مروری بر رویداد های مهم تاریخی ( 21 اردیبهشت ماه برابر با 11 می ) 1394/02/21

مروری بر رویداد های مهم تاریخی ( 21 اردیبهشت ماه برابر با 11 می ) 1394/02/21

امروز 21 اردیبهشت برابر با 11 می تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

 
رویداد ها:

665 - ایستادگی مازندرانی ها در برابر تعرّض عرب

در ماه می سال665 میلادی مردم مازندران با هدف ایستادگی بهتر در برابر حملات نظامی عرب به این استان ایران، شاپور باوندیان (باوندیان شاپور) از وابستگان خاندان اسپهبدان را به ریاست خود (حکومت مازندران) برگزیدند. در پی این انتخاب،خراسانیان پشتیبانی و اعلام آمادگی کمک کردند و شماری چشمگیر از پارسیبانان (پارسیوانانان) خراسان بزرگتر (امروزه؛ تاجیکان که در افغانستان و منطقه فرارود گسترده اند) نیز داوطلبانه برای کمک به باوندیان شاپور به مازندران رفتند و آماده جنگ با عرب شدند.
   
خانواده باوندیان تا 65 سال پس از آن، بر مازندران حکومت کرد. در دوران حکومت ساسانیان، بیشتر افسران ارتش ایران از میان مازندرانی ها که در ایراندوستی، دلاوری و ایستادگی زبانزد بوده اند انتخاب می شدند و خانواده سپهبدان بیشترین افسران را به ارتش ایران عهد ساسانیان (اوج ناسیونالیسم ایرانی) تحویل داده بود.

سرزمین نهاوندیان با رنگ زرد در جنوب دریای خزر مشخص است

  
 پارسیانی که در همان قرون به هند مهاجرت کردند عمدتا از مازندران بوده اند که به پارسیان معروفند و همچنان به ایرانی بودن و نیاکان خود مباهات می کنند و فرهنگ و منش آنان را محفوظ داشته و آن را در سراسر جهان تبلیغ کرده اند.

1867 - استقلال لوکزامبورگ

یازدهم ماه می 1867 قدرت های اروپایی در اجلاس خود باردیگر و برای سومین بار در طول قرن نوزدهم مُهر تایید بر استقلال دوک نشین «لوکزامبورگ» گذاردند. این کشور دو هزار و پانصد کیلومتر مربعی با پانصد هزار جمعیت میان فرانسه، آلمان و بلژیک قرار گرفته و با این کوچکی، از موسسان اتحادیه اروپا و پیشگامان عضویت در «ناتو» بوده است.
  
 لوکزامبوگ که دارای حکومت پارلمانی است (تعیین رئیس دولت از سوی پارلمان) و یک دوک (پرنس) بر آن ریاست می کند هیچیک از مشکلات کشورهای دیگر اروپا از جمله تورم پول، بیکاری و نارضایتی عمومی و در نتیجه اعتصاب عمومی و تظاهرات خیابانی نداشته است.
   
 لوکزامبورگ در سال 963 میلادی به عنوان یک دژ نظامی نام خودرا در تاریخ به ثبت رساند و چون در این دژ یک نیروی نظامی چشمگیر مستقر بود و امنیت را تامین می کرد، در اطراف آن آبادی های متعدد ساخته شد.

نمایی از شهر لوکزامبورگ - 1867

   
در سال 1815 که کنگره وین در صدد تاسیس کشورهای کوچک در اطراف فرانسه برآمد تا ناپلئون دیگری به دنیا نیاورد، به لوکرامبورگ نیز استقلال کامل داده شد و به صورت یک کشور بی طرف همانند سویس درآمد، ولی دو جنگ جهانی قرن بیستم به لوکزامبورگی ها آموخت که قوانین و میثاقهای بین المللی در برابر اراده فاتحان و قدرتمداران دیوارهایی کوتاه بیش نیستند و با همین فلسفه، پس از جنگ جهانی دوم به «ناتو ـ اتحادیه نظامی بلوک غرب» پیوست و ....

