امروز 1 مهر برابر با 23 سپتامبر تقویم میلادی است.
روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است.
به مرور برخی از این وقایع میپردازیم.
رویداد ها: 542 - جنگ ایران و روم برسر آبخازیا و اخراج رومیان از قفقاز23
سپتامبر سال 542 میلادی و در زمان پادشاهی خسرو انوشیروان، ارتش ایران شهر
بندری سوخامی (تسوخامی) در آبخاریا را از رومیان پس گرفت. رومی ها که نام
این شهر (پایتخت کنونی آبخازیا) را به سباستوپولیس تغییر داده بودند پیش از
عقب نشینی از شهر، بسیاری از ساختمانها و ازجمله ارگ شهر را ویران ساخته
بودند. ارگ ویران شده شهر که بعدا براثر پیشروی دریا به زیر آب فرو رفته
است اخیرا توسط باستانشناسان شناسایی شده است. دولت ایران پس از اخراج
رومیان، به جای مرمت عمارات خراب شده و در معرض خطر توفان دریایی، محله های
تازه ای ساخت و بر شهر اضافه کرد.
خسرو انوشیروان
از
جمعیت فعلی این شهر کمتر از پنج درصدشان گرجی هستند و مابقی آبخیزستانی،
روس، ارمنی و .... ارتش ایران مرکب از هنگهای سوار زرهپوش (سربازان دارای
روپوش فلزی و کلاه خود آهنی) در این عملیات رومیان را از بندر باطوم (پترا)
نیز بیرون راندند بگونه ای که دیگر، رومی در قفقاز باقی نماند. برخی از
مورخان رومی ادعا کرده اند که به علت شیوع بیماری در نظامیان رومی بود که
پولیزاریوس به آنان دستور عقب نشینی داده بود. این دومین نبرد ایران و روم
در قفقاز در عصر خسرو انوشیروان بود و سرانجام رومیان مجبور به پرداخت
غرامت (طلا) شدند تا صلح برقرار شود. سوخامی تا صد سال پس از برافتادن دولت
ساسانی ایران به دست بازماندگان یک حکمران ایرانی منصوب از جانب آنان
دودمان اداره می شد و در سال 736 به تصرف یک لشکر عرب درآمد.
1622 - روز قتل عام مبلّغان دین مسیح و مسیحیان ژاپنی در این کشور23
سپتامبر سالروز قتل عام مسیحیان در ژاپن است. در این روز در سال 1622
میلادی بسیاری از مبلّغان مسیحی که از اروپا اعزام شده بودند گردن زده شدند
و یا وارونه آنان را به دار آویختند.
آن دسته از ژاپنی ها که
مسیحی شده بودند نیز به اسب بسته شدند و آنقدر روی زمین کشانده شدند که جان
دادند و از همین روز بود که ژاپن ورود اروپاییان را به سرزمین خود ممنوع
کرد و خودرا کاملا از آنها جدا ساخت.
مسلخ مسیحیان ژاپنی
«یوآاو رودریگز» سیاح
پرتغالی که در آن روز در ژاپن بود [ولی مبلغ مسیحی شناخته نمی شد] و در
همان سال کتاب خاطرات خود را در «ماکائو» تالیف کرد در این زمینه نوشته
است:
"ژاپنی ها صرفا به خاطر آیین بودا دست به قلع و قمع
مسیحیان نزدند بلکه از آن می ترسیدند که به تدریج اروپاییان فرهنگ ملی آنان
را تخریب کنند و مسیحیان ژاپنی عامل نفوذ غرب در ژاپن شوند.".
1723 - هزینه سنگین شاه شدن از کیسه میهن! 23
سپتامبر سال 1723 میلادی طهماسب میرزا پسر شاه سلطان حسین صفوی برای ارضای
حس خودخواهی وشاه بودن، مقاوله نامه سن پترزبورگ را که امضای پتر یکم (پتر
بزرگ) تزار روسیه در زیر آن بود امضاء کرد.
