مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 27 اردیبهشت برابر با 16 می در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 27 اردیبهشت برابر با 16 می  در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

امروز 27 اردیبهشت برابر با 16 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  

694 - گسترش اندیشه «مانی» در چین باستان

سالنامه رسمی چین عهد باستان سال فروکش کردن گسترش آیین مانوی را در چین گزارش کرده است که پس از تطبیق تقویم قمری چین با تقویم تازه میلادی، سال 694 به دست آمده و روز ثبت این واقعه 17 ماه می آن سال بوده است. عقاید مانی از ایران و از طریق آسیای میانه، در چین گسترش یافته است. این سالنامه علت توقف گسترش آموزشهای مانوی را در چین روشن نساخته و احتمال داده می شود که به دستور حکومت وقت، گسترش آن منع شده بود.

مانی

«مانی» اندیشمند بزرگ ایرانی قرن سوم میلادی و بانی مکتب «مانیکیسم» که افکار او به تدریج از شرق تا چین و در غرب، تا اروپا را فراگرفت عقیده داشت که معنویت و مادیت همیشه در تضاد هستند و همه مشکلات جهان و مسائل بشر از مادیات و مادیگری سرچشمه می گیرد. مانی مکتب (ایسم) خودرا برپایه معنویت، خوبی، راستگویی، دفاع از حقیقت و نیز اعتدال و میانه روی در زندگانی روزمره قرارداده بود. «مانی» می گفت که دلبستگی مطلق به مادیات و پیروی از «نفس اماره» است که بشر را به دروغگویی، ارتکاب جنایت و انواع بدی کردن وادار می کند. وی تاکید داشت که مادیات انسان را اسیر و برده نفس خود می کند، و خودخواهی و جاه طلبی فردی را به وجود می آورد. مانی در زندگی شخصی با خوردن گوشت و خوراکیهایی که از مواد غیر خالص تهیه می شدند موافقت چندان نداشت و انسان را ذاتا گوشتخوار نمی دانست.
   
فلاسفه اروپایی هنوز در گفته و نوشته های خود از اندیشه هاب «مانی» نقل و به آنها استناد می کنند. مانی تا 26 فوریه سال 277 میلادی در قید حیات بود.

954 - سالگشت درگذشت نوح سامانی که پای غزنویان را به حکومت باز کرد

17 ماه می سال 954 میلادی را روزی ذکر کرده اند که نوح سامانی پس از 12 سال حکومت درگذشت. «تاریخ عمومی» نوح را با این که بمانند سلاطین قبلی دودمان سامانی به تقویت زبان فارسی و احیاء هرچه بیشتر فرهنگ ایرانی کمک کرده بود، به نیکی یاد نمی کند، زیرا که برضد پدرش «نصر» کودتا کرده و او را به زندان افکنده بود.
  

سکه های عصر نوح یکم سامانی

 مورخان روس نوشته اند که نصر به اشاره پسرش نوح در زندان به قتل رسیده بود و مرگ او، آن طور که نوشته اند، طبیعی نبود. ناسیونالیستهای ایرانی نیز از نوح سامانی به عنوان دولتمردی یاد کرده اند که باعث شده بود پای غزنویان که از تبار غیر ایرانی بودند به حکومت باز شود. نوح از میان تبار غزنویان (مهاجران غُز) برای خود افسر گارد و فرمانده نظامی انتخاب کرده بود و باعث عدم رضایت برخی از ایرانیان شده بود که اورا متهم به برتری دادن خارجی بر ایرانی کرده بودند و یکی از این ایرانیان ناراضی، ابو منصور محمد بود که برضد نوح دست به قیام مسلحانه زده بود.
  
  پس از مرگ نوح، پسرش عبدالملک برجای او نشست که نتوانست غزنویان را از اطراف خود دور سازد و مجبور شد که الپتکین یکی از سران آنان را به امیری هرات (یکی از شهرهای بزرگ خراسان وقت) منصوب کند که دست به شورش زد و بانی سلسله غزنویان بشمار می آید.