1918 - بازی های دولت لندن برای تحت الحمایه کردن ایران

با پایان گرفتن جنگ جهانی اول در ساعت 11 ـ روز 11 ـ ماه یازدهم سال 1918، بلشویکی شدن روسیه در اکتبر 1917 و افتادن در باتلاق جنگ داخلی و احضار نظامیان روس از ایران در مارس 1919 و نیز از میان رفتن امپراتوری عثمانی (470 ساله و مدعی خلافت اسلامی) و افتادن بین النهرین و بخش بزرگی از متصرفات عربی آن (سراسر جزیرة العرب) به دست انگلستان، دولت لندن همه توجه خودرا به تحت الحمایه کردن ایران معطوف کرده بود. حوادث گیلان و تشکیل یک دولت در رشت، اعزام یکان های انگلیسی به غازیانِ گیلان به بهانه جلوگیری از تعرّض احتمالی بلشویک ها به مناطق ساحلی شمال ایران، وادار کردن دولت تهران به فرستادن یگان های قزّاق (نظامیان ایرانی با آموزش، سلاح و لباس روسی) به گیلان و اعدام تَنی چند از یاران میرزاکوچک خان ازجمله دکتر حشمت به تصمیم سردار معظم خراسانی استاندار اعزامی به گیلان در اپریل و می 1919، گسترش راهزنی و ناامنی بویژه در مناطق مرکزی ایران در ماه می این سال به سرکردگی رجبعلی و رضا جوزانی و ...، ترغیب بلوچ ها به دست اندازی به راهها و روستاهای کرمان و ... به دولت لندن در رسیدن به هدف خود کمک بسیار کرده بود.
   

وثوق الدوله

دولت لندن که وضعیت را آماده اجرای برنامه ها و سیاست های خود دید در اَمُرداد 1298 (آگوست 1919) با وثوق الدوله (حسن وثوق) رئیس الوزراء (نخست وزیر) وقت آن قرارداد معروف را امضاء کرد که به موجب آن مالیه ایران، امور آموزش و تسلیحات نیروهای مسلح ایران و ... در دست انگلیسی ها و افسران این کشور قرار می گرفت و به خواست دولت لندن، ژاندارمری ایران و نیروی قزاق یکی می شدند. در برابر، انگلیسی ها وعده داده بودند که ازسارشنامه آگوست 1907 ـ تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ مسکو و لندن خارج شوند! ـ سازشنامه دو جانبه ای که لنین در پی پیروزی انقلاب روسیه آن را لغو کرده بود و نظامیان روسیه به کشور خود احضار شده بودند و دیگر، سازشنامه ای وجود نداشت. با کنار رفتن روسیه، انگلستان به اجرای نمایشنامه یکه تاز شدن در میدان ایران پرداخته بود.
    
با اجرای قول و قرارهای لندن با وثوق الدوله، ایران یک سرزمین تحت الحمایه انگلستان می شد ـ ایرانی که در طول قرن نوزدهم با مدارا کردن با لندن و مسکو و افتادن در دام دسیسه های آنها و دستاویز شدن، کوچکتر و نصف شده بود.
   
دولت انگلستان جریان سازش با وثوق الدوله را در نامه ای به سلطان احمدشاه (شاه جوان وقت) اطلاع داد. قرار بود قرارداد لندن با وثوق الدوله محرمانه بماند که دو روز بعد افشاء شد!، طبقه باسواد ایران را به خشم آورد بگونه ای که مجلس تحت تاثیر این خشم و اعتراض ناچار به ردّ آن گردید و دولت لندن را که همزمان، نگران گسترش نفوذ روس ها تا اقیانوس هند و این بار با سلاح ایدئولوژیک (سوسیالیسم و برابری اجتماعی ـ اقتصادی انسان) شده بود سیاست دگر آمد و ....
   
کارگردان سلطه انگلستان بر ایران «لُرد کرزن Lord George N. Curzon» بود [نایب السلطنه هندوستان، سپس وزیر امور خارجه انگلستان و پس از آن، سالها رئیس مجلس لُردان این کشور] که پیش از قبول مقام دولتی؛ یک دیدار طولانی و تحقیقاتی [حقیقت یابی] از روسیه، آسیای میانه، آسیای جنوبی و ایران به عمل آورده بود و نظرات خودرا در چند کتاب منتشر ساخته که دو کتاب او مربوط به ایران است. وی نظر داده است که خاور میانه و آسیای جنوبی باید در کنترل ـ مستقیم و یا غیر مستقیم ـ انگلستان باشد.
   

