مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 16 اردیبهشت برابر با 5 می در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 16 اردیبهشت برابر با 5 می  در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

آرشیو روزهای قبلی

امروز 16 اردیبهشت برابر با 5 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  


680 - مرگ معاویه ابن ابی سفیان

معاویه بن ابی سفیان سر سلسله امویان ششم ماه می سال 680 میلادی در 78 سالگی درگذشت.این روز پس از تطبیق تقویم ها به دست آمده است. وی در سال 661 میلادی پس از قتل علی (ع) به دست خوارج در کوفه، خود را خلیفه اعلام کرده بود. معاویه که از بستگان عثمان بود، قبلا از سوی عمر بن الخطاب حکمران سوریه شده بود تا در برابر دولت بیزانتاین (قسطنطنیه) ایستادگی کند. معاویه در سال 657 میلادی در صّفین با علی (ع) وارد جنگ شده بود که بعدا حل مسئله به داور واگذار شده بود. معاویه مقر خود را از دمشق تغییر نداد. از زمان او بود که رهبری جهان اسلام به صورت سلطنت درآمد. معاویه در طول حکومت خود مصر را تسخیر کرد.

گور معاویه در دمشق

900 - شاه سامانی: نخست، زنده کردن زبان پارسی و بعد؛ جهانگشایی

شاه اسماعیل سامانی [که به نظر می رسد کارهای او سرلوحه برنامه های جمهوری پارسی زبان و ایرانی تبار تاجیکستان قرارگرفته است] در ماه می سال 900 میلادی در شهر بخارا به خواست سران لشکرش که اصرار داشتند به بغداد حمله کنند و به خلافت عباسیان پایان دهند پاسخ رد داد.
   
شاه سامانی برای توجیه پاسخ خود، در یک اجتماع عمومی (اصطلاحا؛ بارعام) گفت که بزرگترین برنامه ما باید احیاء زبان فارسی و فرهنگ نیاکان باشد نه وسعت بخشیدن به قلمرو. اگر پیش از رسیدن به این هدف که واجب محض است، دست به لشکرکشی به نقاط دوردست زنیم از هدف اصلی (احیاء فرهنگ ملی) دور خواهیم شد. به علاوه، ما با حمله نظامی به بغداد، دشمنان تازه برای خود خواهیم ساخت که فعلا و در آغاز کار، به مصلحت ما نیست. پیامدهای یک جنگ قابل پیش بینی نست. [واحد پول تاجیکستان «سامانی» نام دارد. دولت تاجیکستان نام شاه اسماعیل سامانی را بر قلّه کوهی در این کشور استراتژیک و زادگاه نژاد آرین گذارده است.].
  
 شاه اسماعیل سامانی ـ مردی که پرچم زنده کردن زبان پارسی و فرهنگ ایرانی را به دوش گرفت در ماه می سال 849 میلادی در فرغانه خراسان بزرگتر (منطقه فرارود) به دنیا آمده بود. وی بسال 907 میلادی درگذشت.

آرامگاه شاه اسماعیل سامانی در بُخارا

1775 - قیام پاتریک هنری در انگلستان

ششم ماه می سال 1775 ، پاتریک هنری اندیشمند و مبارز آمریکایی از مهاجر نشینان انگلیسی این سرزمین خواست که بپاخیزند و آزادی و استقلال خود را از دولت انگلستان بگیرند ـ انگلیسی که با آنان پنج هزار مایل فاصله دارد و از چنین مسافتی حق حکومت کردن بر آنان را ندارد.
    
وی برای تحریک و ترغیب مهاجرنشینان به قیام، این جمله مشهور خودرا که در «تاریخ» باقی مانده است بیان داشت: "به من آزادی و استقلال بدهید، و یا مرگ.".
   
پاتریک هنری که 29 ماه می 1736 به دنیا آمده و ششم ژوئن (جون) 1799 درگذشت یک خطیب رادیکال بود.