1639 - سالروز امضای پیمان‌نامه قصرشیرین میان ایران و عثمانی

پیمان‌نامه قصر شیرین توافقی امضا شده میان صفویان ایران و امپراتوری عثمانی در ۱۷ می ۱۶۳۹ میلادی می‌باشد. این پیمان‌نامه در واقع به جنگی که از سال ۱۶۲۳ آغاز شده بود و همچنین به مبارزات ۱۵۰ ساله دو کشور که بیشتر بر سر اختلافات ارضی صورت می‌گرفت، پایان داد. این پیمان با شرط پیوستن ایروان در قفقاز جنوبی به ایران و پیوستن تمام سرزمین‌های میان‌رودان (دربرگیرنده بغداد) به عثمانی انجام گرفت. با این حال این پیمان‌نامه پایان اختلافات مرزی میان ایران و عثمانی نبود. البته نشانه گذاری دقیق مرزهای این دو کشور در زمان تاسیس جمهوری ترکیه (پس از جنگ جهانی اول و از میان رفتن امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۱۸) میان سه کشور ایران، ترکیه و عراق صورت گرفت.

پس از شاه عباس اول، نوه اش، شاه صفی، به سلطنت رسید. شاه صفی به هنگام نشستن بر تخت پادشاهی هجده سال داشت و همه عمر خود را در حرمخانه شاهی گذرانده بود. وی بسیار درنده خو و بی رحم بود تا جایی که افراد ذکور خاندان سلطنتی را از دم کشت...

شاه صفی

سلطان مراد چهارم با توجه به شکستی که از شاه عباس برای تصرف مجدد بغداد خورده بود، همچنین با اطلاع از اوضاع بسیار بد دربار و میزان نفرتی که در نتیجه خونریزی های وحشتناک شاه صفی در دل مردم، به ویژه امرا و لشکریان، به وجود آمده بود، پاره ای از ایالات غربی ایران را مورد تجاوز قرار داد.

وی در سال ۱۶۳۵ از طریق ارزم‌روم به ایروان حمله کرد و آنجا را گرفت، در سال ۱۶۳۸ نیز به بغداد حمله کرد و با وجود مقاومت چهل روزه پادگان ایرانی، بغداد را تصرف کرد و دستور داد باقیمانده سپاهیان ایران و مردم غیرنظامی را قتل عام کردند.

پس از فتح بغداد توسط ارتش عثمانی، شاه صفی تقاضای صلح کرد که با قبول دولت عثمانی «معاهده زهاب» میان وی و سلطان مراد چهارم در سال ۱۰۴۹ هجری قمری برابر با ۱۶۳۹ میلادی بسته شد. به موجب این قرارداد عراق به عثمانی واگذار شد و از آن تاریخ جز مدت ۳ سال (۱۷۷۶ ـ ۱۷۷۹) که صادق‌خان برادر کریم خان زند بصره را در تصرف داشت، تا جنگ جهانی اول تحت سلطه دولت عثمانی بر عراق ادامه داشت.

قرارداد زهاب از یک نقطه نظر واجد اهمیت خاص است، زیرا برای اولین بار از حدود مناطق مرزی دو کشور صحبت به میان آمد هرچند مرز دو کشور به طور دقیق مشخص نشد.

معاهده زهاب از زمان بسته شدن تا حدود هشتاد سال، (تا زمان نادرشاه و کریم خان زند)، مورد استناد و پذیرش ایران و عثمانی بوده است. معاهده زهاب نه در آرشیوهای ایران موجود است و نه در عثمانی. هر کدام از منابع نیز به طور جداگانه و با تفاوت های بسیار آن را نقل کرده اند.

1805 - محمد علی پاشا که او را موسس مصر جدید می دانند از طرف امپراتوری عثمانی والی این منطقه شد.

محمد علی پاشا

1814 - روز ملی و سال‏روز تصویب قانون اساسی نروژ

کشور پادشاهی نُروژ با 323/758 کیلومتر مربع وسعت در شمال قاره اروپا و در همسایگی کشورهای سوئد، فنلاند و... قرار گرفته است. جمعیت نروژ در حدود 4/5 میلیون نفر می‏باشد و به دلیل دارا بودن رشد منفی جمعیت پیش‏بینی می‏شود که جمعیت آن تا سال 2025م نیز 4/5 میلیون نفر خواهد بود. پایتخت آن شهر اسلو و از شهرهای دیگر این کشور، برگن، تروندهیم و استاوانگر قابل ذکرند. دین اکثر مردم نروژ پروتستان، زبان رسمی نروژی و واحد پول آن، کرون نروژ می‏باشد. نروژ که از سالیان پیش تحت سلطه سوئد قرار داشت، در بیست و هفتم اکتبر 1905م از سوئد مستقل شد و حکومت پادشاهی را اختیار کرد. هفدهم ماه مه و روز قانون اساسی در این کشور به عنوان روز ملی انتخاب شده است.

