مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 25 فروردین برابر با 13 آوریل در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 25 فروردین برابر با 13 آوریل  در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

 امروز 25 فروردین برابر با 14 آوریل تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  

۸۶۸ ق.ه. - آغاز فرمانروایی اشکانیان، پس از ۸۳ سال سلطهٔ سپاه مقدونی و یونانی بر ایران. این روز مبدأ گاهشماری پارتی است. ۲۸ شاه اشکانی-با لقب اشک-بیش از ۴۷۱ سال حکومت کردند که طولانی‌ترین دوران حکومت در تاریخ ایران است.

سیطره فرمانروایی اشکانیان

193 - آغاز امپراتوری «لوسیوس سه وروس» و راه حکومت کردن بر عرب

14 اپریل 193 میلادی روزی است که «لوسیوس سپتیموس سه وروس» امپراتور روم شد و 18 سال حکومت کرد. وی متولد لیبی امروز بود. حکومت او در پی مرگ کومودوس آغاز شده بود که روم در اواخر حکومت او دچار نا آرامی های متعدد بود. بنابراین، سه وروس کار خود را با خشونت آغاز کرد. وی نخستین امپراتور روم بود که با عربان وارد جنگ شد. این عربان در جنوب غربی اردن امروز دو حکومت قبیله ای تشکیل داده بودند. یکی از حاکمانی که سه وروس برای عربان تعیین کرد به او نوشت که عربان قابل کنترل کردن نیستند جز توسط خودشان و نمی شود جز با روش خودشان (روشی که به آن خوی گرفته اند) بر آنان مدیریت کرد. اوصافی که در این گزارش این مقام رومی 18 قرن پیش آمده است با حقایق امروز تفاوت ندارد.

لوسیوس سپتیموس سه وروس

1703 - تأسیس شهر سن ‏پترزبورگ به فرمان پتر کبیر در روسیه

این شهر در سال ۱۷۰۳ به دستور و با نظارت پتر کبیر ساخته شد و از آن زمان تا ۱۹۱۸ پایتخت روسیه بود. مدتی پتروگراد نام داشت. پس از واژگونی فرمانروایی تزارها به نام لنین، لنینگراد خوانده شد و با فروپاشی شوروی در این کشور به نام پیشینش بازخوانده شد.

این شهر به عنوان صحنه وقوع انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و پایگاه دفاع سرسختانه در برابر آلمان نازی در زمان جنگ جهانی دوم، از جایگاهی مهم و نقشی حیاتی در تاریخ روس‌ها برخوردار است و به مرکز فرهنگی روسیه نیز شهرت دارد.

پتر کبیر

این شهر که به مدت دو سده پایتخت روسیه بوده‌است، بین سالهای ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۴ میلادی پتروگراد نام داشته و در زمان حکومت اتحاد جماهیر شوروی به مدت ۶۷ سال (از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۱) لنینگراد خوانده می‌شده‌است.

1909 - تاسیس شرکت نفت انگلستان و ایران - امتیاز «دارسی»

14 اپریل سال 1909 و ده ماه و 18 روز پس از رسیدن نخستین چاه در مسجد سلیمان [خوزستان] به نفت، شرکت نفت انگلستان و ایران [Anglo-Persian Oil Company]برپایه امتیازنامه «دارسی» تاسیس در لندن به ثبت داده شد. این چاه 26 ماه می 1908 در عمق 400 متری به نفت رسیده بود و متعاقب آن دو چاه دیگر.
    
«ویلیام ناکس دارسی William Knox D’Arcy» از اشراف زادگان انگلیسی که از 17 سالگی با خانواده اش برای مدتی دراسترالیا زندگی می کرد و به استخراج طلا از کوه «مورگن» سرگرم بود پس از بازگشت و ادامه زندگی در لندن متوجه وجود نفت در ایران شد. پیش از او ژولیوس رویتر (موسس خبرگزاری رویتر) با مطالعه یادداشتهای یک زمین شناس فرانسوی که قبلا از ایران دیدن کرده بود به فکر گرفتن امتیاز اکتشاف و استخراج آن از دولت تهران افتاده بود ولی موفق نشده بود.