لُرد کرزن (تلفظ آن در ایران؛ گرزن)

کرزن Curzon (متولد 1859 و متوفی در 1925) ایران را یک منطقه کلیدی توصیف کرده که نباید از کنترل ـ بی واسطه و با واسطه انگلستان خارج باشد و دست کم جنوب آن [کرمان، فارس و خوزستان]، تا از جهانگشایی مسکو در مناطق جنوب و هندوستان جلوگیری شود. وی که کارشناس آسیای جنوبی و غربی بود درباره اهمیت تنگه هرمز و جزایر آن مطالبی در کتاب های خود نوشته که این مطالب و توضیحات بعدی او در آن باره و دادن خط به غربی ها، تا به امروز مسئله ساز بوده است. کرزن که در آسیای میانه از کوههای پامیر (واقع در مرز شرقی تاجیکستان) نیز دیدن کرده بود، این منطقه را کلید اروپا و آسیا خوانده و ناحیه ای از آسیای میانه را که امروز جمهوری تاجیکستان است بسیار حساس و استراتژیک توصیف کرده که در کنترل هر قدرت که باشد بر آسیای جنوبی و آسیای غربی مسلط خواهد بود. [پکن اخیرا به نام منطقه جاده ابریشم می خواهد در آن نفوذ کند و طبق قرارداد هشتم ماه می 2015 با پوتین، مساعی خودرا با تلاش های اوراسیایی روسیه پیوند داده است]. کرزن با همین تفکّر، طرح تحت الحمایه کردن ایران [قرارداد 1919 معروف به وثوق الدوله] را تهیه کرده بود و ....
    
به باور تاریخ نگاران معاصر، تصرف جزیرة العرب (پس از شکست نظامی عثمانی در جنگ جهانی اول) و تقسیم آن به چند کشور و امارت ازجمله عراق، اردن، سعودی، کویت، قطر و ... از طرح های کرزن بوده است. کرزن ایجاد باقیمانده ایرانزمین (ایرانی کنونی) به یک کنفدراسیون (اصطلاحا؛ ممالک محروسه ایران) را مطرح ساخته بود که کمونیست شدن روسیه این طرح را به بایگانی فرستاد زیراکه نفوذ ایدئولوژیک در قطعات کوچک آسان تر است.
   
 مسئله سازی کرزن تنها برای مشرق زمین نبود، وی در پی جنگ جهانی اول و شکست نظامی آلمان و ازمیان رفتن امپراتوری های اتریش و عثمانی و فرورفتن روسیه در یک جنگ داخلی (جنگ سرخ و سفید)، مرز لهستان با روسیه را پیشنهاد کرد که به «خط کرزن» معروف شد و همین خط سبب شد که پس از قدرت گرفتن هیتلر و تعرّض آلمان به لهستان، روسیه شوروی وارد عمل شود و لهستان میان آن کشور و آلمان قسمت گردد. لهستان پیش از سال 1918 وابسته به روسیه بود. نشست فاتحان جنگ جهانی اول در ورسای فرانسه بخشی از پروس آلمان را به لهستان داد که همین عمل باعث تعرّض آلمان در سپتامبر 1939 به لهستان و آغاز جنگ جهانی دوم شد. پروس بخش قدیمی و امپراتورساز آلمان بود.
    
این نظریه کَرزُن که خاور میانه و آسیای جنوبی باید در کنترل ـ مستقیم و یا غیر مستقیم ـ انگلستان باشد یک پالیسی دولت لندن شده است و از عُمر آن بیش از یک قرن می گذرد. لندن در دهه های اخیر، نخست اجرای این پالیسی را با واشنگتن شریک و سپس (با نظارت خود) به دست آن سپرده است. با پیروزی حزب محافظه کار در انتخابات ماه می 2015 انگلستان، ممکن است که مداخله لندن در اوضاع خاورمیانه و آسیای جنوبی در مواردی آشگارتر شود.
   
