مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 5 خرداد ماه برابر با 26 می )

 مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 5 خرداد ماه برابر با 26 می )

 امروز 5 خرداد برابر با 26 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:
  
800 - خسرو انوشیروان و بازی شطرنج

هارون الرشید خلیفه عباسی که در عصر خود ابرمرد شرق بشمار می آمد در ماه مه سال 800 میلادی ضمن ارسال پیامی به «شارلمانی» ابرمرد وقت غرب به وی اطلاع داد که به ابراهیم بن عقرب حکمران افریقیه (سرزمین های مسلمان نشین شمال آفریقا به مرکزیت تونس امروز) خود مختاری داده است و در امور داخلی استقلال دارد و از این پس درباره مسائل محلی (منطقه مدیترانه) با او تماس بگیرد. تاریخ انشاء نامه پس از تطبیق تقویم ها و محاسبات تقویمی دیگر، 26 ماه مه تعیین و اعلام شده است.

شارلمانی

   
 هارون با این پیام، یک دستگاه بازی شطرنج با راهنمای استفاده از آن را به عنوان هدیه برای شارلمانی ارسال داشته بود و یاد آور شده بود که کسری (خسرو انوشیروان ساسانی) این بازی را که مبتکر آن هندیان بوده اند به منظور تقویت حافظه و قوای مغزی ایرانیان و تسریع محاسبات ریاضی، در قلمرو خود رواج داده و ملت را به انجام این بازی تشویق کرده و جایزه معین ساخته بود.
 
 با ارسال همین دستگاه، بازی شطرنج در غرب رواج یافت که «چس Chess» خوانده می شود.

تصویر هارون الرشید

1557 - قزوین شاه نشین و هرات ولیعهدنشین ایران شدند

26 ماه می 1557 شاه طهماسب یکم تصمیم گرفت که شهر قزوین پایتخت ایران شود. شاه طهماسب که 54 سال سلطنت کرد اعلام کرده بود که پایتخت کشور پهناور ایران باید به یک فاصله از مرزهای غربی و شرقی باشد تا اخبار سریعا واصل شود. از آغاز کار صفویان تا آن زمان، شهر تبریز پایتخت ایران بود. شاه طهماسب همچنین تصمیم گرفت که شهر بزرگ هرات، نظر به قدمت و اهمیت، ولیعهدنشین ایران باشد که چنین شد. هرات از آغاز تامین وحدت ایران به دست کوروش بزرگ، ساتراپ نشین ایالت آریا بود و در کتیبه ها و نیز اوِستا (مجموعه آموزش های زرتشت) به صورت «هرایه و» ذکر شده است. این نام از «هری رود = رود زرین = رود زرد» که از کنار این شهر می گذرد گرفته شده است. در طول تاریخ، هرات ـ کانون ادبیات پارسی ـ و بارها پایتخت ایران بود. انگلیسی ها پس از شکست دادن ایران در جنگ، و طبق قرارداد سال 1857 پاریس هرات را از ایران جدا کردند.

شاه طهماسب یکم

    
پایتخت بودن قزوین بیش از 40 سال طول نکشید و شاه عباس یکم پایتخت را به اصفهان منتقل ساخت تا مرکز کشور باشد. قزوین در طول پایتخت بودنش پذیرای دو پناهنده معروف شد؛ همایونشاه امپراتور هندوستان و بایزید پسر سلطان سلیمان امپراتور عثمانی. شاه طهماسب به بهای صلح با عثمانی، بایزید را مسترد داشت و با این عمل خود، خصلت مهمان نوازی ایرانیان را زیر پا نهاد و «تاریخ» خودرا نیز خراب کرد.

1880 - کشف عامل بیماری مالاریا توسط آلفونْسْ لاوْران

شارل لویى آلفونْسْ لاوران، پزشکی فرانسوی بود که پس از اخذ دکترای خود، به خدمت نظام درآمد و به الجزایر اعزام شد. وی در آنجا فرصت مناسبی داشت تا درمورد بیماری مالاریا که همه ساله در بسیاری از نقاط جهان، جان انسان‏های زیادی را می‏گرفت، تحقیقات کافی و مطالعات لازم به عمل آورد. در نتیجه در 26 مه 1880م به کشف عامل این بیماری موفق شد. لاوران پی برد که عامل بیماری‏زای مالاریا، از نوع باکتری نبوده، بلکه موجودی تک یاخته از سلسله آغازیان است. این نخستین بار بود که موجودی تک سلولی به عنوان عامل مولد یک بیماری شناخته می‏شد.

