۲۵ دی: تولد سوفیا کووالوسکایا، اولین استادِ ریاضی زنِ دنیا

 ۱۵ ژآنویه سال ۱۸۵۰، سوفیا کووالوسکایا - ریاضیدان سر شناس روسی دیده به جهان گشود. کووالوسکایا از جمله بزرگترین ریاضیدانان عصر خود بود و دستاوردهای مهمی در خصوص معادلات دیفرانسیل و مشتقات پاره‌ای برجای گذاشته است.

  

 ۱۶۴ سال پیش در چنین روزی سوفیا در خانواده‌ای  متوسط در شهر مسکو متولد شد. پدرش افسر توپخانه در خدمت ارتش روسیه بود. زمانی که سوفیا ۱۱ سال داشت، پدرش کاغذهایی را به دیوار به عنوان کاغذ دیواری چسبانده بود که روی آن‌ها معادلات ریاضی، دیفرانسیل و معادلات انتگرال کشیده شده بود. بعد از گذشت چندی سوفیا تنها با نگاه کردن به این معادله‌ها و بدون داشتن معلم شروع به کشف آنها کرد و سپس با شگفتی تمام، توانست کلیه‌ی معادلاتی که روی  دیوار کشیده شده بود را حل کند. پدر و مادر سوفیا که متوجه استعداد خارق‌العاده‌ی دختر خود شده بودند برای وی معلم خصوصی گرفتند تا به او ریاضیات آموزش دهد. سوفیا در شرایطی که نبوغ سرشاری در ریاضیات داشت، اما در آن دوران دختران در روسیه اجازه تحصیل نداشتند و نمی‌توانست برای تحصیل به مدرسه و دانشگاه برود.

سوفیا که دیوانه‌وار به علم و به خصوص ریاضیات علاقه داشت تلاش کرد تا وارد دانشگاه شود اما با مخالفت شدید مقامات دانشگاه و خانواده خود مواجه شد. بعد از مدتی تصمیم گرفت برای تحصیل به خارج از کشور برود، اما مشکل دیگر این بود که برای خارج شدن از روسیه به اجازه پدر یا همسر نیاز داشت. در این بین با دانشجوی پسری به نام ولادمیر کووالفسکی آشنا شد که بعدها بخاطر همکاری با چارلز داروین به شهرت رسید. ولادمیر کووالفسکی به سوفیا کمک کرد با ساختن مدارک جعلی ازدواج سال ۱۸۶۷ باهم از روسیه خارج شوند. سال ۱۸۶۹ سوفیا کووالوسکایا توانست با تلاش فراوان مسئولین دانشگاه هایدلبرگ را راضی کند که به وی اجازه دهند به عنوان مهمان در کلاس‌های درس، آن هم با اجازه‌ی اساتید حاضر شود.

سوفیا در دانشگاه هایدلبرگ به مدت دو سال زیر نظر بزرگترین ریاضیدانان آن زمان هرمان فن هلموتس، گوستاو کیرشهف و رابرت بونسن به تحصیل پرداخت و سپس به برلین رفت. اما دانشگاه برلین حتی به وی اجازه نداد به عنوان مهمان وارد کلاس‌های درس شود به همین دلیل سوفیا با تلاش فراوان کارل ویستراس استاد ریاضیات این دانشگاه را مجاب کرد که بصورت خصوصی به او ریاضیات را آموزش دهد. سوفیا به همین شکل به تحصیلات خود ادامه داد تا اینکه سال ۱۸۷۴ چندین مقاله در خصوص معادله دیفرانسیل با مشتقات پاره‌ای منتشر کرد. بر اساس همین مقالات پایان نامه دکترای خود را نوشت و به دانشگاه گوتینگن ارائه کرد. با وجود اینکه سوفیا بصورت معمول سیستم‌های آموزشی را سپری نکرده بود اما با حمایتی که استادش دکتر ویستراس از او کرد توانست از پایان نامه‌اش در این دانشگاه دفاع و دکترای خود را در ریاضیات دریافت کند.

سوفیا کووالوسکایا اولین زن در سراسر اروپا بود که توانست با تلاش فراوان و ایستادگی درمقابل دیدگاه‌هایی که مخالف تحصیل زنان بود مدرک دکترا در رشته ریاضیات بگیرد. بعد از اینکه سوفیا توانست دکترای خود را دریافت کند برای کرسی استادی برای دانشگاه‌های مختلف درخواست فرستاد، اما بخاطر اینکه او یک زن بود با درخواست‌های وی مخالفت می‌شد. سپس سوفیا به همراه همسرش به روسیه بازگشت تا شاید در آنجا بتواند به عنوان استاد به تدریس بپردازد اما دیدگاه‌های خشک آن دوران در روسیه مانع تحقق این هدف شد و آنها مجددا به آلمان بازگشتند. بعد از مدتی سوفیا توانست سرانجام به کمک یکی از شاگردان کارل ویستراس که وی را از زمان تحصیل می‌شناخت،‌ به عنوان استادیار در دانشگاه استکهلم مشغول به کار شود. یک سال بعد از شروع کار در دانشگاه استکهلم، سوفیا در کنار تدریس شروع به کار در یک مجله علمی کرد. سال ۱۸۸۹ سوفیا کووالوسکایا توانست کرسی استادی دانشگاه استکهلم را بصورت رسمی کسب کند تا وی اولین زنی باشد که در شمال اروپا موفق به دریافت درجه‌ی استادی شود.

سرانجام سوفیا کووالوسکایا در تاریخ ۱۰ فوریه سال ۱۸۹۱ در سن ۴۱ سالگی بخاطر بیماری دیده از جهان فروبست.