 وثوق الدوله که در زمان رئیس الوزرایی خود با دریافت رشوه نقدی از انگلستان با امضای قرارداد ننگ آور سال 1919 و تحت الحمایه انگلستان شدن ایران موافقت کرده بود پنجم بهمن 1329 (ژانویه 1951) در 78 سالگی درگذشت. وی با وجود اعتراف به گرفتن رشوه و پس دادن آن پول به خزانه دولت، بعدا هم [در دوران سلطنت رضاشاه که بسیاری از مقامات دولتی همان قدیمی های دوران قاجارها و نزدیک به دولت لندن بودند] دارای مقام دولتی و ازجمله رئیس فرهنگستان ایران شده بود!. سیاست لندن پس از قرارگرفتن آن بر حفظ یکپارچگی ایران ـ به دلیل افتادن امپراتوری روسیه در دست کمونیست ها ـ بود که به کودتای ژنرال رضاخان انجامید. لندن می دانست که تنها با زنده کردن ناسیونالیسم ایرانی به شکلی محدود می شود گسترش سوسیالیسم مارکسیستی (جهان وطنی) را به جنوب سدّ کرد و نظام مارکسیستی روسیه تا اواخر دهه 1990 ادامه داشت.

1949 - روزی که «سیام» شد «تایلند»

کشور قدیمی و همیشه مستقل «سیام» واقع در منطقه جغرافیایی «هندوچین» 11 ماه می سال 1949 باردیگر به «تایلند» تجدید نام داد. سیام بیست و سوم ژوئن 1939 به تایلند تغییر نام داده بود. Thailand واژه ای است که در مکالمات و مکاتبات بین المللی بکار می رود . مردم این کشور وطن خودرا به گونه ای دیگر تلفظ می کنند. 75 درصد جمعیت 67 میلیونی تایلند از تبار «تای Tai» هستند که در زبان این کشور به مفهوم «آزاد، آزادی و مردم» است. کشور سیام به صورت یک قلمرو از سال 1238میلادی و پس از فروپاشی امپراتوری خمر Khmer به وجود آمده و در این مدت مستعمره و تحت الحمایه دولت دیگر نبوده است.
   
 تایلند که میان کامبوج، لائوس، میانمار، مالزیا و خلیج سیام واقع شده و دارای 513 هزار کیلومتر مربع وسعت است از 21 دسامبر 1941 و در طول جنگ جهانی دوم متحد ژاپن بود، به آمریکا، انگلستان و فرانسه اعلان جنگ داد و سپس در طول جنگ ویتنام و بعد از آن در ردیف دوستان آمریکا قرار گرفت. گفته شده است که هدف از اتحاد تایلند با ژاپن به دست آوردن برخی اراضی خود از استعمار فرانسه و انگلستان بود.
  

 مردم تایلند دارای فرهنگ بودایی ـ هندی هستند. 14تا 15 درصد تایلندی ها چینی تبار و حدود چهار درصد مالایایی تبار و مسلمانند و مسلمانان در جنوب تایلند (مجاور مرز مالزیا) زندگی می کنند. با این که مالزیا دارای نفت نیست، درآمد سرانه مردم آن بیش از 9 هزار دلار در سال است. درآمد این کشور که به تازگی صنعتی شده عمدتا از توریسم است.

1942 - Go Down Moses مجموعه داستان های کوتاه «ویلیام فاکنِر» انتشار یافت. به باور نقدنگاران، هدف این داستان نگار شهیر مقایسه بردگی سیاهان در آمریکا با بردگی یهودیان در مصر باستان بوده است.

1958 - روزی که خسرو روزبه ـ چه گوارای ایرانی ـ اعدام شد

21 اردیبهشت سال ۱۳۳۷ (ماه می سال 1958) به حکم محکمه نظامی و تأیید شاه، «خسرو روزبه» سرگرد کمونیست و از اعجوبه های تاریخ معاصر ایران اعدام شد. پس از انقلاب کوبا و گزارش کارهای دکتر چه گوارای آرژانتینی، نویسندگان «خسرو روزبه» را به دلیل مشابهت مبارزات، چه گوارای ایرانی نوشته اند.
   
