مروری بر رویداد های مهم تاریخی ( 19 اردیبهشت ماه برابر با 9 می ) 1394/02/19

مروری بر رویداد های مهم تاریخی ( 19 اردیبهشت ماه برابر با 9 می ) 1394/02/19

امروز 19 اردیبهشت برابر با 9 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

    

رویداد ها:
۱۷۴۶ م - زادروز گاسپار مونژ ریاضیدان سرشناس فرانسوی

۳۹ سال پیش در چنین روزی گاسپار مونژ ریاضیدان برجسته‌ی فرانسوی دیده به جهان گشود. شهرت وی بخاطر اختراع و پایه گذاری هندسه تشریحی است.

 
  
13 ق - نبرد یرموک بین مجاهدان مسلمان و سپاه روم

در این جنگ، رومیان سپاه عظیمی را فراهم کرده و در مقابل مسلمانان قرار داده بودند. سرانجام با جان‏فشانی سربازان اسلام، این جنگ به سود مسلمانان خاتمه یافت و بیش از ده هزار نفر از رومیان به هلاکت رسیدند و حدود سه هزار نفر از مسلمانان شهید شدند. نقل می‏کنند ابوسفیان در این جنگ شرکت کرده بود و وقتی که رومیان غلبه می‏کردند می‏گفت آفرین بر "بنی الاصفر" یعنی رومیان.

570 - سپاه امپراتوری ایران حبشی ها را از یمن بیرون کرد

دومین هفته ماه می سال 570 میلادی یک سپاه ارتش امپراتوری ایران به فرماندهی ژنرال «وهرز دیلمی» از خلیج فارس و با کشتی به یمن رسید. افراد این نیرو و عموما کرمانی و سیستانی به درخواست سران قبایل یمن، به تصمیم شاه وقت دولت ساسانی ایران ـ «خسرو انوشیروان به یمن فرستاده شده بودند تا ارتش اشغالگر حبشه (اتیوپی) را از آنجا برانند.
    
سپهبد «وهرز» پس از پیاده شدن در یمن متوجه شد که شمار نیروی اشغالگر حبشی (به فرماندهی ابرهه) بیش از سه برابر رزمندگان اوست. وی پس از کسب اطلاع از شمار نیروی حبشی ها خطاب به سربازان خود گفت: ما به اینجا آمده ایم تا متجاوز را بشکنیم و برانیم. ما برای شکست خوردن، به اسارت درآمدن، شکنجه و تحقیر شدن و به صورت برده در بازار به فروش رفتن نیامده ایم. برای یک سرباز، مردن در میدان نبرد به مراتب بهتر از اسارت و تحقیر و عمری بردگی است. نیاکان ما این را می دانستند که تسلیم شدن سرباز ایرانی را منع اکید کرده اند. برای احترام به این قانون مقدس نیاکان، من دستور می دهم که همین امروز کشتی هایی را که با آنها آمده ایم آتش بزنند تا در برابرمان تنها دو راه داشته باشیم: پیروزی و یا مرگ. ما از حمایت مردم یمن برخوردار هستیم که امتیازی است بزرگ. ما با تاکتیک تازه ای وارد جنگ می شویم که آن را طرح کرده ام و این تاکتیک با آن چه که شما تجربه کرده اید تفاوت دارد. از فیلهای جنگی نظامیان حبشی نهراسید؛ فیل از شتر می ترسد و ما با دوانیدن گله شتر به سوی فیلها، آنها را فراری می دهیم و سپس پیاده حبشه را ازجای بر می کنیم و به دریا می ریزیم.
   
اسپهبد «وهرز دیلمی» پس از ایراد این نطق برای افرادش [که در تاریخ آورده شده است]، دستور داد که کشتی های نیروبر را آتش بزنند و غرق کنند تا سربازان خیال عقب نشینی و بازگشت را به ذهن خود نیاورند. مورخان نظامی همین ابتکار وهرز را عامل پیروزی نوشته و افزوده اند که باید درسی برای هر فرمانده در حالت جنگ (در منطقه جنگ) باشد.
   