Peter (pyotr) The Great
طهماسب
میرزا که هنگام محاصره اصفهان از سوی نیروهای امیرمحمود قندهاری ازاین شهر
فرار کرده بود قبلا به پتر یکم که در جریان ایجاد امپراتوری روسیه بود
پیشنهاد داده بود که اگر اورا کمک کند که به شاهی ایران برسد بر آنچه که
روسیه تاکنون از قلمرو ایران گرفته و یا در نظر دارد بگیرد از جمله مناطق
شرقی قفقاز، گیلان و حتی مازندران صحه خواهد گذارد!. با وجود این، پتر به
خود اجازه تصرف مازندران را نداد و به اشغال مناطقی از دربند قفقاز تا رشت
قانع شد.
طهماسب میرزا
طهماسب
میرزا که عطش قدرت شعور اورا مختل کرده بود بعدا به سلطان عثمانی هم تعهد
سپرد که اگر اورا به عنوان شاه به رسمیت بشناسد غرب ایران را به او خواهد
بخشید. همین اشتباهات سبب شد که نادر پس از سرکوب یاغیان پشتون ایران
خاوری، در مجلسی که در هزار جریب اصفهان بر پا کرده بود طهماسب میرزا را بر
کنار و زندانی ساخت، عثمانی ها را از ایران بیرون راند و روس ها که چنین
دیدند، خود از قلمرو ایران خارج شدند.
1846 - کشف سیاره «نپتون»بیست
و سوم سپتامبر سال 1846 دانشمند آلمانی «یوهان گفرید گال» سیاره «نپتون»
را که دورترین فاصله را از خورشید دارد کشف کرد. نپتون که سطح آن از انواع
گاز و بخار پوشانده شده هر 165 سال یک بار خورشید را دور می زند و دارای
هشت قمر است. روزهای نپتون 16 ساعت و نزدیک به هفت دقیقه است.
Johann Gohfried Galle
در سطح این سیاره لکه های بزرگ دیده می شود. به احتمال زیاد هسته آن و نیز قسمت زیر پوسته گازی، جامد است.
نپتون
1848 - جان
کرتیس آمریکایی 23 سپتامبر سال 1848 اختراع خود سقّز جویدنی (Gum) را به
ثبت رساند. چون نخستین سقزی که به بازار داده شد ساخت کارخانه «آدامس» بود،
در ایران عمدتا سقّز را آدامس می گویند.
1281 ش - تولد حضرت امام خمینی (ره)حضرت
آیتاللَّه العظمی سیدروح اللَّه موسوی خمینی در اول مهر سال 1281 ش برابر
با بیستم جمادی الثانی 1320ق، همزمان با زادروز حضرت زهرا(س) در شهرستان
خمین به دنیا آمدند. در دوران طفولیت، پدرشان که از عالمان آن دیار بود به
شهادت رسید و سید روحاللَّه از آن پس تحت سرپرستی مادر و عمه خود قرار
گرفت.
امام در نوجوانی
ایشان پس از پشت سر گذاشتن دروس مقدماتی و سطح، در محضر آیتاللَّه
شیخ عبدالکریم حائری یزدی به فراگیری دروس خارج همت گماشتند و مورد توجه
خاص استاد واقع شدند. ایشان همزمان با تاسیس حوزه علمیه قم، به آن شهر
عزیمت نموده و با استفاده از محضر پرفیض حضرات آیات شیخ علی اکبر یزدی و
محمدعلی شاه آبادی، در علم هیئت، عرفان، حکمت و فلسفه، به درجه والایی دست
یافتند. حضرت امام سپس حلقه درسی خود را تشکیل دادند. در محضر ایشان
شاگردان فراوانی پرورش یافتند که در جریان نهضت نیز، یاور آن حضرت بودند.