William Knox D’Arcy دارسی

   
 «دارسی» از طریق همکارانش برمفاد یادداشتهای زمین شناس فرانسوی و نیز تلاشهای رویتر وقوف یافت و با برقرارکردن ارتباط با رئیس الوزراء وقت ایران از طریق یک دوست مشترک و واسطه قراردادن این دوست، برغم اعتراض سفارت روسیه در تهران به هدف رسید. قرارداد دارسی در سال 1901 برای مدت 60 سال امضاء شد و با هدف کاستن از شدت اعتراض دولت روسیه، پنج استان ایرانی مجاور مرز روسیه از شمول آن قرارداد مستثنی گردید. دارسی برای دریافت امتیاز نفت ایران مبلغ ناچیزی با وعده تعدادی سهم به ایران داده بود.
  
  دارسی برای اکتشاف و استخراج نفت ایران مهندس جورج رینولدز را به ایران فرستاد و در سال 1905 نیز با شرکت انگلیسی نفت برمه شریک شد. پس از ثبت شرکت در اپریل سال 1909، سهام آن به معرض فروش گذارده شد و 2 لُرد انگلیسی متعاقب هم مدیر عامل آن شدند، ولی «دارسی» تا زمان مرگ در سال 1917 عضو هیات مدیره بود.  در سال 1914 و در آستانه جنگ جهانی اول نیروی دریایی انگلستان 51 درصد سهام شرکت نفت انگلستان و ایران را دراختیار گرفت که بعدا تا 97 درصد آن متعلق به دولت انگلستان شد.
  
  قرارداد دارسی در سال 1313 هجری خورشیدی با تمهیدات و یک رشته بازی های ماهرانه برای 60 سال دیگر تمدید شد و کمپانی Anglo-Persian Oil Company نامAnglo-Iranian Oil Companyبرخود نهاد!. این قرارداد درپی یک رشته اعتراضات ملی به رهبری دکتر محمد مصدق ـ ناسیونالیست بنام ـ و پس از ترور نخست وزیر وقت ژنرال رزم آرا، در اسفند 1329 با رای پارلمان ایران به صورت یکجانبه لغو و نفت ایران ملی شد که پس از کودتای انگلیسی ـ آمریکایی 28 امُرداد 1332 (19 آگوست 1953) عملا در اختیار کنسرسیومی مرکب از شرکتهای نفتی غرب قرارگرفت. در این کنسرسیوم سهم کمپانی انگلیسی Anglo-Iranian Oil Company چهل درصد، سهم پنج کمپانی آمریکایی 40 درصد و سهم کمپانی های هلندی و فرانسوی 20 درصد تعیین شد. دولت آمریکا با این شرط حاضر به مشارکت در براندازی دولت دکتر مصدق شده بود که پس از براندازی، نفت ایران در انحصار انگلستان نباشد [و به کمپانی های نفتی غرب و در آن زمان معروف به هفت خواهران داده شود]. شرکت نفتیAnglo-Iranian Oil Company از زمان تاسیس کنسرسیوم نفت ایران به British Petroleum و اختصارا BP تغییر نام داده و دو بارهم لگو آن تغییر یافته است.

این کمپانی از 1959 فعالیت خودرا که تا آن زمان محدود به خاورمیانه بود به سایر نقاط جهان از دریای شمال تا خلیج مکزیک و آلاسکا گسترش داده و علاوه بر اکتشاف و استخراج و تصفیه، به خرده فروشی هم پرداخته و در سال 2011 دارای 23 هزار جایگاه فروش بنزین بوده است و با بازی در خرید و فروش و یا اعلام [فرضا ساختگی] نقص فنی یک پالایشگاه و تغییرات در جایگاههای فروش می تواند بهای بنزین و در نتیجه نفت خام را نوسان دهد و بالعکس. در هر نوسان سازی ساختگی بهای نفت، رسانه ها نقش موثر دارند و روزنامه نگار اگر در قبال جامعه احساس مسئولیت کند و وفادار به اصول ژورنالیسم باشد می تواند این بازی هارا [با افشاگری] نقش بر آب سازد.
  
