مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 4 خرداد ماه برابر با 25 می )

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 4 خرداد ماه برابر با 25 می )

 امروز 4 خرداد برابر با 25 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:
  
311 پیش از میلاد - هنر ایرانیان در خودی کردن فاتحان و حفظ فرهنگ ملی

ژنرال «سلوکوس» جانشین اسکندر در متصرفات آسیایی او، 25 ماه می سال 311 پیش از میلاد ساختن شهری را در کناره غربی رود دجله (عراق امروز) آغاز کرد که پنج سال بعد تکمیل شد و سلوکیه نام گرفت و دستگاه حکومتی اش به آنجا انتقال یافت. اشکانیان بعدا تیسفون را در سوی دیگر دجله ساختند و پایتخت قراردادند و ده قرن بعد، بغداد که یک روستا در نزدیکی همین دو شهر بود به صورت شهری بزرگ درآمد و پایتخت (دارالخلافه) عباسیان شد.
  

تصویر سلوکوس یکم بر سکه اش

 سلوکوس اول با هدف جلب قلوب ایرانیان نسبت به خود، درهمان سال (311 پیش از میلاد) با «آپاما» دختر کلانتر بلخ (بزرگتر این شهر) ازدواج کرد، ولی ایرانیان با بکارگیری روش منحصر به فرد خود برای مدتی طولانی زیربار مقدونی ها نماندند؛ به همان گونه که بعدا عربان، ترکمانان و مغول ها هم نتوانستند به مفهوم واقعی کلمه بر آنان حکومت کنند که مورخان متفق القول این روش ویژه (ذوب فاتحان در درون خود) را هنر ایرانیان نوشته اند که با زبردستی خاص در فاتحان نفوذ می کنند، آنان را تغییر فرهنگ و روانشناسی می دهند (خودی می کنند) و به تدریج قدرت را به خود منتقل می سازند.

1921 - برکنارشدن شگفتی آور سیدضیاء از نخست وزیری

در آن زمان که ایران با انبوه مشکلات داخلی و عمدتا ناشی از مداخلات دولت لندن و تحریک سران ایل ها، خان ها و سرکردگانِ محلی بویژه شیخ خزعل به گردنکشی دست به گریبان بود، سلطان احمد شاه قاجار، چهارم خرداد سال 1300 هجری (25 می 1921) در پی یک مشاجره لفظی کوتاه با سیدضیاءالدین طباطبائی یزدی نخست وزیر وقت، وی را از این سمت برکنار کرد.
  

سلطان احمد شاه

 در روزهای پیش از این برکناری، جماعتی در میدان بهارستان برضد سیاست های داخلی دولت سیدضیاء دست به تظاهرات زده و خواستار برکناری اش شده بودند که شاه وقت از این فرصت استفاده کرده، وی را به کاخ گلستان احضار و به او پیشنهاد داد که کناره گیری کند. سیدضیاء نپذیرفت و میان آن دو مشاجره لفظی روی داد که شاه وقت بی درنگ (فی المجلس) حکم برکناری وی را نوشت و این حکم را هنگام خروج سیدضیاء از کاخ سلطنتی (کاخ گلستان) به دست او دادند.
  
 سیدضیاء با حمایت انگلستان و کودتای تیپ قزاق در اسفند 1299 بر سر کار آمده بود و مصدق اورا عامل و دست نشانده دولت لندن اعلام می کرد. بنابراین، برکنارشدن سیدضیاء به آن صورت تعجب برانگیز است. با اینکه از آن زمان 92 سال گذشته است هنوز روشن نشده است که محرّک تظاهرات بهارستان برضد سیدضیاء چه عواملی بودند و انگیزه واقعی برکناری او از چه سیاستی ناشی شده بود!.
 

 سیدضیاء

  پس از برکناری سیدضیاء، دولت تهران 25 هزار تومان هزینه سفر به او داد تا کشوررا داوطلبانه ترک کند و سیدضیاء از ایران رفت. او سال ها در فلسطین ـ تحت الحمایه وقت انگلستان ـ اقامت داشت که پس از اشغال نظامی ایران در شهریور 1320 به کشور بازگشت و از شهر یزد ـ زادگاه خود ـ به نمایندگی مجلس انتخاب شد. اعتبار نامه نمایندگی سیدضیاء به رغم مخالفت سرسختانه دکتر مصدق که اورا عامل یک دولت خارجی (انگلستان) اعلام کرده بود به تصویب رسید.
 