حضرت امام از جمله کسانی بودند که نقش مهمی در دعوت از آیتاللَّه بروجردی
به قم ایفا کرده و از ایشان حمایت نمودند. پس از ارتحال آیتاللَّه بروجردی
و آغاز گسترده نقشههای ضد اسلامی دستگاه پهلوی، حضرت امام علیه دستگاه
جور به پا خاستند و نهضت اسلامی ایران را به جریان انداختند. حوادث متعدد
این دوران به ویژه اعتراض و خروش آن حضرت نسبت به کاپیتولاسیون به تبعید
ایشان به ترکیه، عراق و هجرت به پاریس انجامید. امام خمینی (ره) در نهایت پس
از حدود 15 سال دوری از وطن، در بهمنماه 1357 به کشور اسلامی بازگشته و
نظام جمهوری اسلامی را بنیان نهادند.
حضرت امام در طول رهبری ده ساله خویش،
انقلاب را در حوادث سهمگین پس از انقلاب و دوران جنگ هدایت کرده و در
مقابل استکبار، ندای حقخواهی و عدالتطلبی را فریاد کردند. سرانجام این
رادمرد جهاد و اسوه علم و عمل در چهاردهم خرداد 1368 در 88 سالگی جان به
جان آفرین تسلیم کردند و پس از تشییعی بینظیر در جهان، در بهشت زهرای
تهران به خاک سپرده شدند.
1928 -
اولین سال تحصیلی 1307 ـ 1308 (1928 ـ 1929 میلادی) در این روز در تهران
در حالی آغاز شد که این شهر تنها 30 دبستان و 8 دبیرستان عمومی (دولتی)
داشت.
1932 - ایجاد کشور
سعودی مرکب از حجاز، نجد و مناطق دیگر که روز پیش از این اعلام شده بود از
روزی چون امروز، 23 سپتامبر درسال 1932، رسمیت یافت. این روز که در تقویم
ها مندرج است رعایت می شود.
1359 ش - حمله نیروی هوایی ارتش به خاک دشمن متجاوز یک روز پس از آغاز جنگ پس
از تعرض هواپیماهای عراق به حریم هوایی ایران و بمباران مناطق حساس کشور،
در کمتر از بیست ساعت، یکصد و چهل فروند جنگنده ایرانی در حریم هوایی بغداد
ظاهر شده و طی عملیاتی برقآسا، چندین پایگاه نظامی و دیگر مراکز مهم و
حساس را در بغداد و سایر شهرهای عراق بمباران کردند. در این حملات، تعداد
زیادی از هواپیماهای عراقی که روی باند مستقر شده بودند، منهدم شدند. این
عملیات و نفوذ در خاک عراق تا مناطقی نزدیک مرز سوریه و اردن حیرت
کارشناسان نظامی خارجی را نیز برانگیخت که خلبانان ایرانی چگونه
توانستهاند از دیوار توپهای ضد هوایی و موشکهای زمین به هوای عراق عبور
کنند. این حمله، توان و قابلیت رزمی نیروی هوایی را به منصه ظهور رساند و
به طرز باشکوهی به نمایش گذاشت.
2003 - نخستین زن سیاهپوست نامزد ریاست جمهوری آمریکا 23
سپتامبر 2003 بانو «کرول موسلی براون Carol Moseley Braun» با اینکه می
دانست کوچکترین شانسی ندارد به صف متقاضیان احراز مقام ریاست جمهوری آمریکا
پیوست. وی که در حقوق دکترا دارد و در شیکاگو مشاور قضایی بوده و در آگوست
1947 به دنیا آمده است نخستین زن سیاهپوستی بوده است که به سنای آمریکا
رفته بود و یک دوره 6 ساله (از 1993 تا 1999) سناتور آمریکا از ایالت ایلی
نوی بود.
کرول همچنین نخستین زن سیاه پوست آمریکایی است که خود
را نامزد مقام ریاست جمهوری آمریکا کرده بود. کرول که در چارچوب حزب دمکرات
خودرا نامزد مقدماتی کرده بود هنگامی که درباره این اقدام، از او سئوال
کرده بودند گفته بود که خواسته است به بیم بانوان سیاهپوست از نامزد شدن
پایان دهد، ولی مشکل او نداشتن پول کافی برای تبلیغ و مبارزه است.