در جنگ یمن نیروهای اعزامی ایران پیروز شدند ، سپاه ابرهه با کشته شدن پسر او ـ مسروق ـ فراری شد و یمن تا زمان گسترش اسلام در جزیرة العرب تحت الحمایه ایران بود.

1902 - آتش نشان جزیره مارتینیک Martinique واقع در کارائیب (آنتیل کوچک) ناگهان فعال شد و تمامی جمعیت بزرگترین شهر این جزیره، جز تنی چند را نابود کرد و شهررا نیز ازمیان برد. شمار تلفات تقریبا 30 هزار تن گزارش شده است.

1927 - لغو کاپیتالاسیون در ایران

نهم ماه می سال ۱۹۲۷ (۱۹ اردیبهشت ۱۳۰۶) کاپیتالاسیون در ایران لغو شد و از 19 اردیبهشت 1307 (درست یک سال بعد) حتی در مورد کشورهای کاملة الوداد هم بلا اثر گردید. (کاپیتالاسیون به معنای تسلیم است و در اصطلاح قضایی به مفهوم قضاوت کنسولی ـ محاکمه و مجازات متهم در کشور خود، به جای محل وقوع جرم).
    
این امتیاز را دولت قاجاریه به پاره ای ازدولتها داده بود و به این ترتیب قسمتی از حاکمیت ملی را واگذار کرده بود. رسیدگی به جرائم محلی و مجازات متخّلف تکلیف یک دولت حاکم مسئول در برابر اتباع کشور است و از تکلیف نمی توان گذشت و آن را واگذار کرد. تکلیف از حق جداست.
   
1325 - تخلیه کامل ایران از نیروهای شوروی سابق پس از پایان جنگ جهانی دوم

پس از پایان جنگ جهانی دوم، ایران به شورای امنیت شکایت کرد که روسیه بر خلاف پیمان سه جانبه، ایران را تخلیه نکرده است و در امور داخلی کشور دخالت می‏نماید. شوروی انتظار این شکایت را نداشت و درخواست تاخیر در رسیدگی را نمود. اما نمایندگان ایران، انگلستان و آمریکا با تعویق جلسه شورای امنیت درباره تصمیم در این موضوع مخالف بودند. شوروی نمی‏خواست موضوع ایران جنجالی بین‏المللی علیه آن کشور باشد، بنابراین سفیر شوروی در ایران کوشش زیادی برای توافق با مقامات ایرانی انجام داد. در نهایت موافقت نامه‏ای در مورد تخلیه ایران، نفت شمال و آذربایجان به امضاء طرفین رسید، تا این که سرانجام در روز نوزدهم اردیبهشت سال 1325 ش، تخلیه کامل ایران انجام گرفت.

1358 - اعدام هفت تن دیگر از مقامات حکومت پهلوی

نوزدهم اردیبهشت 1358 هفت تن دیگر از جمله یک وزیر اطلاعات و جهانگردی (ارشاد) پیشین که ازسوی قاضی شرع دادگاه انقلاب مفسد فی الارض شناخته شده بودند تیرباران شدند.
    
در میان این اعدام شدگان حبیب القانیان رئیس یک انجمن یهودیان ایران و نیز رحیم علی خرم (صاحب پارک تفریحی در غرب تهران که اینک زیر نام پارک ارم بکار ادامه می دهد) نیز دیده می شدند. در کیفرخواست القانیان آمده بود که طبق گزارش، وی در نزدیکی تل اویو در اسرائیل زمین برای خود خریداری کرده بود و در نشستی در اسرائیل، به مقامات این کشور ازجمله موشه دایان و آباابان وزیران دفاع و خارجه قول جمع آوری پول بیشتری از یهودیان ایرانی جهت کمک مالی به اسرائیل داده بود و ....

حبیب القانیان

    
سپهبد سعادتمند (گیلانی) معاون و سپس وزیر اطلاعات و جهانگردی (ارشاد) در اواسط دهه 1340 خورشیدی یکی دیگر از اعدام شدگان 19 اردیبهشت بود. وی که قبل از این مشاغل، سخنگوی سازمانهای نظامی بود متهم به اعمال اختناق و نیز کوشش در تحکیم و تثبیت رژیم پهلوی از طریق همکاری با آن دولت شده بود و به گونه ای اوامر رژیم وقت را بدون چون و چرا اطاعت می کرد که به تیمسار «به چشم = بله چشم» معروف شده بود!.