وی در تیرماه ۱۳۳۶ و سالها پس از فرار و ادامه فعالیت به صورت زیر زمینی، در خانه ای در خیابان سیروس جنوبی (محله بازارچه اسماعیل بزاز) به دام مأموران افتاده بود. با وجود این، دست به فرار زده بود ولی در جریان فرار، هنگام بالارفتن از تیر برق خیابان هدف گلوله قرار گرفته، مجروح و دستگیر شده و مدتها در زندان تحت درمان بود. سرگرد روزبه قبلا هم بارها دستگیر و از دست مأموران فرار کرده بود.

خسرو روزبه

  
 عملیات خارق العاده او سالها نقل محافل بود به گونه ای که او را مشهور خاص و عام ساخته است. وی در عین حال یک ریاضیدان و نابغه نظامی بود و تالیف او درباره خمپاره و توپ سالها کتاب درسی مدارس نظامی ایران بود. خسرو به سوسیالیسم و تساوی اقتصادی ـ اجتماعی مردم وفاداری خاص داشت ولی بارها اصرار کرده بود که کمونیسم را در ایران «مزدکیسم» بنویسند زیرا که ایرانیان نخستین فرضیه پردازان آن بودند که نشانه تمایل او به احساسات ناسیونالیستی است. وی در طول محاکمات خود گفته بود که این شاه (پهلوی دوم)، آن چنان بی جرأت، ترسو و مرّدد است که سرانجام ایران را به چاه خواهد انداخت. این شاه فردی دوراندیش نیست و بنابراین شرط لازم برای ریاست کردن را ندارد. او شاهِ «این نیز بگذرد!» و «چه فردا شود فکر فردا کنیم!» است همان تفکر و سیاستی که ارباب پیر می خواهد. [منظور؛ دولت لندن است].

1967 - دادگاه جهانی برتراند راسل برای محاکمه مقامات دولت آمریکا

یازدهم ماه می ۱۹۶۷ یک دادگاه جهانی که به ابتکار و ریاست برتراند راسل فیلسوف و ریاضیدان بلندآوازه انگلیسی در شهر استکهلم تشکیل شده بود پس از ۹ روز رسیدگی، چند تن از مقامات دولت وقت آمریکا را که بدون ضرورت منطقی به جنگ ویتنام ادامه می دادند مجرم جنگی شناخت.

برتراند راسل

   
 این دادگاه در صدور حکم خود به قانون اساسی آمریکا که هرگونه جنگ غیر ضروری را رد و منع کرده است نیز استناد کرده بود. از آن پس بارها از این ابتکار «برتراند راسل» استفاده شده است. بعدا سازمان ملل با ایجاد دادگاهی از این دست موافقت کرد و چنین دادگاهی در لاهه تاسیس شده است. در بروکسل نیز دادگاهی از این دست وجود دارد [دادگاه شورای اروپا].

1298 - اعدام دکتر حشمت از یاران میرزا کوچک خان جنگلی

دکتر ابراهیم حشمت الاطباء، یکی از مردان آزاده، خدمتگزار و نیک نامی بود که در جنبش مشروطیت از مجاهدین صدیق و در قیام جنگل از سران فداکار و نزدیک به میرزا کوچک خان جنگلی بود. وی در جریان نهضت جنگل، به واسطه خدمات پزشکی‏اش، محبوبیت زیادی در لاهیجان کسب کرده بود و در آنجا یک گروه چند صد نفری به نام نظام ملی گرد آورده بود. وی پس از مدت‏ها که به همراه نهضت جنگل مشغول مبارزه بود، از جانب مقامات نظامی دولت، به تسلیم دعوت شد. مقامات نظامی برای دکتر امان نامه‏ای در پشت جلد قرآن نوشتند و برای او ارسال کردند.

