مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 20 خرداد ماه برابر با 10 ژوئن )

مروری بر رویداد های مهم تاریخ امروز ایران و جهان ( 20 خرداد ماه برابر با 10 ژوئن )

 امروز 20 خرداد برابر با 10 ژوئن تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
 رویداد ها:

110 - آغاز تهاجم امپراتوری روم به دولت ایران و پایان صلح پنجاه ساله

دولت‏های ایران و روم از دیرباز بر سر مسائل گوناگون مرزی، فرهنگی و مذهبی با یک‏دیگر به نزاع برمی‏خاستند و پس از هر مصالحه، باز هم جنگی دیگر به راه می‏انداختند. پنجاه سال پس از صلح میان دو امپراتوری بزرگ ایران و روم در دهه 60م، به دستور تراژان، امپراتور روم، حمله ارتش این سرزمین به ارمنستان واقع در شمال غربی ایران آن روز آغاز شد. و بدین ترتیب از دهم ژوئن سال 110م دوران صلح پنجاه ساله میان دو طرف به پایان رسید. بهانه این حمله ظاهراً بر سر انتخاب فرمان‏روای ارمنستان بود که خسرو پادشاه وقت سلسله اشکانیان معروف به اشک بیست و چهارم، بدون جلب رضایت دولت روم یکی از شاهزادگان اشکانی را به حکومت آنجا تعیین کرد. در این میان، هرچند که پادشاه اشکانی هدایا و سفرایى را نزد امپراتور وقت روم معروف به تراژان فرستاد که از وقوع جنگ خودداری کند اما امپراتور روم ضمن رد هدایا و پیشنهادات خسرو، اعلام کرد که دوستی فرمان‏روایان از کردار معلوم می‏شود نه از گفتار. با تهاجم لشکریان روم به ارمنستان، سپاه ایران پس از دو سال مقاومت، مجبور به عقب‏نشینی از ارمنستان گردید. در این زمان، فرمان‏روای ارمنستان به تصور اینکه اگر نزد امپراتور روم برود، او از خلع و قتل وی صرف نظر خواهد کرد. از این رو، نامه‏هایى مبنی بر تسلیم بی‏قید و شرط برای تراژان فرستاد و خود نیز به اردوی امپراتور روم رفته، تاج خود را به وی اعطا نمود. اما امپراتور روم نه تنها تاج را برنگرداند، بلکه او را از خود راند و دستور قتل وی را صادر کرد. با این حال، خسرو، پادشاه اشکانی ایران، با برانگیختن طرفداران ایران در ارمنستان، آن منطقه را به ایران ملحق کرد.

تراژان

520 - نامه امپراتور چین باستان به قباد ساسانی

طبق کرونولوژی تاریخ چین باستان، امپراتور وقت چین در سال 520 میلادی نامه ای مفصل و اندرزگونه برای قباد ساسانی شاه وقت ایران فرستاده بود. محاسبات تقویمی، تاریخ انشاء این نامه را 17 ژوئن آن سال تعیین کرده است. این نامه که متن آن در تاریخ چین آورده شده است توسط هیاتی بریاست یک وزیر پیشین به تیسفون ارسال شده بود و قباد ساسانی آن را پنج ماه بعد و زمانی که خودرا برای سرکوبی شورش گرجی ها آماده می کرد دریافت داشت.

قباد ساسانی

   
در این پیام، امپراتور چین از کاهش حجم مبادلات تجاری دو کشور که قبلا چشمگیر بود گله کرده بود. امپراتور قول داده بود ـ اگر قباد تقاضا کند ـ به مساعی ایران در بازداری اقوام آلتائیک و هون از رخنه به قلمرو ایران (در منطقه فرارود) کمک خواهد کرد.
   
روایت است که قباد تصمیم خود به لشکرکشی به منطقه ساحلی دریای سیاه در قفقازرا با فرستاده امپراتور چین گزاده بود. قباد ژنرال پیروز مهران و ژنرال نرسی را مامور این کار کرده بود که به درگیری با روم انجامید و رومیان شکست خوردند و حاضر به پرداخت غرامت شدند. رومیان محرّک شورش گرجیان بودند.

