۱۹ آذر: تولد کارل گوستاو ژآکوب ژآکوبی ریاضیدان برجسته آلمانی

 

210 سال پیش در چنین روزی یعنی 1 دسامبر سال 1804 «کارل گوستاو ژآکوب ژآکوبی» ریاضیدان سرشناس آلمانی در امپراتوری پروس متولد شد. وی یکی از سرشناس‌ترین ریاضیدانان عصر خود که نظریه توابع بیضوی را طرح و اثبات کرد و در نظریه اعداد نیز، خدمات شایسته‌ای ارائه کرده است. از دیگر تلاش‌های او می‌توان به پژوهش بر روی هندسه دیفرانسیلی و معادلات دیفرانسیل جزئی در ریاضی-فیزیک اشاره کرد.

 

کارل گوستاو ژآکوب ژآکوبی در یک خانواده یهودی متولد شد و پدرش یک بانکدار بود. ژآکوب تحصیلات را در خانه و زیر نظر عموی‌اش آغاز کرد تا اینکه در سال 1816 زمانی که 12 سال داشت وارد مدرسه شد و به تحصیل در رشته‌های ریاضیات، زبان‌های کلاسیک و تاریخ آلمان پرداخت.

ژآکوبی بخاطر تدریس فوق العاده عموی‌اش و همچنین استعدادهای ذاتی خیلی زود و تنها در 6 ماه توانست تمامی دوره را با موفقیت به پایان برساند و در امتحان تمامی درس‌ها نمره قبولی کسب کند و وارد دانشگاه شود. در آن زمان دانشگاه‌های آلمان محدودیت حداقل 16 سال را برای پذیرش دانشجو در نظر می‌گرفتند. برای همین اجازه ورود به دانشگاه را به وی ندادند و ژآکوب جوان حدود 4 سال منتظرماند تا سنش به 16 سالگی برسد و بتواند در کلاس‌های درس دانشگاه حاضر شود. البته روحیه علم دوستی و علاقه شدید وی به علم باعث توقف وی نشد و ژآکوبی از این فرصت برای مطالعه زبان‌های لاتین، یونانی، فلسفه، تاریخ و ریاضیات استفاده کرد. در همین دوران بود که ژآکوبی جوان تلاش کرد تا معادلات پنج مجهولی را با استفاده از روش‌های جبری حل کند.

در سال 1821 زمانی که ژآکوبی 16 ساله شد وارد دانشگاه برلین شد. در آن دوران هم به ریاضیات و هم به تاریخ و فلسفه علاقه مند بود و انتخاب یک رشته از این دو برایش کمی دشوار بود، ژآکوبی تصمیم گرفت تا به تحصیل در خصوص تاریخ و فلسفه بپردازد و حتی تلاش زیادی نیز در دوران تحصیلش برای شرکت در کلاس‌های ریاضیات نکرد چراکه سطح علمی این کلاس‌ها بسیار پایین‌تر از سطح علمی وی در ریاضیات بود. ژاکوبی با سن بسیار کم در ریاضیات از حتی بالاتر از اساتید ریاضی قرار می‌گرفت.

در سال 1923 کارل گوستاو ژآکوب ژآکوبی میان فلسفه و تاریخ از یک سو و در سوی دیگر ریاضیات تصمیم گرفت تا ریاضیات را انتخاب کند. در همان سال به وی پیشنهاد تدریس در مدرسه شد اما نپذیرفت و به جای کار تمرکز خود را روی تحصیل قرار دهد تا هرچه زودتر بتواند دکترا بگیرد. کارل گوستاو ژآکوب ژآکوبی در سال 1825 و در حالی که تنها 21سال سن داشت توانست از دانشگاه برلین دکترای ریاضیات بگیرد و همزمان در دانشگاه برلین به تدریس ریاضیات مشغول شود.

دو سال بعد در سال 1827 به عنوان استاد تمام ریاضیات دانشگاه برلین انتخاب شد و در دانشگاه کونینگزبرگ نیز شروع به تدریس کرد. تمام زندگی کارل گوستاو باکوب باکوی با نبوغ بسیار بالا وقف علم و ریاضیات شده بود؛ فشار کار تا حدی بر وی افزایش یافت که در سال 1943 دچار فروپاشی روانی شد. بعد از این واقعه دکتر ژآکوبی نتوانست همانند قبل به کار مشغول شود و دچار ضعف شدید جسمی نیز شد تا اینکه سرانجام در تاریخ 18 فوریه سال 1851 در حالی که تنها 46 سال سن داشت دار فانی را وداع گفت.

بدون شک دکتر کارل گوستاو ژآکوب ژآکوبی یکی از نوابغ تاریخ در ریاضیات بوده است. وی پدیدآورنده نظریه توابع بیضوی است که در آنالیز ترکیبی، یک تابع برخه ریخت (مرومورف) در دو مسیر تناوبی محسوب می‌شود. در یک تابع متناوب، تابع فقط در یک تناوب تعریف می‌شود (این تناوب پیوسته تکرار می‌شود)، اما تابع بیضوی در یک متوازی الاضلاع پایه تعریف می‌شود، که این متوازی الاضلاع به صورت شبکه‌ای تکرار می‌شود. چون یک تابع متناوب دوقلو نمی‌تواند دارای دو انتهای متقارن باشد، بر اساس قضیه‌ی لیویل باید ثابت باشد. یک تابع بیضوی باید حداقل دو قطب در متوازی الاضلاع پایه داشته باشد. از دیگر کارهای دکتر کارل گوستاو ژآکوب ژآکوبی می‌توان، پژوهش بر روی هندسه دیفرانسیلی و معادلات دیفرانسیل جزئی در ریاضی-فیزیک نام برد.