دکتر حشمت نیز که به مبانی دینی ایمان داشت، سوگند مقامات نظامی را باور کرد و به همراه 270 نفر از مجاهدین تحت فرمانش، خود را به قزاقان تسلیم نمود اما بدرفتاری فرماندهان نظامی، در همان لحظات اولیه، دکتر را متوجه اشتباهش نمود. پس از مدت کوتاهی جلسه محاکمه نظامی ترتیب داده شد و بدون اینکه حق دفاعی برای دکتر حشمت قائل شوند، حکمی را که از پیش انشا نموده، قرائت و دکتر را به اعدام محکوم ساختند. سرانجام دکتر حشمت در روز 21 اردیبهشت 1298 ش برابر با یازدهم شعبان 1337 ق در رشت به دار آویخته شد و در همان شهر مدفون گردید.

1376 - نخستین شکست گری کاسپارف روسی از یک ابررایانه.

جدال گری کاسپاروف با رایانه

زادروزها

1918 - زادروز ریچارد فاینمن فیزیکدان سرشناس آمریکایی . از وی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین دانشمندان قرن ۲۰ میلادی یاد می‌شود که بخاطر دستاوردهای علمی در زمینه نظریه‌ی الکترودینامیک کوانتومی جایزه‌ی نوبل فیزیک سال ۱۹۶۵ را به خود اختصاص داد.

    ۱۸۸۸ - زادروز ایروینگ برلین آهنگساز و ترانه سرای آمریکایی
    ۱۹۰۴ - زادروز سالوادور دالی نقاش فراواقع‌گرای اسپانیایی

سالوادور دالی

    ۱۹۰۶ - ژاکلین کاکرن از نخستین زنان خلبان نیروی هوایی آمریکا.
    ۱۹۱۶ - زادروز فرنگیس یگانگی بنیان گذار و نخستین مدیرعامل سازمان صنایع دستی ایران

فرنگیس یگانگی

    ۱۹۱۶ - زادروز کامیلو خوزه سلا نویسنده و شاعر اسپانیایی ، برنده جایزه نوبل ادبیات ۱۹۸۹
    ۱۹۱۸ - زادروز ریچارد فاینمن فیزیکدان‌ آمریکایی، برنده جایزه فیزیک نوبل ۱۹۶۵

ریچارد فاینمن

    ۱۹۲۴ - آنتونی هویش، ستاره‌شناس رادیویی بریتانیایی.
    ۱۹۳۰ - زادروز ادسخر دیکسترا دانشمند هلندی علوم رایانه ، برنده جایزه تورینگ سال ۱۹۷۲

ادسخر دیکسترا

    ۱۹۸۴ - زادروز آندرس اینیستا فوتبالیست اسپانیایی
    ۱۲۷۴- جیدو کریشنامورتی، عارف، متفکر، نویسنده و سخنران مشهور هندی

آندرس اینیستا

    ۱۳۶۲- صمد نیکخواه بهرامی، بسکتبالیست ایرانی

صمد نیکخواه بهرامی

درگذشت‌ها

    ۹۱۲ - لئوی ششم، امپراتور بیزانس
    ۱۹۷۶ - درگذشت آلوار آلتو بزرگترین معمار فنلاند و از بنیانگذاران معماری مدرن

آلوار آلتو

    ۱۹۸۱ - درگذشت باب مارلی خواننده صاحب سبک رِگِی، ترانه‌سرا، نوازنده گیتار و فعال اجتماعی
    ۲۰۰۱ - درگذشت داگلاس آدامز نویسنده انگلیسی ، خالق " کتاب راهنمای مسافران کهکشان"

باب مارلی

    ۱۳۰۴ - غازان پسر ارغون، ایلخان مغول
    ۱۲۵۰- جان هرشل ستاره‌شناس انگلیسی

داگلاس آدامز

    ۱۳۴۲- هربرت اسپنسر گسر، پزشک آمریکایی و برندهٔ نوبل پزشکی ۱۹۴۴ در ۷۵ سالگی
    ۱۳۶۰- اود هسل، شیمی‌دان نروژی و برندهٔ نوبل شیمی ۱۹۶۹ در ۸۳ سالکی

غزاله علیزاده

    ۱۳۷۵- غزاله علیزاده، داستان‌نویس ایران، پس از مدتی که با بیماری سرطان دست و پنجه نرم می‌کرد، خودکشی کرد.