1747 - سالروز کودتای قوچان، قتل نادرشاه و تغییر مسیر تاریخ ایران زمین

دهم ژوئن سال 1747 (در آن سال مصادف با 20خرداد) در فتح آباد قوچان، نادرشاه در خوابگاهش به دست تنی چند از ژنرالهایش به قتل رسید و به این ترتیب ناپلئون شرق از این دنیا رفت ـ مردی که آرزو داشت ایران را بار دیگر ابرقدرت جهان کند. دهم ژوئن درعین حال سالگشت مرگ دو زمامدار برجسته دیگر است. دو هزار و هفتاد سال پیش از قتل نادر، اسکندر مقدونی نیز دهم ژوئن (سال 323 پیش از میلاد) در بابل (جنوب غربی بغداد امروز) درگذشت و دهم ژوئن سال 1190 فردریک باربروسا (ریش قرمز) پادشاه امپراتوری مقدس (کاتولیکهای اروپا) در جریان لشکرکشی به خاور میانه (جنگهای صلیبی) در رود سالف (گوک سو) در جنوب غربی آناتولی (ترکیه امروز) غرق شد و عمرش پایان یافت.
   

یک نقاش تصویری از نادرشاه را در جنگ هند روی پرده کشیده است

 نادر در سال 1736 میلادی در یک اجتماع بزرگ در آذربایجان با رای زعمای ایران، سران قبایل، کدخدایان و معتمدان نقاط مختلف کشور به شاهی انتخاب شده بود. وی نیروهای روسیه را به آن سوی داغستان فراری و عثمانی را گوشمالی داده و برجای خود نشانده بود، منطقه فرارود (آسیای میانه) را آرام، و گردنکشان ایران خاوری (پختون ها = پشتون ها) را تنبیه و دهلی را در سال 1739 (نوروز) به تصرف خود درآورده بود. نادر نه تنها حاکمیت ایران را بر سراسر خلیج فارس مسلم ساخته بود، بلکه سران مسقط و عمّان را نیز به سوی خود جلب کرده، سرگرم ساخت ناو جنگی و درصدد تصرف جزیره زنگبار در حاشیه آفریقا هم بود تا راه آسیا را بر استعمار غرب سد کند.
   
 نادر دو سوم از ایام عمر خود را روی زین اسب گذرانید و لشکرکشیهای لاینقطع و ضعف مزاج و خستگی جسمانی ناشی از آن، وی را به تدریج بدخلق و خوی ساخته بود که نتیجه اش اتخاذ تصمیمات سخت و نیز اعمال مجازاتهای شدید و فوری اطرافیان خود و مقامات از جمله افسران ارشد بود.
 

 
تصویری دیگر از نادرشاه

نادر که آخرین آیین های نوروزی دورات حیات را در کرمان گذرانیده بود، نیمه خرداد در راه بازگشت به پایتخت خود (مشهد)، در فتح آباد قوچان اردو زده بود. در این اردوگاه که در 12 کیلومتری قوچان (خبوشان آن زمان) برپا شده بود، نادر دژبانی اردو را به احمدخان درانی، افسر 25 ساله پشتون، سپرده بود که این امر باعث ترس افسرانی شده بود که بر جان خود ایمن نبودند. نادر در جوانی با مادرش به اسارت افشارها درآمده بود ـ که گهگاه خراسان جنوب غربی را غارت می کردند. وی پس از مرگ مادر از اسارت گریخته بود و با اینکه همین دوران اسارات، اورا به نادر افشار معروف ساخته بود ولی از افشارها دلخوش نبود و میان دو طرف کینه ادامه داشت.
   