  سیدضیاء در باغ خود در سعادت آباد تهران زندگی می کرد و با اینکه پهلوی دوم (محمدرضاشاه) ظاهرا بااو روابط صمیمانه داشت، ژاندارمری منطقه وَنَک ماموریت داشت که رفت و آمدهای اورا زیر نظر داشته باشد و در روزهای تعطیل که برخی رجال به دیدارش می رفتند، اسامی و ساعت ورود و خروج آنان را گزارش کند.

سید ضیاء پیش از ورود به دنیای روزنامه نگاری و سیاست، طلبه علوم دینی و معمم بود

1940 - نبرد «دونکرک» و فرار 338 هزار نظامی انگلیسی و فرانسوی

نبرد دونکرک Dunkirk بیست و پنجم می 1940 آغاز شد که تا چهارم ژوئن این سال ادامه داشت. باقیمانده نیروهای فرانسه و بلژیک و نظامیان انگلیسی که به کمک آنان فرستاده شده بودند هنگام عقب نشینی از برابر آلمانی ها و فرار به انگلستان، در بندر دونکرک فرانسه و مناطق ساحلی اطراف آن به دام ارتش دوم آلمان و پانزرهای Panzer (تیپ های زرهی) این کشور به فرماندهی ژنرال فون روندشتدت G. von Rundstedt و ژنرال فون کلایست P. von Kleist افتادند، محاصره شدند و در این منطقه نبردی مرگبار روی داد که به شکست نیروهای فرانسوی و انگلیسی محاصره شده انجامید. دستور تخلیه شکست خوردگان 26 می صادر و مار تخلیه از 27 می آغاز و تا پایان روز 4 ژوئن به مدت 9 روز ادامه داشت. هیتلر برای دادن فرصت فرار به این نیروها سه روز آتش بس داده بود که معلوم نیست چرا از آن استفاده نشد.
   

در نبرد دونکرک از 400 هزار نظامی فرانسوی و انگلیسی نزدیک به سی هزار نفرشان کشته و 34 هزار تن دیگر اسیر شدند. همچنین 177 هواپیمای انگلیسی سرنگون و شش ناوشکن و دویست ناوچه این کشور غرق شدند. نبرد دونکرک پیروزی بزرگی برای هیتلر بود. اگر وی به شوروی تعرض نکرده بود پیروز جنگ بود و جهان، امروز وضعیت دیگری داشت.
   
در نبرد دونکرک نزدیک به سی هزار انگلیسی و فرانسوی و متحدین این دو کشور کشته و 34 هزار تن دیگر اسیر و 338 هزار و 226 تن دیگر با 860 کشتی و قایق تخلیه شدند. عملیات نجات این نظامیان بی سابقه بود. نظامیان فراری خودرا به دریا می زدند و تا گردن به زیر آب می رفتند تا به کشتی و یا قایق برسند. در جریان تخلیه بیش از 200 ناوچه، کشتی و قایق ازجمله 9 ناوشکن انگلیسی و فرانسوی غرق شدند و به 19 ناوشکن دیگر آسیب وارد آمد. انگلیسی ها همچنین 177 هواپیما از دست دادند. نیروهای شکست خورده دو هزار و 472 توپ، 65 هزار خودرو ازجمله تانک و موتوسیکلت و 500 هزار تُن مهمات برجای گذاردند و فرار کردند. 198 هزار و 229 هزار تن از تخلیه شدگان انگلیسی و 139 هزار و 997 تن فرانسوی و بلزیکی و ... بودند. چرچیل در پارلمان انگلستان شکست در دونکرک را یک فاجعه و تخلیه نظامیان را یک معجزه خوانده و گفته بود که نباید فریب آرامش 20 ساله پس از جنگ جهانی اول را می خوردیم، آلمان را دست کم می گرفتیم و برای جنگ احتمالی دیگر آماده نمی شدیم، همه جنگها قابل پیش بینی نیستند و برخی در پی یک شکست و اشتباه سیاسی آغاز می شوند، باید همیشه آماده بود.
    