آلفونْسْ لاوران

 این موجودات انگلی توسط پشه‏هایى موسوم به آنوفل وارد بدن و خون می‏شوند و بیماری را منتقل می‏کنند. پس از انتقال باکتری به بدن و تکثیر آنان، شخص در ابتدا دچار لرز می‏شود و درنتیجه ترکیدن گویْچه‏های سرخ پر انگل و پراکنده شدن انگل‏های درون آن در خون، بیماری مالاریا یا تب نو شکل می‏گیرد. برای نابودی این بیماری باید محل زندگی پشه آنوفل در باتلاق‏ها را خشکانید و این پشه‏ها را به وسیله سم‏پاشی از بین برد. لاوران در سال‏های بعد نیز به مطالعه در باب بیماری‏های مناطق گرمسیری پرداخت و در سال 1907م به سبب تحقیقاتش در باب کشف عامل بیماری مالاریا، به اخذ جایزه نوبل نائل آمد.

1908 - اولین اکتشاف نفت در ایران

در پنجم خردادماه 1287 ش برابر با 26 می1908 م در حالی که عملیات اکتشاف نفت به یأس تبدیل شده بود، نخستین چاه نفت ایران در شهرستان مسجد سلیمان از شهرهای استان خوزستان در عمق 600 متری زمین به نفت رسید و نفت تا ارتفاع 25 متر از سطح زمین فوران کرد. این واقعه، باعث شد که امپراتوری انگلیس، جهت حفظ منابع نفتی، اقدام به احداث و گسترش تأسیسات عظیمِ استخراج، تصفیه، صدور نفت و تولیدات نفتی در جنوب ایران نماید. یک سال بعد ساخت پالایشگاهی در این منطقه آغاز شد و به بنا نهادن شهر آبادان منجر گردید و پالایشگاه آبادان، برای مدت‏های طولانی بزرگ‏ترین پالایشگاه جهان به شمار می‏رفت. شهر مسجد سلیمان از نظر وجود معادن و تأسیسات نفتی از اهمیت بسیاری برخوردار است و تاکنون بیش از 250 حلقه چاه نفت در آن حفر شده است. یکی از نویسندگان انگلیسی در این‏باره نوشته است: "به این ترتیب، صنعتی آغاز شد که در طی دو جنگ جهانی، نیروی دریایی انگلستان را نجات داد ولی برای ایران زحمتی ایجاد کرد که از مجموع مزاحمت‏های دولت‏های دیگر، بیشتر بود".

1968 - دوگل و اوج دموکراسی

در این روز در ماه می 1968 و در پی سه هفته اعتصاب و تظاهرات خیابانی کارگران و دانشجویان فرانسه که مخالف برنامه اصلاحات شارل دوگل رئیس جمهور آن کشوراز جمله تضعیف و یا حذف سنای فرانسه بودند، وی اعلام کرد که نمی تواند اعتراض چند ده هزار تظاهرکننده را نظر قاطبه مردم فرانسه نسبت به برنامه های خود بداند و تصمیم گرفته است که برای آگاه شدن از نظر اکثریت مردم، رفراندم برگذار کند. این رفراندم طبق برنامه انجام شد و اکثریت شرکت کنندگان با برنامه های اصلاحی دوگل مخالفت کردند. وی از تصمیم خود در مورد برنامه اصلاحات عدول نکرد و کنار رفت.

شارل دوگل

 فرانسویان گفته بودند که نمی خواهند قوانین توسط یک مجلس تدوین شود باید هر دو مجلس باقی بمانند تا روی لوایح و طرحها بررسی بیشتری صورت گیرد و قوانین موضوعه منطقی تر باشند. اقدام دوگل یک عمل دمکراتیک بزرگ بود که فصلی از تاریخ دمکراسی را تشکیل داده است. دوگل که پس از کناره گیری همچنان محبوب فرانسویان باقی ماند، در ردیف ناپلئون از دوستداران فرانسه بشمار می رود.