Carol Moseley Braun
او
افزوده بود: می دانید که در آمریکا، پول حرف آخر را می زند حتی در کمپین
انتخاباتی. «میدیاکراسی» باید در این جامعه پایان یابد و رسانه ها دست کم
هنگام انتخابات که سرنوشت جامعه در گرو آن است در اندیشه وطن باشند و به
جای تبلیغ پولی، نامزدهای شایسته را در اخبارشان معرفی کنند. وی به این
سئوال جواب نداد که چرا منفردا نامزد نشده تا نیاز به تایید در کنوانسیون
حزب نداشته باشد.
کرول در آن سال موفق نشد به حد کافی دیلیگیت
به دست آورد تا در کنوانسیون حزب دمکرات نامزد شود. این نامزد شدن مقدماتی
(و به قول خبرنگاران، به خاطر کسب شهرت و مطرح بودن) برای او یک اتهام ساخت
و متهم شد که بخشی از کمک مالی مردم به کمپین او حیف و میل شده است و در
این زمینه، جورج ویل مفسر روزنامه ها در تفسیری از او انتقاد کرد. کرول با
اینکه حقوقدان است، به جای رد انتقاد و دفاع از خود، مقاله ای برضد جورج
ویل نوشت و با این کار، مطبوعات را با خود بد کرد بگونه ای در انتخابات
اخیر شهرداری شیکاگو ششم شد.
زادروزها ۱۲۱۵ - زادروز قوبلایخان پنجمین خانِ بزرگ امپراتوری مغول
۱۹۰۱ - زادروز یاروسلاو سایفرت روزنامه نگار و شاعر اهل کشور جمهوری چک ،برندۀ جایزه نوبل ادبیات
یاروسلاو سایفرت
۱۹۰۸ - زادروز محمدعلی مجتهدیگیلانی مدیر دبیرستان البرز و بنیانگذار دانشگاه صنعتی شریف
۱۲۸۱ - زادروز آیت الله روحالله خمینی، از مراجع تقلید شیعه و پایه گذار نظام جمهوری اسلامی در ایران
محمدعلی مجتهدیگیلانی
۱۹۱۶ - زادروز آلدو مورو نخست وزیر سابق ایتالیا
۱۹۲۶ - زادروز جان کولترین آهنگساز و نوازندۀ ساکسوفون جاز آمریکایی
جان کولترین
۱۹۳۰ - زادروز ری چارلز نوازندۀ آمریکایی پیانو و کیبورد الکتریک و خوانندۀ سبکهای جاز و ریتم اند بلوز
۱۹۴۰ - زادروز محمدرضا شجریان خواننده،موسیقیدان و خوشنویس ایرانی
محمدرضا شجریان
۱۹۴۹ - زادروز بروس اسپرینگستین خواننده، نوازندۀ گیتار و آهنگساز موسیقی راک و موسیقی محلی آمریکایی
1325 - زادروز حسین منزوی، یکی از بزرگترین غزل سرایان معاصر
حسین منزوی
۱۳۶۴ - زادروز حسین کعبی، بازیکن فوتبال اهل ایران
حسین کعبی
درگذشتها ۱۲۴۱ - درگذشت اسنوری استورلوسون ادیب، مورخ و سیاستمدار اهل ایسلند
۱۸۳۵ - درگذشت وینچنتزو بلینی اپرا نویس و موسیقیدان ایتالیایی
وینچنتزو بلینی
۱۸۷۰ - درگذشت پروسپه مریمه نویسنده، مورخ و باستانشناس اهل فرانسه
۱۸۷۷ - درگذشت اوربن لو وریه ریاضیدان فرانسوی
زیگموند فروید
۱۹۳۹ - درگذشت زیگموند فروید عصبشناس اتریشی و پایهگذار مکتب روانکاوی
۱۹۷۳ - درگذشت پابلو نرودا دیپلمات، سناتور و شاعر شیلیایی ،برندۀ جایزه نوبل ادبیات ۱۹۷۱
پابلو نرودا