1814 - ناپلئون به استقلال موناکو پایان داد. موناکو 32 هزار نفری که اینک یک شاهزاده نشین مستقل و عضو سازمان ملل است نواری از ساحل فرانسه در نزدیکی «نیس» را در برگرفته و محافظت نظامی از آن همچنان با فرانسه است. موناکو در قدیم توسط دولت جنوای ایتالیا اداره می شد.

1865 - روز جهانی ارتباطات

پیِر آگوسْتین کارون دو بومارْشِه، نویسنده و نمایش‏نامه‏ نویس فرانسوی در دوم فوریه 1732م در پاریس به دنیا آمد. پدرش ساعت‏ساز معروفی بود که از ذوق هنری بهره داشت و خانواده خود را به موسیقی و تئاتر و شعر علاقه‏ مند ساخت. از این‏رو، بومارشه از نوجوانی به حرفه پدر روی آورد و پس از ساختن ساعت‏های خوب برای درباریان و شاه، به دربار راه یافت. او در مدت کوتاهی، ترقی زیادی کرد به طوری که به زودی در شمار اشراف درباری واقع شد. با این حال، پس از چندی به علت نوشتن مقاله درباره مقامات قضایى و رسوا کردن آن‏ها دستگیر و محکوم شد و با انتشار کتاب چهار بخش خاطرات، از خود دفاع نمود.

پیِر آگوسْتین کارون دو بومارْشِه

 وی در سال‏های پس از آن مدتی به کارهای سیاسی پرداخت و از طرف دولت فرانسه، راهی ماموریتی در هلند گردید. در طی سال‏های بعد، با وجودی که بومارشه بیشتر وقت خود را به کارهای دولتی مشغول بود، با این وصف آثار متعددی نوشت که برخی از آنها هم‏چون ریش‏تراش اُسویل و عروسی فیگارو و مادر مقصرْ، شهرتی فراوانی یافت. بومارشه شخصیتی فعال و ذهنی تابناک داشت، درباره همه امور، اندیشه‏های تازه عرضه می‏کرد و از بیشتر هنرها بهره‏مند بود. شهرت بومارشه، بیشتر به دو کمدی او به نام‏های ریش‏تراش اسویل و مادر مقصّر، که در نوع خود آثاری بی‏نظیر بودند که نه از چیزی تقلید شده و نه کسی توانست از آنها تقلید کند. خاطرات او نیز تحسین عموم را برانگیخت و او را در شمار نویسندگان تراز اول قرار داد. بومارشه خود گفته است که ادبیات برایش تنها یک تفنّنی به شمار می‏آمد. اما دستنویس آثارش ثابت می‏کند که وی نویسنده‏ای دقیق بوده و در نوشته‏ هایش، تیزهوشی و زیرکی بسیار به کار می‏برده است. پیر آگوستین بومارشه سرانجام در هفدهم مه 1799م بر اثر سکته قلبی در 67 سالگی درگذشت.

1308 ق - امضاء قرارداد انحصار توتون و تنباکو بین ایران و انگلیس

بر اساس قرارداد تنباکو بین ایران و انگلیس، شرکت رژیِ انگلیسی، صاحب حق انحصاری تجارت تنباکوی ایران و حتی نظارت در زراعتِ آن به مدت 55 سال شناخته شد. این قرارداد بعدها با قیام مردمی به رهبری روحانیت و صدور فتوای مشهور تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی، لغو گردید و دولت ایران مجبور شد، غرامتِ شرکت مزبور را بپردازد.

1938 - ساخت تونل کَندوان با دست خالی

کار ساختن تونل کَندوان 27 اردیبهشت سال 1317 (هفدهم می1938) به پایان رسید. ساختن این تونل به طول 1883 متر در ارتفاع 3030 متری کوههای البرز 3 سال طول کشیده بود. این تونل پُر ـ ترافیک، فاصله رفت و آمد تهران با ساحل دریای مازندران را کوتاه کرده است. در زمان ساختن تونل کندوان، درآمد ایران از نفت ناچیز بود و پیش از سال 1310 رو به رو با انبوه مشکلات داخلی و عمدتا ناشی از مداخلات دولت لندن و تحریک سران ایل ها، خان ها و سرکردگانِ باقی مانده از عهد قاجاریه به گردنکشی.