نبرد دونکرک پیروزی بزرگی برای هیتلر بود. اگر وی به شوروی تعرض نکرده بود پیروز جنگ بود و جهان، امروز وضعیت دیگری داشت.

یک صحنه از هجوم نظامیان از دونکرک به کشتی برای فرار و کمبود جا در کشتی

ژنرال Kleist و ژنرال Rundstedt فاتحان آلمانی نبرد دونکرک

1942 - دولت تهران متعهد به تامین هزینه های ریالی اشغالگران ایران شد!

در این روز درسال 1942 (1321 خورشیدی) دولت وقت ایران متعهد شد که هزینه های ریالی متفقین ( اشغالگران ) در ایران را تامین کند و در ازاء هر 13 تومان ( 130 قران ) بعدا یک پوند انگلیسی دریافت دارد. دولت ایران با چاپ اسکناس این هزینه ها را تامین کرد که باعث تورم پول در کشور شد و قیمتها را تا چند برابر بالا برد.

1946 - روز ملی اردن ـ چگونگی تاسیس این کشور

دو ماه پس از امضای قرارداد لندن، 25 می 1946 مجلس «امارت ماوراء اردن» این سرزمین را کشور هاشمی اردن و عبدالله بن حسین را پادشاه آن اعلام کرد که روز ملی اردن است. عبدالله بن حسین از این روز به بعد ملک عبدالله خطاب شد. وی که 20 ژانویه 1951 در بیت المقدس به دست یک فلسطینی کشته شد از سالها پیش از پادشاه شدن، ریاست امارت «ماوراء اردن» را به دست داشت. عبدالله متولد مکه در 1882 که در استانبول تحصیل کرده بود مدتی نماینده مکه در مجلس عثمانی بود. پدر او امیرحسین که شریف مکه (و امیر حجاز) بود در طول جنگ جهانی اول به انگلیسی ها در شکست دادن عثمانی کمک کرده بود. سرزمینی که امروز اردن خوانده می شود پیش از سال 1917 یک ایالت عثمانی وابسته به سوریه بود. انگلیسی ها که اردن را تاسیس و قیمومت آن را با دریافت مصوبه جامعه ملل از سال 1921 به دست داشتند از 15 می 1923 ریاست خاندان هاشمی را که از حجاز بودند و تحت فشار سعودی ها به اردن مهاجرت کرده بودند بر ماوراء اردن که عنوان «امارت» داشت برسمیت شناخته بودند.

ملک عبدالله یکم

   
اردن که زمانی هم قطعه ای از امپراتوری ایران بود 89 هزار کیلومتر مربع وسعت و اینک (سال 2012) شش میلیون و پانصد هزار تن جمعیت دارد. در جریان نخستین جنگ اعراب و اسرائیل (جنگ سال 1948) ارتش اردن غرب رود اردن و بیت المقدس را تصرف کرد و چهار ـ پنج دهه در کنترل داشت.

1951 - چرچیل خواهان حمله نظامی به آبادان شد

در این روز در سال 1330 (1951 میلادی) و در آستانه اجرای قانون ملی شدن نفت و خلع ید از شرکت نفت انگلستان که دولت این کشور سهامدار عمده آن بود، این دولت برضد ایران به دیوان داوری لاهه شکایت کرد و دفتر این دیوان دولت وقت ایران را از مفاد این شکایت آگاه ساخت و اطلاع داد که دولت انگلستان به استناد ماده 22 قرارداد 1933 ایران و انگلستان رسیدگی به اختلافات موجود فی مابین دو کشور را به این دیوان احاله کرده تا داوری کند. طبق ماده 22، دو دولت موافقت کرده بودند که اگر اختلافی روی دهد، برای حل آن به «داور» مراجعه کنند و نظر داور را بپذیرند.