1981 - اعلام رسمی تشکیل شورای همکاری خلیج فارس

شورای همکاری خلیج ‏فارس با عضویت شش کشور جنوب خلیج فارس یعنی عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، بحرین، قطر و عمان در 26 مه 1981م، یک سال پس از آغاز جنگ عراق علیه جمهوری اسلامی ایران اعلام موجودیت کرد. اهداف اعلام شده شورای همکاری خلیج فارس، همکاری‏های اقتصادی، سیاسی، نظامی و حمایت متقابل در برابر تهدیدات خارجی است. با این حال به علت اتکای کشورهای عضو این شورا به نیروهای بیگانه و شرکت نداشتن همه کشورهای حاشیه خلیج فارس در شورای همکاری، این شورا نتوانسته است امنیتی پایدار بر اساس منافع جمعی کشورهای حاشیه خلیج فارس در این منطقه به وجود آورد. به علاوه، اعضای شورا، هنوز در مورد همکاری‏های اقتصادی و سیاسی و نظامی، موفقیت قابل توجهی به دست نیاورده‏اند. این شورا در طول جنگ هشت ساله عراق علیه ایران، به طور آشکار و پنهان به عراق گرایش نشان داد و حتی دو عضو این شورا، یعنی عربستان سعودی و کویت، قسمتی از درآمد نفتی خود را به جبران قطع درآمدهای نفتی عراق دراختیار آن کشور قرار دادند. با این حال پس از حمله عراق به کویت، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، امریکا و متحدین آن را برای دفع تجاوز عراق به کویت، به منطقه دعوت کردند. آنها هم‏چنین علاوه بر فراهم ساختن تسهیلات لازم برای نقل و انتقال نیروهای امریکا و متحدین، میلیاردها دلار به تامین هزینه جنگ کمک کردند. اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس، سالی یکبار تشکیل می‏شود و یک اجلاس فرعی و مشورتی سران نیز هر شش ماه یک بار، برگزار می‏گردد. علاوه بر آن، در طول سال، وزیران خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، در نشست‏هایی شرکت می‏کنند.

1982 - نیروی هوایی آرژانتین ناوشکن اتمی انگلیسی «کاونتری» را غرق کرد. این ناو در جریان گروگانگیری آمریکایی ها در ایران برای کمک به مساعی آمریکا به خلیج فارس اعزام شده بود.

زادروزها

    ۱۵۶۶ - زادروز محمد سوم چهاردهمین سلطان امپراتوری عثمانی
    ۱۷۹۹ - زادروز الکساندر پوشکین نویسنده و شاعر بزرگ روسیه

الکساندر پوشکین

    ۱۹۰۷ - زادروز جان وین بازیگر ، کارگردان و تهیه‌کننده آمریکایی ، برنده جایزه اسکار
    ۱۹۲۶ - زادروز مایلز دیویس نوازنده ترومپت آمریکایی و یکی از تاثیرگذارترین هنرمندان موسیقی جاز

جان وین

    ۱۹۶۶ - زادروز هلنا بونهام کارتر بازیگر انگلیسی ، همسر تیم برتون کارگردان معروف هالیوود
    ۱۹۷۷ - زادروز لوکا تونی فوتبالیست ایتالیایی

مایلز دیویس

درگذشت‌ها

    ۱۴۲۱ - درگذشت محمد یکم سلطان امپراتوری عثمانی از سال ۱۴۱۳ تا ۱۴۲۱ میلادی
    ۱۸۸۳ - درگذشت عبدالقادر الجزایری سیاستمدار، صوفی و فرمانده نظامی الجزایری

مارتین هایدگر

    ۱۹۷۶ - درگذشت مارتین هایدگر فیلسوف آلمانی
    ۲۰۰۸ - درگذشت سیدنی پولاک سینماگر آمریکایی ، برنده جایزه اسکار

سیدنی پولاک

    ۲۰۱۴ - درگذشت هوشنگ سیحون معمار، طراح، نقاش و مجسمه‌ساز ایرانی

هوشنگ سیحون