   
مورخان، هنری را که از راه وکالت در دادگاه امرارمعاش می کرد در ردیف سامیوئل آدامس و توماس پین قرارداده اند. هنری که در ویرجینیا (کلنی قدیمی انگلیسی ها در آمریکای شمالی) زندگی می کرد برخلاف بیشتر همشهریان خود از آغاز کار ضد سلطنت بود، و یک جمهوریخواه. در آن زمان و در آغاز انقلاب استقلال، بیشتر مهاجر نشینان انگلیسی تنها خواهان استقلال امور خود بودند، ولی برضد سلطنت انگلستان نبودند. پاتریک هنری در عین حال عضو مجلس محلی ویرجینیا بود. در آن زمان بابت عضویت در شوراها و پارلمانها دستمزد پرداخت نمی شد و کاری داوطلبانه و خدمت به جامعه به حساب می آمد.


1882 - کشف میکروب سِل به دست «رابرت کُخ» آلمانی

«رابرت کُخ Koch» زیست شناس آلمانی ششم ماه می سال 1882 کشف خود، میکروب سِل (توبرکل باسیلوسTubercle Bacillus ـ باسیل دو کُخ) را اعلام داشت. وی 24 مارس (دو هفته پیش از آن) این میکروب را که در طول تاریخ بیش از یک میلیارد انسان را کوته عمر کرده است، کشف کرده بود. پروفسور کخ بعدا راه ایزوله کردن این میکروب را به دست آورد که در برابر داروها مقاومت می کرد و می توانست سالها درگوشه ای کمین کند و درفرصت مناسب (ضعیف شدن بدن براثر بیماری های دیگر و یا قحطی، بدغذایی و زحمت زیاد) دست به فعالیت بزند. پروفسور «کخ» علاوه برکشف عامل بیماری سل، با مسافرت به مصر و هند، میکروب کلرا (وبا) را نیز کشف کرد و همچنین در سال 1906، آتوکسیلAtoxyl را برضد مالاریا ساخت که مشابه «کنینQuinine» است. «کُخ» که در 27 ماه می 1910 درگذشت در سال 1905 برنده جایزه نوبل شد. او در 11 دسامبر 1843 در بادن بادن آلمان به دنیا امده بود.

   
رابرت کُخ

بیماری سل تا کشف «استرپتوماسینStreptomycin» در سال 1943 توسط دکتر شامیوئل واکسمن اوکراینی Shamuel Waksman درمان نداشت، تنها بیماران را در آسایشگاهها، تقویت جسمانی می کردند و استراحت می دادند تا مرگشان را به تاخیر اندازند. برای تکمیل درمان بیماری سل، در سال 1946 دارای پارا آمینو سالسیلیک اسید، در سال 1952 ایزونیازیدIsoniazid، درسال 1967 رفامپیسینRefampicin و در سال 1972 پیرازیامیدPyrazinamide ساخته شده است. همچنانکه بر تکامل داروهای درمان سل افزوده می شود، مقاومت باسیل دو کُخ هم سخت تر می شود، لذا افراد باید بموقع واکسن بزنند و از محیط پراکندگی این میکروب هوابُرد دوری جویند تا درامان بمانند.

Waksman

1889 - روزی که برج ایفل برای بازدید عموم باز شد

برج ایفل در پاریس و در کنار رود سن، از ششم ماه می سال 1889 به روی مردم و بازدید کنندگان باز شد. این برج پولادین به نام سازنده آن «گوستاو ایفل»، La Tour Eiffel نامیده شده است. در قرن 21 هر سال بیش از شش میلیون نفر از این برج معروف در جهان دیدن می کنند. بر فراز این برج یک آنتن 24 متری هم قرار دارد. ارتفاع ساختمان برج 324 متر است. وزن برج که در سال 1887 در دست ساخته شدن بود هفت هزار و سیصد تن است. با وجود این، بادهای شدید می توانند قسمت بالای برج را هفت ـ هشت سانتیمتر تکان دهند. در سال 1902، صاعقه به قسمت بالایی این برج آسیب زد.

