wilhelm Maybach

تجربه نخست در 1769 صورت گرفته بود و عبارت بود از اتومبیلی که باقوه بخار حرکت می کرد. دومی را «کارل بنز» ساخته بود که بنزینی و سه چرخ بود و بنابراین اتومبیل ساخت دایملر کاملتر از دو نوع دیگر و انجین آن به قوه یک اسب بخار بود، نخست سرعتی برابر 13 کیلومتر در ساعت داشت که این سرعت تا روزهای رانندگی نمایشی (دهه یکم مارس 1887) با تکمیل جعبه دنده به حد اکثر 18 کیلومتر رسانیده شده بود. گوتلیب دایملر (تلفظ آلمانی آن؛ گوتلیپ) از آن پس کار خودرا توسعه داد و ظرف سه سال یک انجین تازه را که قادر به نصب روی هر اتومبیل، قایق و بعدا هواپیما بود به نام ... تولید کرد و امتیاز تولید آن را به انگلستان، فرانسه و آمریکا فروخت. دایملر در سال 1890 در حاشیه اشتوتگارت یک کمپانی بزرگ به نام خود تاسیس کرد و مایباخ همکار این کمپانی در سال 1898 طرح یک اتومبیل مسابقه تهیه کرد و فروش این اتومبیل از دو سال بعد عمومی شد. مایباخ نام دختر دوست خود، مرسدس را بر این اتومبیل گذارد. دایملر در 1900 درگذشت و کمپانی او در سال 1926 با کمپانی رقیب، کارل بنز، یکی شدند و دایملر بنز نام گرفتند.
   

خودرو دایملر با چهار سرنشین ازجمله دو سازنده آن (مارس 1887)

   

قدیمی ترین خودرو چهارچرخ جهان ـ دایملر و پسرش، دو سرنشین آن

   

موتوسیکلت ساخت دایملر (ساخت 1885) و نخستین موتوسییکلت جهان

1918 - حزب بلشویک روسیه به حزب کمونیست تغییر نام داد.

1945 - بمباران توکیو با بمب آتشزا و تلفاتی بیش از 100هزار

بمباران شهر توکیو پایتخت ژاپن با بمب آتشزا (Incendiary Bomb) از نیمه شب نهم مارس 1945 آغاز شد و بامداد دهم مارس (20 اسفند) پایان یافت. در این بمباران 334 بمب افکن سنگین «بی ـ 29» معروف به «دژ پرنده» ساخت کارخانه های بوئینگ شرکت داشتند و ضمن آن 83 تا 197 هزار ژاپنی کشته شدند که چون رقم دقیق به دست نیامده است، تاریخنگاران عبارت «بیش از صدهزار» را بکار می برند. هدف دولت آمریکا از این بمباران نه تنها تضعیف روحیه ژاپنی ها بلکه انهدام اقتصاد این کشور بود. بمباران عمدتا در طرفین و امتداد رودخانه «سومیدا Sumida» که از توکیو می گذرد صورت گرفت که محل تاسیسات صنعتی توکیو بود. بمب هایی که بکار می رفت پس از اصابت به هدف تولید شعله می کرد و حریق وسیع بوجود می آورد. در ساخت این بمبها؛ فسفور سفید، کلورین، ناپالم و ترمیت بکار رفته بود. باوجود این تلفات و ویرانی سنگین، دولت آمریکا درست پنج ماه بعد، در بمباران ژاپن از بمب اتمی استفاده کرد که تلفات وارده از آن هم معادل بمباران توکیو با بمب آتشزا بود (که تاریخنگاران آن را دلیلی برغیر ضروری بودن افکندن بمب اتمی در ششم اوت 1945 بر هیروشیما می دانند). با اینکه پنج دهه بعد، «ماندیل» سفیر آمریکا در ژاپن از بمباران توکیو ابراز تاسف کرد؛ ژاپنی ها هنوز اندوه خود را فراموش نکرده اند و سال گذشته (سال 2007) هنگامی که وزیر دفاع وقت این کشور جمله ای در فراموش کردن آن بیان کرد، برکنارش کردند.
   

بمب افکنهای «بی _ 29» درحال فروریختن بمب

1363 ش - اعلام خبر شهادت خاندان حکیم به دست رژیم بعث عراق

در هجدهم اسفند 1363ش، خبر تکان دهنده کشتار ده تن از علمای بزرگوار حوزه علمیه نجف اشرف منتشر گردید. این افراد، عموماً از منسوبین بیت شریف مرجع بزرگوار، آیت‏اللَّه سید محسن حکیم بودند. در پی اعلام شهادت این عده که مدت‏ها در حبس و بازداشت به سر برده بودند، امام خمینی(ره) با صدور اعلامیه‏ای، ضمن اظهار تاسف و تاثر از این اقدام جنایتکارانه، تصریح کردند "از جنایتکاری که با اعمال خود، روی مغول را سفیده نموده و از خونخواری که دستش تا مرفق در خون بی‏گناهان ایران و عراق فرو رفته، توقع و انتظاری، جز این نیست." ایشان در ادامه ضمن انتقاد از سکوت مجامع بین‏المللی فرمودند: این‏گونه اعمال، خوی شیطان صفتان و درندگان منحرف است. تعجب از مدّعیان دروغین طرفداران حقوق بشر است که این جنایت پیشگان را در اطراف جهان برای این اعمال تشویق می‏کنند و به آنان کمک‏های تسلیحاتی و تبلیغاتی می‏کنند. تعجب از سازمان‏های عریض و طویل بین‏المللی است که گاه با گفتار و گاه با سکوت خود، از اینان پشتیبانی می‏کنند." حضرت امام در بخش دیگری از این پیام متذکر شده‏اند که: "این ملت‏های مستضعف هستند که باید در مقابل ظالمان و جنایتکاران قیام کنند و با اتکا به خدای تعالی، از هیچ قدرتی نهراسند و دست ستمکاران را قطع نمایند.

زادروزها

    ۱۹۳۴- یوری گاگارین، نخستین فضانورد جهان

یوری گاگارین

    ۱۹۴۳- بابی فیشر، شطرنج‌باز آمریکایی و قهرمان سابق جهان.

بابی فیشر

مرگ‌ها

    ۱۹۸۹- رابرت مپل‌تورپ، عکاس آمریکایی.
    ۱۲۷۵ - سید جمال‌الدین اسدآبادی، اندیشمند سیاسی و مبلغ اندیشه اتحاد اسلام

سید جمال‌الدین اسدآبادی

    ۱۳۷۴ - محقق طباطبایی محقق و کتابشناس برجسته ایرانی
    ۱۳۹۰ - سیمین دانشور، نویسنده، شاعر، مترجم ایرانی و همسر جلال آل‌احمد

سیمین دانشور