 از آغاز قرن بیستم تاکنون، در بسیاری از رویدادهای کشورهای نفتدار، دست کمپانی های نفتی غرب دیده می شود. در 11 سال نخست قرن 21 تصرف عراق، گسترش استقرار نظامی آمریکا در منطقه خلیج فارس، حوادث خونین دارفور، رویدادهای نیجریه و آنگولا، بالابردن مصنوعی بهای نفت در سال 2008 ـ سال انتخابات آمریکا و به پیروزی رساندن نامزد مورد نظر، مسئله لیبی در سال 2011، بالابردن مجدد بهای بنزین در آمریکا در بهار این سال (بهار 2011) تا زمینه برای موافقت رئیس جمهور این کشور به اجاره دادن بخش دیگری از مناطق نفتی خلیج مکزیک و آبهای ساحلی هموار شود همه جا نفت و دست کمپانی های مربوط در کار بوده است. رویداد نشت نفت خام از یک چاه اجاره ای کمپانی بی پی (نفت انگلستان) در خلیج مکزیک (آبهای ساحلی ایالات متحده) در سال 2010 سبب شد که واگذارکردن مناطق بیشتری در این خلیج برای استخراج نفت متوقف و ممنوع شود.
  
 درآمد ناشی از نفت در برخی کشورهای دارنده این ماده تاثیرات منفی داشته است. مورخان درآمد روسیه از نفت را از عوامل جرائم اقتصادی این کشور، مصرفی شدن جامعه روسیه و ... می دانند. «نفت» همچنین ریشه اختلاف ایالات متحده و ونزوئلا را تشکیل داده است.

1914 - استقراض برای تامین هزینه تاجگذاری!

14 اپریل 1914 (25 فروردین 1293 خورشیدی) در تهران اعلام شد که دولت در صدد استقراض یکصد هزار لیره از بانک انگلستان با بهره متعارف است تا در تاریخ معین (سی ام تیرماه) که سلطان احمد شاه به سن قانونی خواهد رسید، مراسم تاجگذاری رسمی وی را برگزار کند!!.
  

 سلطان احمد شاه تا سال 1304 سلطنت کرد و پس ازحذف قاجارها از سلطنت، در پاریس درگذشت.

1865 - قتل آبراهام لینکلن در تماشاخانه فورد

14 اپریل 1865 و پنج روز پس از پایان جنگ داخلی 4 ساله آمریکا، ابراهام لینکلنAbraham Lincoln (لینکن) 56 ساله رئیس جمهوری وقت این کشور درجایگاه شماره 7 تماشاخانه فورد در مرکز شهر واشنگتن هدف گلوله «جان ویلکس بوث John Wilkes Booth» یک بازیگر 26 ساله تئاتر و از هواداران کنفدراسیون آمریکا (طرفداران کاهش قدرت دولت مرکزی ــ جنوبی ها) قرارگرفت و چند ساعت بعد (ساعت 7 و 22 دقیقه بامداد 15 اپریل) درگذشت. جان بوث پس از تیراندازی به لینکلن که در کنار زنش نشسته بود و صحنه نمایش را تماشا می کرد فریاد زد: جنوب انتقام گرفت. «بوث» چند دقیقه پس از ساعت ده شب به وقت واشنگتن از فاصله یک متر و نیمی، تنها یک گلوله به پشت جمجمه لینکلن شلیک کرده بود. ضارب پس از شلیک گلوله، از پنجره تماشاخانه فرارکرد و با اسبی که از قبل زیر پنجره آماده بود از محل دور شد. لینکلن از حزب جمهوریخواه، شانزدهمین رئیس جمهور آمریکا، 4 سال و یک ماه حکومت کرده بود.

Abraham Lincoln

    
همزمان با تیراندازی به لینکلن (لینکن)، در جای دیگر به «ویلیام سیوارد» وزیر امور خارجه او چاقو زدند که بر اثر ضربات وارده مجروح شده بود. [سیوارد عمدتا شهرت خودرا از خریدآلاسکا از تزار وقت روسیه برای آمریکا به دست آورده است].
    
پس از درگذشت لینکلن که دومین دور ریاست جمهوری خودرا آغاز کرده بود، معاون وی «اندرو جانسون» برجایش نشست.
   
 بوث که به «پورت رویال» ویرجینیا [منطقه ای درغرب شهر واشنگتن و در دامنه کوه] فرار کرده بود 13 روز بعد در درگیری با سواره نظام فدراسیون (اتحادیه) که در جستجوی او بود کشته شد و همدستش دستگیر گردید.
   