   
 باوجود گذشت 75 سال از زمان ساختن این تونل، تغییر چشمگیری در وضعیت فیزیکی آن داده نشده و برای حل مسئله ترافیک، برخی روزها عبور از آن یکطرفه می شود. سالهاست که یک راه سوم میان تهران و سواحل دریای مازندران در دست ساختمان است ولی تا تکامل آن راه درازی درپیش است. در ساخت این راه از خارجی نیز استفاده شده است. در اردیبهشت 1392 گزارش شده بود که برای ساختن یک قطعه نسبتا کوتاه این راه به میلیاردها تومان پول نیازاست!.

1362 - سرکوب و انحلال حزب توده برای دومین بار

در ماه می سال 1983 در پی پخش مصاحبه تلویزیونی تنی چند از سران ارشد حزب توده ایران (مارکسیست ـ لنینیست) و اخراج 18 تن از دیپلماتهای سفارت شوروی از ایران، آن حزب که در جریان انقلاب فعالانه شرکت داشت و تا این زمان به فعالیت ادامه می داد سرکوب و منحل شد. نظام پادشاهی هم این حزب را در بهمن ماه 1327 (فوریه 1949) پس از تیراندازی به سوی شاه در دانشگاه تهران، غیرقانونی کرده بود. اتهام وارده به حزب توده در سال 1362 (ماه می 1983) انتقال اطلاعات نظامی ـ سیاسی ایران به مسکو بود.
   
حزب توده که پس از اشغال نظامی ایران در نیمه دوم سال 1320 تاسیس شده بود همواره در مظان این اتهام بود که عامل دولت مسکو است. انشعاب این حزب در نیمه اول دهه 1320 نیز به همین سبب بود. حزب توده که زمانی یک سازمان نظامی با صدها افسر، چندین نماینده در مجلس و وزیر درکابینه داشت و فرماندار تهران یک کمونیست بود و در سال انقلاب (سال 1357 = 1978) اعتصاب 62 روزه رسانه هارا راه اندازی کرده بود اینک در حد نامی برکاغذ است و به همین گونه سایر گروههای چپگرا که از ایران خارج شده اند. بسیاری از ایرانیان مهاجر آنان را [که به تغییر نظام حکومتی کمک کردند] مسؤل در بدری خود می دانند و ایرانیان داخل جز بدگویی چیزی از آنها نشنیده اند. به نظر می رسد که ناسیونالیسم ایرانی با تفکر دمکراسی و رعایت حقوق انسان دارد سر از خواب برمی دارد.

نورالدین کیانوری در دادگاه

1366 - حمله هواپیماهای عراق به ناو آمریکایی استارک

در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، هواپیماهای جنگنده عراقی به ناو آمریکایی استارک در خلیج فارس حمله کرده و 37 نظامی آمریکا را کشتند و تعدادی را مجروح نمودند. این حادثه همزمان با آغاز افزایش حضور نیروهای نظامی آمریکا در خلیج فارس به بهانه حفظ امنیت نفتکش‏ها صورت گرفت. رژیم عراق بلافاصله پس از حمله به ناو استارک، ضمن غیر عمدی خواندن این حمله، از واشنگتن عذرخواهی نمود و آمادگی خود را برای پرداخت غرامت به این دولت اعلام کرد. آمریکا نیز با آن که همواره حساسیت زیادی در مورد تهاجم به نظامیان و کشتی‏های جنگی خود نشان می‏دهد، به راحتی از کنار این حادثه گذشت، چرا که آمریکا، پشتیبان عراق در جنگ این کشور علیه ایران بود. با این حال برخی معتقدند، حمله عراق به ناو استارک، سناریوی مشترک واشنگتن و بغداد برای ناامن جلوه دادن منطقه خلیج فارس و حضور بیشتر ناوهای آمریکایی در این منطقه بوده است.

استارک

1995 - ژاک شیراک پس از این که 18 سال شهردار پاریس بود رئیس جمهور فرانسه شد.

ژاک شیراک

1388 - رحلت آیت الله عظمی بهجت از مراجع تقلید

تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه فومن گذراند و در همان شهر به تحصیل مقدمات علوم اسلامی پرداخت. در سال ۱۳۴۸ ق. در سن چهارده سالگی به عراق رفت و در کربلا به تحصیل مشغول شد.