 این بیم و نگرانی به زودی 70 افسر و عمدتا از قاجارها و افشارها را برآن داشت که «هم قسم» شوند تا نادر را بکشند. این توطئه گران شبانه (10 ژوئن 1747) به چادر خوابگاه نادر نزدیک شدند، نگهبان چادر را خفه کردند، و وارد چادر شدند. نادر با شمشیر دست به دفاع زد ولی صالح خان دست نادر، و یک ژنرال قاجار سر او را قطع کرد و روز بعد، در آن اردوگاه عظیم جز جسد نادر ـ تقریبا چیزی دیگر بر جای نمانده بود، و این بود سرانجام یکی از مردان بزرگ تاریخ مشرق زمین.
    
جنازه نادر سپس در گوری که خود قبلا در خیابان بالا در مشهد تدارک دیده بود دفن شد. در جریان کفن و دفن بود که حاضران متوجه شدند نادر ریش خود را رنگ میزد تا کهولت او آشکار نشود.
   
 نادر کارها و وقایع روزانه را در پایان هر روز به منشی اش «میرزا مهدی» دیکته می کرد تا فراموش نشوند. وی جز «پزشک»، هرگز از کمک اروپائیان استفاده نکرد. نادر نسبت به اروپاییان بسیار بدبین بود، از همین رو به جای خرید کشتی از اروپا، از مازندران و از راه خراسان که هموارتر بود، چوب به بوشهر حمل کرد و 19 کشتی جنگی توپدار ساخت. به ابتکار نادر بود که توپهای سبک که تا آن تاریخ در جهان سابقه نداشت ساخته شد و این توپهای قابل حمل با شتر، «زنبورک» نام گرفتند. نادر خرید کالای صنعتی (تکنولوژیک) از اروپا را روا نمی دانست و بارها گفته بود که چنین خریدهایی قوه ابتکار را از ایرانی سلب می کند، ما خودمان باید نیازهای صنعتی مان را برطرف سازیم، آنان (فرنگی ها) چیزی بالاتر از ما ندارند، ما نباید عادت کنیم که محتاج دیگران شویم.
    
به نوشته مورخان اروپایی، نادر بر خلاف صفویه، کوچکترین نظر مساعدی به اروپاییان نداشت و برای تارانیدن آنان از آبهای شرق بود که درصدد ایجاد یک نیروی دریایی بزرگ برآمده بود تا بتواند با آن جزایر اقیانوس هند از جمله زنگبار را از دسترس اروپاییان که هدفی جز سلطه و استثمار شرق نداشتند دور سازد و برای این منظور مهندسان کشتی ساز هند را با کمک پارسیان ساکن این شبه قاره یافته و استخدام کرده بود. این مورخان نوشته اند نادرشاه که شدیداً به اروپاییان بدبین بود به سرزمینهای مورد نظر اروپاییان در منطقه، از جمله عمّان قول حمایت نظامی داده بود. نادرشاه استقرار اروپاییان در بنادر اقیانوس هند و خلیج های منشعب از آن را که به بهانه تجارت صورت می گرفت، وسیله ای برای دست اندازی به همه شرق تلقی می کرد
    
نادرشاه علاقه عجیبی به جمع آوری کتاب و اهداء آنها به کتابخانه ها داشت. وی صدها جلد کتاب خطی نفیس به کتابخانه رضوی مشهد هدیه کرده بود.
   
کودتای دهم ژوئن 1747 قوچان، نه تنها مسیر تاریخ ایران، بلکه سرنوشت مشرق زمین را تغییر داد. اگر این کودتا رخ نداده بود، انگلستان بر آسیای جنوبی و بعداً خاورمیانه، و روسیه بر قفقاز و سپس آسیای میانه دست نمی یافتند، افغانها (نامی که انگلستان بر ایرانیان ساکن خاور ایرانزمین گذارده است) از بدنه میهن جدا نمی شدند و مسائلی به نام کشمیر و وزیرستان به وجود نمی آمد و نقشه جغرافیایی آسیای جنوبی چیز دیگری بود و ....
  