 چرچیل

    در همین روز وینستون چرچیل که هنوز نخست وزیر نشده بود از دولت حزب کارگر انگلستان انتقاد کرد و این دولت را متهم ساخت که در برابر دکتر مصدق کوتاه آمده است و علنا از حمله نظامی برای تصرف آبادان جانبداری کرد. در واکنش به اظهارات چرچیل که بعدا نخست وزیر انگلستان شد تا با دولت دکتر مصدق مقابله کند، مسکو و واشنگتن واکنش نشان دادند. دولت آمریکا با هرگونه عملیات نظامی انگلستان بر ضد ایران مخالفت کرد و آن را به مصلحت غرب ندانست و دولت مسکو با اشاره به قرارداد سال 1921 ایران و روسیه تهدید کرد که اگر پای سرباز انگلیسی به ایران برسد برای دفاع از ایران نیرو به این کشور خواهد فرستاد. در این میان روزنامه های تهران که ماده 22 قرارداد 1933 را برای اطلاع مخاطبان خود چاپ کرده بودند دولت وقت ایران که این قرارداد را امضاء کرده بود دست نشانده انگلستان و خائن به ملت ایران خوانده بودند.

1952 - دکتر مصدق رهبر وقت ایران یک بار دیگر تکرار کرد: در جهانی که برای حفظ صلح و نظارت بر حقوق بشر و داوری در اختلافات دارای مرجعی به نام سازمان ملل است نیاز به قطب نیست و همه ملل دارای حقوق و اختیارات برابر هستند. وجود یک و یا چند ابرقدرت در جهان باعث تعرض به حقوق ملل ضعیف و جنگ خواهد شد. این، واکنش مصدق به تفسیر مطبوعات اروپایی بود که نوشته بودند ایران با درگیری با ابرقدرت انگلستان دارد با آتش بازی می کند، امپراتوری لندن یک قطب از سه قطب جهان است. (دو قطب دیگر؛ واشنگتن و مسکو).
    

1358 - سوقصد به جان آیت الله هاشمی رفسنجانی

چهارم خرداد 1358 (3 ماه و نیم پس از پیروزی انقلاب)، ساعت هشت و نیم شب، علی اکبر هاشمی رفسنجانی در محل سکونت خود در دزاشیب (شمیران) هدف دو گلوله قرار گرفت، مجروح شد، در بیمارستان تجریش تحت عمل جراحی قرار گرفت و زنده ماند.
    
وی در اتاق پذیرایی منزل هدف گلوله قرار گرفته بود. دو مرد به عنوان رسانیدن پیامی از یک روحانی دیگر به هاشمی، به خانه او وارد شده بودند و تیراندازی از سوی یکی از آن دو صورت گرفته بود. مهاجمان موفق به فرار شدند، ولی تقریبا بلافاصله، گروه فرقان متهم به طرح این توطئه شد. هاشمی متولد آگوست 1934 (شهریور 1313) بهرمان رفسنجان بعدا به ترتیب رئیس مجلس، رئیس جمهور شد و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام شده است. دو روز پس از این تیراندازی، امنیت روحانیون به عهده دژبانی ارتش به فرماندهی سرتیپ امیر رحیمی گذارده شد.
   

تیتر صفحه اول شماره 5 خرداد 1358 روزنامه اطلاعات درباره تیراندازی به هاشمی

1963 - تشکیل سازمان وحدت افریقا

به دنبال تشکیل کنفرانس تاریخی سازمان وحدت کشورهای افریقایى در آدیس ‏آبابا پایتخت اتیوپی در بیستم مه 1963م، این سازمان در 25 مه آن سال شکل گرفت و به تدریج تمامی کشورهای استعمارزده این قاره به عضویت آن درآمدند. بنیان‏گذاران سازمان وحدت افریقا، جمال عبدالناصر، قوام نکرومه و احمد سُکوتوره رؤسای جمهوری وقت مصر، غنا و گینه بودند. این سازمان تلاش‏های خود را جهت ایجاد یک‏پارچگی میان کشورهای افریقایى، حل و فصل اختلافات این کشورها، دفاع از حق حاکمیت کشورهای عضو و آزادی سرزمین‏های تحت استعمار افریقا متمرکز کرده است. منشور سازمان کشورهای افریقایى که با حضور 30 کشور این قاره در اتیوپی به امضا رسید در حال حاضر مورد تأیید 53 کشور، چندین سازمان و جبهه آزادی بخش افریقایی است و همگی عضو این سازمان می‏باشند. مقر سازمان وحدت افریقا در کشور اتیوپی می‏باشد و اجلاس سران، هرسال در یکی از کشورهای عضو برگزار می‏شود. سازمان وحدت افریقا در سال 2002م باتحت پوشش قراردادن اکثریت مطلق کشورهای این قاره، به اتحادیه افریقا تغییر نام داد.