1291 - شکست نیروهای دولتی از سالارالدوله و کشته شدن یپرم خان

شانزدهم اردیبهشت سال ۱۲۹۱ هجری خورشیدی در زد و خورد نیروهای دولتی با افراد مسلح سالارالدوله پسر مظفرالدین شاه که ادعای سلطنت داشت در نزدیکی همدان، نیروهای دولتی شکست خوردند و با برجای گذاردن مقدار زیادی اسلحه و مهمات فرارکردند.
    

سالارالدوله

در پی این شکست، از تهران یپرم خان رئیس نظمیه (پلیس) که از مجاهدان مشروطیت بود و در شکست دادن محمدعلی شاه مشارکت فعال کرده بود، با افرادش عازم جنگ با مدعیان سلطنت شد.
    
پیرم 29 اردیبهشت در نبرد با هواداران مسلح سالارالدوله کشته شد. سالارالدوله سال ها در مناطق غرب ایران با نیروهای دولتی زد و خورد می کرد و تا شهر ساوه هم پیشروی کرده بود که بالاخره شکست خورد. یپرم از ارامنه بود.

یپرم خان

1340 - درپی اعتصاب معلمان، علی امینی نخست وزیر شد

در پی اعتصاب و تظاهرات خیابانی معلمان تهران و کناره گیری شریف امامی از نخست وزیری، شانزدهم اردیبهشت 1340 دکتر علی امینی مأمور تشکیل کابینه شد و ضمن نطقی کشور را در وضع بد اقتصادی و در آستانه ورشکستگی مالی توصیف کرد که تحت تأثیر این اظهارات، بهای زمین و خانه ظرف چند روز به کمتر از نصف قیمت سابق پایین آمد.
   
 برخی مدعی شده بودند که تظاهرات معلمان به اشاره آمریکا صورت گرفته بود تا با تغییر کابینه، اصلاحاتی که از شاه خواسته شده بود عملی شود. دولت آمریکا می خواست که با انجام یک رشته اصلاحات در ایران، بهانه تبلیغات از دست کمونیست ها و شوروی خارج شود.

علی امینی

1357 - امام خمینی (ره) طی یک مصاحبه با روزنامه لوموند در مورد وقایع ایران اعلام کرد که:... این شورشها مقدمه انفجار عظیمی استکه نتایجش غیرقابل محاسبه است. هدف از تظاهراتی که پلیس در مقابله - با شرکت افراد مزدور ترتیب داده است و هدف از کشتارهائی که در هر شهر و روستا پیش می آید این است که مانع از سرنگون شدن شاه گردد، - کمال مطلوب به ایجاد یک دولت و حکومت اسلامی است. مع ذلک نخستین اشتغال خاطر سرنگون کردن این رژیم خودسر و خودکامه است.

1971 - امیرعباس هویدا و موضوع استقلال بحرین

طبق سندی که در سال 1387 انتشار یافت، امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت در جلسه غیر علنی سران حزب ایران نوین که 16 اردیبهشت 1350 (ماه می 1971) برگزار شده بود در پاسخ به برخی از شرکت کنندگان درجلسه که درباره «بحرین» و عدم رضایت عمومی ایرانیان از جداشدن آن از خاک وطن پرسیده بودند تنها به گفتن این جملات بسنده کرده بود: "بحرین به مثابه یکی از دختران ما بود که این دختر شوهر کرد و رفت و چون عضوی از خانواده ما بوده باید بمانند بزرگ هرخانواده از او پشتیبانی کنیم و خواهیم کرد!.".
 
   اعتراض ایرانیان به تصمیم شاه و عدم رضایت از این بابت بود که پس از سالها حمایت از خواست ملت که بحرین گوشه ای از وطن است که دولت لندن آن را به گروگان گرفته بود و امضای قانون استان چهاردهم شدن این مجمع الجزایر، ناگهان [و به نظر پاره ای از مورخان و مفسران رویدادها، تحت فشار واشنگتن] در یک مصاحبه عمومی مطبوعاتی در هند گفت که وضعیت بحرین در یک رفراندم روشن شود ولی این رفراندم تنها در بحرین برگزار شد! نه در سراسر ایران. نارضایی ایرانیان از بابت جداشدن بحرین هیچگاه از میان نرفته و بعدا که امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت برغم اعتراض ملت و استیضاح نمایندگان پارلمانی حزب پان ایرانیست موضوع جداشدن بحرین را به مجلس داد و برای تصویب آن پافشاری کرد شریک این جرم شاه شد که عملی خلاف قانون اساسی و سوگندی بود و هردو قبلا یادکرده بودند که حافظ حدود و ثغور ایران باشند. این دو اختیار تجزیه کردن وطن را نداشتند.