سعادتمند در آخرین روز حیات

یکی از اتهامات اعدام شده دیگر، دکتر محمد بقایی یزدی، این بود که با نامزد کردن خود برای عضویت در مجلس (پارلمان) سعی در تثبیت رژیم سلطنتی (پهلوی) کرده بود. در دادگاه گفته شد که دکتر بقایی یزدی یک زمان رئیس بهداری ساواک بود و بعدا نماینده مجلس شده بود.

- اشغال قره‏ باغ آذربایجان توسط جمهوری ارمنستان

پس از فروپاشی شوروی و استقلال جمهوری‏ های جدید آن، ارمنستان در صدد الحاق منطقه قره‏ باغ جمهوری آذربایجان به خاک خود برآمد. این در حالی بود که اختلافات داخلی در آذربایجان اوج گرفته بود و از طرف دیگر مردم قره ‏باغ به استقلال خود رأی داده بودند. در این میان، ارمنستان نیز از مردم این منطقه که بیشتر ارمنی بودند، برای رویارویی با آذربایجان حمایت می‏کرد. با این حال ارمنستان در فوریه 1992م تهاجمی با هدف تضعیف جمهوری آذربایجان و تحکیم موقعیت استقلال‏ طلبان قره باغ انجام داد. نظامیان ارمنستان در جریان تجاوز به جمهوری آذربایجان، حدود 20 درصد از خاک این کشور به ویژه مناطق استراتژیکی که ارمنستان را به قره ‏باغ متصل می‏کند، اشغال کردند. با وجود برقراری آتش بس میان دو کشور از سال 1993م این بخش از خاک جمهوری آذربایجان همچنان در اشغال ارتش ارمنستان است و مشکل دیرینه قره‏ باغ، هنوز حل نشده است.

زادروزها

    ۱۸۳۷ - زادروز آدام اوپل بنیانگذار شرکت اوپل
    ۱۸۶۰ - زادروز جیمز بری نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس اسکاتلندی

آدام اوپل

    ۱۸۷۴ - زادروز هاوارد کارتر باستان‌شناس و مصرشناس مشهور بریتانیایی ، کاشف مقبرهٔ توت‌عنخ‌آمون
    ۱۸۸۳ - زادروز خوزه ارتگا یی گاست فیلسوف لیبرال و نظریه‌پرداز اسپانیایی و از پیشگامان رنسانس اسپانیا

خوزه ارتگا یی گاست

    ۱۹۳۶ - زادروز گلندا جکسون سیاستمدار بریتانیایی ، نماینده مجلس و بازیگر پیشین سینما ، برنده دوجایزه اسکار
    ۱۹۴۵ - زادروز یوپ هاینکس بازیکن آلمانی فوتبال باشگاه بایرن مونیخ

گلندا جکسون

    1356 - زادروز عسل بدیعی، بازیگر ایرانی

عسل بدیعی

درگذشت‌ها

    ۱۷۰۷ - درگذشت دیتریش بوکسته‌هود نوازنده ارگ و آهنگساز دانمارکی
    ۱۸۰۵ - درگذشت فریدریش شیلر فیلسوف ، تاریخ‌دان، نمایشنامه نویس و شاعر شهیر آلمانی

فریدریش شیلر

    ۱۹۳۱ - درگذشت آلبرت آبراهام مایکلسون فیزیک‌دان آمریکایی ، برنده جایزه فیزیک نوبل سال ۱۹۰۷
    ۱۹۷۷ - درگذشت جیمز جونز، نویسندهٔ آمریکایی

آلبرت آبراهام مایکلسون

    ۱۹۸۶ - درگذشت تنزینگ نورگای کوهنورد نپالی از اولین فاتحان اورست به همراه سر ادموند هیلاری

تنزینگ نورگای