1985 - یک توفان دریایی 11 هزار تن را در بنگلادش کشت. در همین روز در سال 1941 توفان دریایی دیگری درهمین منطقه در دلتای رود گنگ باعث مرگ 5 هزارتن شده بود.

1367 - سقوط شلمچه توسط رژیم بعثی عراق

فرایند سقوط فاو، با توجه به تأثیرات تعیین‏کننده آن بر تغییر توازن به سود عراق، بسیار حائز اهمیت بود. عراقی‏ها، پس از حمله به فاو، در زمانی کمتر از 48 ساعت، نقل و انتقال از منطقه فاو را با هدف آمادگی برای عملیات بعدی آغاز کرده و 38 روز پس از حمله به فاو، سرانجام در بامداد روز چهارم خرداد سال 1367، به منطقه شلمچه حمله کردند، در نهایت پس از هشت ساعت درگیری، شلمچه در حالی سقوط کرد که بیش از هفتاد درصد از توان دشمن در جنوب متمرکز شده بود. نتایج برخاسته از سقوط شلمچه منجر به انجام اقداماتی از جانب جمهوری اسلامی ایران گردید که: افزایش فعالیت‏های دیپلماتیک و پی‏گیری روند جابجایی در بندهای قطعنامه 598، دعوت از مردم برای پشتیبانی جبهه‏ ها و نیز انتصاب حجت‏ الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی به عنوان جانشین فرماندهی کل قوا از آن جمله می‏باشد.

2011 - اپرا وینفری تهیه کننده، بازیگر، مجری و خیرخواه آمریکایی به برنامه شو اپرا پایان بخشید.

اپرا وینفری

زادروزها

    ۱۸۰۳ - زادروز رالف والدو امرسون فیلسوف و نویسنده آمریکایی
    ۱۸۸۷ - زادروز پادره پیو کشیش کاتولیک ، قدیس ایتالیایی

رالف والدو امرسون

    ۱۸۸۹ - زادروز ایگور سیکورسکی طراح هواپیما و عامل اصلی توسعه و تکامل بالگردها اهل اوکراین
    ۱۹۳۹ - زادروز ایان مک‌کلن بازیگر انگلیسی

ایان مک‌کلن

    ۱۹۶۳ - زادروز مایک مایرز بازیگر کانادایی
    ۱۹۶۵ - زادروز یحیی جامه رئیس‌جمهور گامبیا

عبدالحسین سپنتا

    ۱۹۰۷ ـ زادروز عبدالحسین سپنتا، شاعر ایرانی
    ۱۹۳۸ - زادروز ریموند کارور، نویسندهٔ داستان‌های کوتاه و شاعر آمریکایی.

ریموند کارور

    1345 - زادروز احمدرضا عابدزاده، بازیکن و مربی فوتبال اهل ایران.

احمدرضا عابدزاده

درگذشت‌ها

    ۹۹۲ - درگذشت میشکو اول لهستان نخستین شاه و موسس کشور مستقل لهستان
    ۱۲۶۱ - درگذشت الکساندر چهارم از پاپ های کلیسای کاتولیک رم

میشکو اول

    ۱۶۸۱ - درگذشت پدرو کالدرون نمایشنامه‌نویس و شاعر عصر طلایی اسپانیولی
    ۱۹۵۴ - درگذشت رابرت کاپا عکاس انسان‌گرا و ضدجنگ و فتوژورنالیست مجارستانی

پدرو کالدرون

    ۱۹۸۳ - درگذشت محمد ادریس سنوسی اولین و تنها پادشاه لیبی از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۱
    ۱۸۰۵ - درگذشت ویلیام پیلی، فیلسوف مسیحی بریتانیایی.

محمد ادریس سنوسی

    ۱۹۸۹ ـ درگذشت عبدالعلی وزیری، خواننده ایرانی
    ۲۰۱۴ - درگذشت وویچخ یاروزلسکی سیاستمدار و نخستین رئیس‌جمهور لهستان

عبدالعلی وزیری

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 2 خرداد ماه برابر با 23 می )

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 31 اردیبهشت ماه برابر با 21 می )

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 30 اردیبهشت ماه برابر با 20 می )

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 29 اردیبهشت ماه برابر با 19 می )

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 28 اردیبهشت ماه برابر با 18 می )