 برای اثبات «احساس میهن دوستی» نادر ذکر این دو دلیل کافی است: یکی حک کردن عبارت «نادر ایران زمین» بر سکه هایش و دیگری ورود وی به شهر دهلی در روز «نوروز». وی پس از شکست دادن ارتش هند، منتظر شد تا نوروز فرا رسد و در این روز ملی ایرانیان وارد دهلی شود.

1924 - ربوده شدن رهبر سوسیالیست های ایتالیا و قطعه قطعه شدن او!

گیاکومو ماتئوتی Giacomo Matteotti رئیس فراکسیون سوسیالیستها در پارلمان ایتالیا در پی انتشار کتاب «فاش می کنم» حاوی انتقاد از روش انتخاباتی حزب فاشیست ایتالیا ازجمله وادارکردن رای دهندگان به نامزدهای این حزب و تخریب علنی دیگران و تقلب در انتخآبآت سى ام ماه مى 1924، 40 روز بعد (دهم ژوئن این سآل) در راه خانه اش ربوده شد و جسد قطعه ـ قطعه شده او 66روز بعد در 36 کیلومتری شهر رم به دست آمد.
  

Giacomo Matteotti

 اختلاف نظر ماتئوتی با حزب فاشیست و شخص موسولینی (رهبر این حزب) از زمانی آغاز شده بود که موسولینی به دفاع از آن دسته از صاحبان صنایع سخن گفته بود که در کارشان موفق و در پیشرفت ایتالیا و قدرتمند کردن آن موثر بوده اند. ماتئوتی گفته بود که این حمایت موسولینی باعث افزون شدن ظلم این جماعت به کارگران و اسثتمار هرچه بیشتر آنان می شود.
   
در پی کشف جسد ماتئوتی که 22 ماه می 1885 به دنیا آمده بود، سوسیالیست ها با برگزاری تظاهرات خواهان برکناری موسولینی شدند، ولی پادشاه وقت ایتالیا قبول نکرد که موسولینی در آن قتل دست داشته و پیشنهاد برکناری وی را ردّ و متهمان به قتل ماتئوتی ازجمله یک افسر اطلاعاتی را عفو کرد. سوسیالیست ها که پس از جنگ جهانی دوم به قدرت رسیده بودند پرونده قتل را بازگشودند و متهمان عفو شده را به دادگاه بردند و به زندان ابد محکوم کردند ولی بر دادگاه ثابت شد که شخص موسولینی از قتل ماتئوتی خبر نداشته بود. ماتئوتی از سوسیالیست هایی بود که عقیده دارند که هرگونه تحول و تغییر نظام باید با رای مردم و از طریق پارلمان باشد. وی با انقلاب و دیکتاتوری پرولتاریا (طبقه کارگر) مخالف بود و می گفت که این طبقه تجربه حکومت کردن ندارد و رادیکال و کینه توزانه رفتار می کند و مردم مشتاق مادیگری و بی رحم و مروّت می شوند.

1967 - جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل که ضمن آن اسرائیل صحرای سینا، غزه، غرب رود اردن، بیت المقدس شرقی و جولان را تصرف کرده بود از بیم مداخله شوروی پایان یافت پایان یافت. این جنگ که در آن 9 دولت عربی شرکت کرده بودند بر وخامت مسئله و اسرائیل افزود.

مناسبت ها:

روز جهانی صنایع دستی

با تأسیس سازمان ملل متحد، حفاظت از میراث‏های فرهنگی بشری به عهده یونسکو یا سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد واگذار شد. از سال 1964م با تأسیس شورای جهانی صنایع دستی به عنوان یکی از ارگان‏های وابسته به یونسکو، صنایع دستی و سنتی در قالب هنر و صنعت به عنوان بخشی از زندگی فرهنگی و حیات اقتصادی ملل، مورد توجه قرار گرفت. تشویق، کمک و راهنمایی صنعت گران دستی و بالا بردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه‏ای آن‏ها، حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به عنوان رکن عمده‏ای از حیات فرهنگی ملت‏ها و نیز ایجاد همبستگی میان صنعت‏گران سراسر جهان از جمله اهداف اصلی شورای جهانی صنایع دستی است. در حال حاضر در این شورا بیش از 90 کشور عضویت دارند و دبیرخانه آن نیز در آمستردام هلند قرار دارد. مهم‏ترین نتیجه‏ای که از تلاش‏های جهانی صنایع دستی حاصل شده است، جلب توجه ملت‏ها به اهمیت فوق‏العاده صنایع‏دستی در زندگی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ملت‏ها می‏باشد. هم‏چنین از طرف این شورا، روز دهم ژوئن (برابر با 20 خرداد) به عنوان روز جهانی صنایع دستی تعیین شده است.