تصویر صحنه قتل در تئاتر

   
John Wilkes Booth قاتل لینکلن

   
آگهی یکصدهزار دلار جایزه برای دستگیری قاتل

1912 - شبی که تایتانیک غرق شد

14 اپریل در ساعت 11 و 30 دقیقه شب کشتی مسافربر تایتانیک که با 2200 مسافر و خدمه از ساوت همتون انگلستان عازم نیویورک بود در حوالی کانادا با یک قطعه یخ سرگردان برخورد کرد و چند ساعت بعد به زیر آب فرو رفت و بیش از 1500 تن جان باختند. هنگام به آب انداخته شدن این کشتی در 31 ماه مه 1911 ادعا شده بود که تایتانیک غرق شدنی نیست!.

 تایتانیک در حال خروج از ساوت‌همپتون در۱۰ آوریل ۱۹۱۲

1357 - مرگ امیراسداللَّه علم نخست‏وزیر و وزیر دربار پهلوی

امیراسداللَّه عَلَم در سال 1298 ش در بیرجند متولد شد. پدرش که از خوانین شهر قائن بود، از دوستان رضاخان به شمار می‏رفت. در سال‏های بعد با حمایت سازمان جاسوسی انگلستان، رهبری عده‏ای از روزنامه‏نگاران و دانشجویان و فعالان سیاسی جوان را به عهده داشت. عَلَم بعدها در کودتای 28 مرداد 32 نقشی جدی ایفا کرد و پس از کودتا با دریافت مشاغل حساس، پاداشی در خور گرفت. پس از کودتا نیز، عَلَم به رابط مطمئن شاه با دولت‏های آمریکا و انگلیس تبدیل شد. علم، طراح و مجری اصلی انقلاب سفید در سال‏های 1342 - 1341 به درخواست آمریکا و از آغاز دهه 1340، بزرگترین بازیگر دربار پهلوی بود. سمت‏های نخست‏وزیری و مهمتر از آن، وزارت دربار شاهنشاهی، از عَلَم چهره‏ای مقتدر در نظام رهبری ایران ساخت. او از 1333 تا پایان عمر به مدت حدود 24 سال وزیر دربار شاه و تصمیم‏گیرنده اصلی در نظام حکومتی کشور پس از شاه بود. سرانجام، اسداللَّه عَلَم، این مهره سرسپرده طاغوت، در 59 سالگی به بیماری سرطان در نیویورک درگذشت. از وی دفترچه خاطراتی به جای مانده که حاوی اطلاعات ذیقیمتی از دربار فاسد شاه است که پس از مرگش منتشر گردید.

امیراسداللَّه عَلَم

1367 - اعتراف صریح بغداد به استفاده از سلاح‏های شیمیایی در طول جنگ

در حالی که در طول جنگ هشت ساله، جمهوری اسلامی ایران بارها نسبت به استفاده عراق از سلاح‏های شیمیایی علیه رزمندگان اسلام به مجامع بین‏المللی شکایت برده و گروه‏هایی برای بررسی و تحقیق اعزام شده بودند، با این حال، عراق از تأیید و یا تکذیب استفاده از این سلاح‏ها خودداری می‏کرد. تا این که در این روز، در حالی که جنگ به شدت بین دو طرف ادامه داشت، عراق رسماً به استفاده از سلاح‏های شیمیایی شامل گازهای سمی و خطرناک خردَل و اعصاب علیه اهداف نظامی و غیرنظامی اعتراف نمود.

2002 - شکست کودتای امریکا در ونزوئلا پس از 48 ساعت از وقوع آن

کمتر از 48 ساعت پس از آن که نظامیان ناراضی ونزوئلا با برخورداری از حمایت آمریکا علیه «هوگوچاوز» رئیس جمهور این کشور کودتا کرده و حکومت قانونی وی را برانداختند، قیام مردم ونزوئلا زمینه شکست کودتا و بازگشت چاوز را فراهم آورد. این حادثه درس بزرگی برای همه سیاستمداران، دولت ها و ملت های جهان دربردارد و آن اینکه پرونده یکه تازی و سلطه گری کاخ سفید، در بسیاری ازنقاط جهان بسته شده و آن زمان که متولیان سیاست خارجی آمریکا به مدد جاسوسان حرفه ای «سیا» با فراهم آوردن زمینه کودتاهای نظامی، اقدام به ساقط کردن حکومت های مردمی می کردند، سپری شده است.

