شواهد تجربی در کنار یافتههای ژنتیکی رفتار عجیبی را در سیستم ایمنی بدن انسان نشان میدهد که بر پایهی کنترل انتشار مواد غذایی بنا شده است، مکانیزم هوشمندی که سیستم ایمنی غذایی نام گرفته است. پس از آلودگی و ابتلا به بیماری، عواملی مانند عطسه، آبریزش بینی، التهاب و سُرفه همه بخشی از تلاش سیستم ایمنی بدن، برای خلاص شدن از شر مهمانان ناخواسته و میکروبهای بیماریزا است، اما سیستم دفاعی کمتر شناخته شدهای به نام ایمنی غذایی وجود دارد که بی سر و صدا درست در زیر پوست ما به کار خودش ادامه میدهد؛ این سیستم با پنهان کردن آهنی که در رگهای ما جریان دارد به میکروبها گرسنگی میدهد و به این ترتیب از رشد و تکثیر آنها جلوگیری میکند.
در این سیستم ایمنیِ هوشمندانه، پروتئینی که مسئول حمل آهن در خون است (ترانسفرین) در هنگام بیماری به مکانی امن از دسترس باکتریها منتقل میشود. اما در نقطهی مقابل چند پاتوژن باکتریایی از جمله آنهایی که باعث مننژیت، سوزاک و عفونت خونی میشوند سلاحی به نام پروتئین متصل شونده به ترانسفرین (TbpA) میسازند که به ترانسفرینها چسبیده و آهن آنها را میربایند. اگرچه دانشمندان قبلاً این استراتژی تهاجمی را میشناختند، اما از نقش محوری که آهن در این جنگ ایفا میکند بی اطلاع بودند.
دکتر متیو باربر نویسنده و فوق دکترای ژنتیک از دانشگاه یوتا میگوید:
ما بیشتر از ۴۰ سال است که ایمنی غذایی را میشناسیم اما آنچه که این تحقیقات نشان داده بیشتر از ۴۰ میلیون سال نبرد تکاملی بین پستانداران و باکتریها بر سر آهن خون است، عاملی که باعث حفظ بقای انسان به عنوان یک گونه از پستانداران شده است.
این یافتهها بخش دیگری از رازهای ژنتیکی انسان را روشن میکند و میتواند به یافتن راهکاری برای پیشگیری از مقاومت رو به شد میکروبها در برابر آنتیبیوتیکها و درمان بیماریهای در حال ظهور مورد استفاده قرار گیرد. دکتر نلز الده استادیار ژنتیک انسانی دانشگاه یوتا میگوید:
اثرات متقابل بین میزبان و پاتوژنهای باکتریایی موقتی است، به نظر میرسد این روش دفاعی بین تمام گونههای پستانداران مشترک باشد.
این مبارزه بین سیستم ایمنی بدن و باکتریهای عفونی زخمهایی را به یادگار گذاشته است، با استناد به زمان و مکان تغییرات عمده در طول هزاران سال بین ترانسفرین و TbpA میتوان به مراحل تکامل پستانداران پی برد. دانشمندان با بررسی DNA ترانسفرین از ۲۱ گونه پستانداران و TbpA از دهها باکتری تغییرات شدید دو پروتئین در یک منطقهی جغرافیایی را بررسی کردهاند تا بتوانند به تاریخچهای از این درگیریها دست پیدا کنند و سپس از این یافتههای ژنتیکی به عنوان راهنمایی برای انجام آزمایشهای ژنتیکی استفاده کنند، تغییرات در TbpA باعث دستیابی باکتری به غذای موجود در ترانسفرین میشود و در عوض با تغییراتی که ترانسفرین در خود میدهد از دست TbpA فرار میکند. این حمله و ضد حمله برای دستیابی به غذا ۴۰ میلیون سال است در بدن پستانداران جریان دارد و هنوز هم نشانههایی از این جنگ به چشم میخورد، با تغییر کوچکی که در ژن ترانسفرین حدود ۲۵ درصد از مردم جهان به وجود آمده آنها در مقابل چندین باکتری عفونتزا ایمن شدهاند. هنوز مشخص نیست چرا این تفاوت بین مردم جهان وجود دارد اما مشخص است ژنهایی که به ما رسیدهی علائمی از هزاران سال نبرد طولانی اجداد ما با میکروبها دارند. ویدئوی زیر نمایی از این نبرد ۴۰ میلیون ساله بین ترانسفرین و TbpA را نشان میدهد.