پس از آن در سال ۱۳۵۲ ق. به نجف اشرف مهاجرت نمود و قسمت‌های پایانی سطح را زیر نظر اساتیدی چون مرتضی طالقانی به پایان رساند. وی درآنجا پس از درک محضر میرزای نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی، به حوزه درسی محمدحسین غروی اصفهانی پیوست و علاوه بر این از محضر سید ابوالحسن اصفهانی و محمدکاظم شیرازی بهره برد. و علوم عقلی را نزد سید حسن بادکوبه‌ای فرا گرفت. در سنین ۱۷ یا ۱۸ سالگی در سلک شاگردان اخلاقی - عرفانی سیدعلی قاضی درآمد.

آیت الله العظمی بهجت

بعد از پایان رسانیدن تحصیلات خود در سال ۱۳۲۴ ش. (۱۳۶۴ ق.) به ایران بازگشت چند ماهی را در فومن ماند و پس از تشکیل خانواده بر آن شد که دوباره به حوزهٔ علمیهٔ نجف برود. در راه قصد زیارت حرم حضرت فاطمه معصومه و اطلاع یافتن از وضعیت حوزهٔ قم را کرد؛ ولی در طول چند ماهی که در قم توقف کرده بود، خبر فوت استادان بزرگ نجف یکی پس از دیگری شنیده می‌شد، لذا او تصمیم گرفت که در شهر قم اقامت کند و در آنجا تحصیلات خود را با حضور در جلسات درس کوه کمری و بروجردی ادامه بدهد. پس از چند ماه اقامت در حوزه علمیه قم که نوپا بود، بنا به نقل مصباح یزدی، برجسته‌ترین شاگرد علمای دینی شد.

آیت الله العظمی بهجت در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸ به علت ایست قلبی درگذشت. و در حرم حضرت فاطمه معصومه دفن شد.

زادروزها

    ۵۸۶ ق.م - تولد ارشمیدس دانشمند یونان باستان
    ۱۷۴۹ - زادروز ادوارد جنر ، پزشک انگلیسی و کاشف واکسن بیماری آبله

ارشمیدس

    ۸۲۸ - امیر علیشهر متخلص به نوایی، شاعر و ادیب و وزیر سلطان حسین بایقرای گورکانی
    ۱۸۳۶ - زادروز ویلهلم اشتاینیتس شطرنج‌باز اتریشی آمریکایی و نخستین قهرمان رسمی شطرنج جهان از سال ۱۸۸۶ تا سال ۱۸۹۴

ادوارد جنر

    ۱۸۸۶ - زادروز آلفونسو سیزدهم پادشاه اسپانیا
    ۱۹۳۶ - زادروز دنیس هاپر بازیگر، فیلمنامه‌نویس، کارگردان، عکاس و نقاش آمریکایی

دنیس هاپر

    ۱۹۶۱ - زادروز انیا سولیست ایرلندی ، برنده چهار جایزه گرمی
    ۱۳۳۷ - بهمن دان، بازیگر ایرانی

انیا

    ۱۳۶۰ - بهنوش طباطبایی، بازیگر ایرانی

بهنوش طباطبایی

درگذشت‌ها

    ۹۵۴ - درگذشت نوح یکم سامانی پادشاه ایران
    ۱۵۱۰ - درگذشت ساندرو بوتیچلی نقاش فلورانسی دوران رنسانس

ساندرو بوتیچلی

    ۱۷۲۷ - درگذشت کاترین اول همسر دوم پتر کبیر از سال ۱۷۲۵ تا پایان عمر تزار
    ۱۸۳۸ - درگذشت شارل-موریس دو تالیران-پریگور دیپلمات فرانسوی

گونار میردال

    ۱۹۸۷ - درگذشت گونار میردال اقتصاددان، جامعه‌شناس و سیاستمدار اهل سوئد
    ۲۰۱۲ - درگذشت دونا سامر خواننده آمریکایی، معروف به ملکه موسیقی دیسکو

دونا سامر

    ۲۰۱۳ - درگذشت خورخه رافائل ویدلا چهل و سومین رئیس‌جمهور آرژانتین
    ۱۳۸۸ -درگذشت محمدتقی بهجت فومنی، عارف و مرجع تقلید برجستهٔ شیعه در ۹۴ سالگی