آمریکائی ها تلاش داشتند تا نسخنه کودتای ژنرال پینوشه در شیلی درسال 1352 را دقیقا در ونزوئلا پیاده کنند. همه اعتصاباتی را که علیه دولت آلنده وضع کرده بودند، در ونزوئلا علیه دولت «چاوز» نیر براه انداختند، همان تحریم ها راعلیه دولت قانونی وی وضع کردند. همان برچسب ها، اتهام ها و فشارهای سیاسی را برای به زانو درآوردن حکومت چاوز اعمال کردند و از همان نظامیان بریده از مردم و ژنرال های سرسپرده لائیک که در درس هایی از کودتای آمریکا در ونزوئلا و شیلی در اختیار داشتند، در ونزوئلا نیز برخوردار بودند. همان نقشه ها و برنامه ریزی ها زمان بندی شده ای را که درتدوین کودتای شیلی تدارک دیده بودند در ونزوئلا نیز دقیقا طرح کرده بودند.

مناسبت ها:

روز بزرگداشت ادیب و عارف شهیر شیخ فرید الدین عطار نیشابوری

شیخ فریدالدین محمد بن ابراهیم نیشابوری مشهور به عطار، شاعر و عارف نام آور ایرانی در قرن ششم و آغاز قرن هفتم هجری است. وی در ابتدا شغل عطاری داشته و پس از تغییر حال، در سِلک صوفیان و عارفان درآمد. عاقبت پس از سفرهای متعدد، در زادگاه خود رحل اقامت افکند. عطار به حق از شاعران بزرگ متصوفه است که کلام ساده و گیرنده او با عشق و شوقی سوزان همراه می‏باشد. زبان نرم و گفتار دل انگیزش که از دلی سوخته و عاشق و شیدا بر می‏آید، حقایق عرفانی را به نحوی خاص در دل‏ها جایگزین می‏سازد. غیر از دیوان مفصّل عطار، مثنوی‏های متعدد او مانند اسرارنامه، الهی‏نامه، مصیبت‏نامه، خسرونامه، سی‏فصل و لسان‏الغیب و... مشهورند. معروفترین مثنوی‏های عطار، منطق‏الطیر نام دارد و کتاب تذکرة الاولیاء در بیان مقامات عرفا نیز از آثار مشهور منثور اوست.

مقبره عطار نیشابوری

زادروزها

      216 - تولد مانی یکی از مدعیان پیامبری در ایران
    ۱۲۷۹ - محمد حجازی، نویسنده، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، مترجم، سیاست‌مدار و روزنامه‌نگار ایرانی

مانی

    ۱۳۵۳ - مریلا زارعی، بازیگر ایرانی
    ۱۹۳۵ - اریش فون دنیکن نویسنده و باستان شناس اهل سوئیس.

مریلا زارعی

    ۱۹۴۵ - ریچی بلکمور نوازنده گیتار، آهنگساز، موسیقیدان و پایه‌گذار گروه هایی چون دیپ پرپل و رینبو اهل انگلستان.
    ۱8۹۳ - ولادیمیر مایاکوفسکی شاعر درام‌نویس و فوتوریست (آینده‌گرای) انقلابی روسی.

ولادیمیر مایاکوفسکی

مرگ‌ها

    ۶۴ - مروان پسر حکم، چهارمین خلیفهٔ اموی و موسس شعبه مروانیان، پس از حدود ۱۰ ماه خلافت در حدود ۶۲ سالگی
    ۱۲۴۴ - ترور آبراهام لینکلن، شانزدهمین رییس‌جمهور آمریکا در ۵۶ سالگی در تالار تئاتر واشنگتن

سلیمان سیاح سپانلو

    ۱۳۴۰ - سلیمان سیاح سپانلو نوازنده تار و از شاگردان مدرسه عالی موسیقی وزیری در ۶۳ سالگی
    ۱۳۵۷ - اسدالله علم نخست وزیر ایران (زاده ۱۲۹۸)

سیمون دو بوار

    ۱۳۶۵ - سیمون دو بوار، نویسنده فرانسوی در ۷۸ سالگی
    ۱۳۶۸ - اکبر داناپرست استاد و دانشمند علوم ریاضی

علی مودت

    ۱۳۹۱ - علی مودت، پیشکسوت فوتبال ایران و روزنامه‌نگار.