نتیجه حمایت از تجزیه ایران: اعدام

 
   پس از پیروزی انقلاب، یکی از اتهامات وارده به امیرعباس هویدا همین موافقت با تجزیه وطن بود که در بهار 1358 محاکمه و اعدام شد. این اتهام در پرونده شاه باقی بود که در تابستان 1359 در مصر درگذشت. از آن زمان هیچیک از مقامات کشور جدایی بحرین را لفظا تایید نکرده است. از آغاز قرن 21 و هزاره سوم و بویژه پس از پیشرفت در فعالیت های اتمی ایران و سر ازخواب برداشتن ناسیونالیسم ایرانی، سخن گفتن علنی از استقلال بحرین در برابر ایرانیان دل شیر می خواهد.

1976 - یک زمین لرزه شدید منطقه فریولی Friuli در شمال شرقی ایتالیارا تکان داد و ویرانی سنگین به بار آورد. تلفات این زلزله بیش از نهصد مقتول و مجروح بود.

زادروزها

    ۱۷۵۸ - زادروز ماکسیمیلیان روبسپیر انقلابی فرانسوی
    ۱۸۵۶ - زادروز زیگموند فروید فیزیولوژیست و عصب‌شناس اتریشی و بنیان‌گذار مکتب روانکاوی

زیگموند فروید

    ۱۹۱۵ - زادروز اورسن ولز کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، هنرپیشه و تهیه‌کنندهٔ فیلم، تئاتر، رادیو و تلویزیون
    ۱۹۵۳ - زادروز تونی بلر نخست‌وزیر پیشین انگلیس

تونی بلر

    ۱۹۶۱ - زادروز جرج کلونی بازیگر، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده و کارگردان آمریکایی برندهٔ جایزه اسکار
    ۱۲۹۰ - ذبیح‌الله صفا از استادان ایرانی ادبیات فارسی

جرج کلونی

    ۱۳۵۰ - سعید شهروز، خواننده‌ی اهل ایران

ذبیح‌الله صفا

مرگ‌ها

    ۱۸۵۹ - درگذشت الکساندر فون هومبولت بنیان گذار جغرافیای نوین
    ۱۸۶۲ - درگذشت هنری دیوید تورو فیلسوف آنارشیست آمریکایی

الکساندر فون هومبولت

    ۱۹۱۰ - درگذشت ادوارد هفتم پادشاهی متحده بریتانیای کبیر، ایرلند و مستعمرات بریتانیا و امپراتور هندوستان
    ۱۹۴۹ - درگذشت موریس مترلینک نویسنده، شاعر و فیلسوف بلژیکی ، برنده جایزه ادبی نوبل سال ۱۹۱۱

موریس مترلینک

    ۱۹۵۲ - درگذشت ماریا مونته سوری نخستین پزشک زن ایتالیایی
    ۱۹۹۲ - درگذشت مارلنه دیتریش هنرپیشه آلمانی-آمریکایی

بدیع‌الزمان فروزانفر

    ۱۳۴۹ - بدیع‌الزمان فروزانفر، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی و ادیب
    ۱۳۸۳ - حسین منزوی، یکی از بزرگترین غزل سرایان معاصر در اثر آمبولی ریوی و سرطان در تهران درگذشت و در زادگاهش زنجان به خاک سپرده شد.

حسین منزوی

    ۱۳۸۸ - پیمان ابدی، بدلکار ایرانی، در حین ایفای یک صحنهٔ اکشن، جان خود را از دست داد.

پیمان ابدی