روز ملی کشور پرتغال

کشور جمهوری پرتغال با 92/135 کیلومتر مربع مساحت در جنوب غربی اروپا، در کنار اقیانوس اطلس و در همسایگی اسپانیا واقع شده است. جمعیت آن در حدود 10 میلیون نفر که ازنژاد سفید بوده و کاتولیک مذهب می‏باشند. زبان رسمی، پرتغالی و پایتخت آن شهر لیسبون است. واحد پول این کشور "اسکودو" بود که بعد از رایج شدن پول واحد اروپایى، یورو، جای‏گزین آن گردید. این منطقه از قدیم الایام مسکونی بود و بخشی از آن از قرن هشتم میلادی تا قرن 16 در اختیار مسلمانان بود. از قرن هفدهم، این کشور به عنوان یک قدرت برتر دریایى به رقابت با انگستان و هلند پرداخت. از اوائل قرن نوزدهم این قدرت به ضعف گرایید. حکومت پرتغال تا قبل از 1910 به صورت پادشاهی اداره می‏شد ولی در این سال بر اثر فشار انقلابیون و مبارزه آنان، امانوئل دوم، پادشاه پرتغال استعفا داده و حکومت جمهوری بر روی کار آمد. نظام حکومتی پرتغال، جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون گزاری است. باتوجه به صفر بودن رشد جمعیت در این کشور پیش‏بینی می‏شود که جمعیت آن تا سال 2025م تغییر نخواهد کرد. دهم ژوئن، سال‏روز مرگ دکاموئش شاعر پرتغالی که در سال 1580م درگذشت، به عنوان روز ملی این کشور برگزیده شده است.

زادروزها

    ۱۸۱۹ - زادروز گوستاو کوربه نقاش فرانسوی و رهبر جنبش واقع‌گرایی در نقاشی
    ۱۸۳۲ - زادروز نیکلاوس اتو مهندس آلمانی ، مخترع اولین موتور بنزینی و اولین موتورهای درون‌سوز و موتور چهار زمانهٔ دو زمانهٔ اتو

گوستاو کوربه

    ۱۹۱۵ - زادروز سال بلو رمان‌نویس کانادایی
    ۱۹۲۱ - زادروز شاهزاده فیلیپ، دوک ادینبرا همسر ملکه الیزابت دوم

سال بلو

    ۱۹۲۲ - زادروز جودی گارلند بازیگر و خواننده آمریکایی
    ۱۹۵۹ - زادروز کارلو آنچلوتی بازیکن سابق و مربی اهل کشور ایتالیا

جودی گارلند

درگذشت‌ها

    ۱۵۸۰ - درگذشت لوئیس دکاموئش شاعر پرتغالی
    ۱۸۳۶ - درگذشت آندره ماری آمپر ریاضیدان، فیزیکدان و مکتشف فرانسوی

لوئیس دکاموئش

    ۱۹۲۵ - درگذشت آنتونی گادی معمار اسپانیایی
    ۱۹۴۹ - درگذشت زیگرید اوندست نویسنده نروژی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۲۸

آندره ماری آمپر

    ۱۹۶۷ - درگذشت اسپنسر تریسی بازیگر آمریکایی
    ۲۰۰۴ - درگذشت ری چارلز نوازنده آمریکایی پیانو و کیبورد الکتریک و خواننده سبک‌های جاز و ریتم اند بلوز

اسپنسر تریسی