امروز
1 آذر هجری شمسی برابر با 22 نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ
آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از
این وقایع میپردازیم.
رویداد ها: 762 - تصرف پایتخت چین به دست اویغورهانیروهای
اویغور (طبق رسم الخط قدیم، ئویغور) به ریاست بوگوخان Bogu بیستم نوامبر
762 میلادی شهر «لو ـ یانگ Lo -Yang» پایتخت وقت چین (امپراتوری تانگTang)
را متصرف شدند و این دولت را خراج گزار خود کردند. طبق اسناد «محمدامین
صدر» مورخ کاشغری، اویغورها (که اینک اتباع چین هستند) «توقوز اوغوز» ها،
قبایل 9گانه منطقه آلتایی را در سال 744 میلادی متحد ساخته و در مدتی نسبتا
کوتاه سرزمین هایی از منچوری تا شمال شرقی دریای قزوین (دریای مازندران)
را به تصرف خود درآورده بودند. توقوز = دوقوز = 9 و اوغوز = قبیله. این
قبایل از نیمه قرن هفتم میلادی که امپراتوری ساسانیان از میان رفت و سپاه
معروف به «مرزبان» آن مستقر در «فرارود» و دژ خجند فروپاشید این فرصت را به
دست آورده بودند که دست به جهانگیری بزنند. قبلا هون ها ، همسایه غربی
اویغور چندبار دست به چنین تلاشی زده بودند که ارتش ساسانیان ایران آنان و
بستگانشان ـ خزرها را درهم شکسته و به اروپا فراری داده بود. امپراتوری
اویغورها به پایتختی «اردوبالیغ» تا سال 840 میلادی دوام یافت و در این سال
به دست قرقیزها از میان رفت. علت شکست آن از نیروی قرقیز که شمار کمتری
بودند این بود که منطقه اویغورها دچار خشکسالی و قحطی شده بود.

اویغور ها در آسیا
1267 - در قرون وسطا، روزی که زلزله شهر تاریخی نیشابور را ویران کرد22
نوامبر سال 1267میلادی (666 هجری قمری) یک زمین لرزه شدید شهر تاریخی
نیشابور خراسان را ویران کرد و هزاران تن را مقتول و مجروح ساخت. این شهر
سه سال بعد به هزینه دولت وقت تجدید بنا شد. نیشابور که در جهان به شهر
"عمر خیام" معروف است در دوران ساسانیان به صورت شهری بزرگ درآمد و یک بار
هم پایتخت ایران شد. این شهر در ردیف بلخ، بخارا، هرات، سمرقند و مرو یکی
از شهرهای باستانی خراسان بزرگتر بشمار می رود و طاهر ذوالیمینین در همین
شهر تجدید استقلال ایران را اعلام داشت که آغاز پایان حکومت عباسیان
برایران بشمار آمده است.

آرامگاه عمر خیام در نیشابور
1203 - جلوس لطفعلی خان زند آخرین فرمانروای زندیه بر تخت سلطنتلُطفعَلی
خان زند (۱۱۴۸-۱۱۷۳ خورشیدی) واپسین فرمانروای زند بود که میان سالهای
۱۱۶۸ تا ۱۱۷۳ خورشیدی (۱۲۰۳ تا ۱۲۰۹ قمری) بر سر پادشاهی با هماورد
نیرومندش آغا محمدخان قاجار به نبرد پرداخت و سرانجام از او شکست خورد و با
مرگ او پرونده دودمان زند نیز بسته شد. طایفه زند یکی از طوایف قوم لک
میباشد. وی پسر جعفرخان زند و نوه صادق خان زند برادر بنیادگذار
فرمانروایی زندیان؛ کریمخان زند وکیل الرعایا بود. وی دارای ویژگیهای
برجسته بسیاری چون خوشسیمایی، دلاوری، نیرومندی و هوش سرشار بود. وی از
ادب و شعر هم بیبهره نبود.
لطفعلی خان زند 1288 -
عزل محمدعلی شاه قاجار از سلطنت و انتخاب احمد میرزا قاجار ۱۳ ساله به
عنوان پادشاه ایران و انتخاب عضدالملک، به عنوان نایب السلطنه احمدشاه
قاجار.

عضدالملک
1300 - انحلال پلیس جنوب از سوی رضاخانپلیس
جنوب در ابتدا برای تامین منافع انگلستان در جنوب ایران به وجود آمده بود.
اما با روی کار آمدن رضاخان به وزارت جنگ و تقویت نیروهای نظامی ایران،
دولت انگلیس دیگر نیازی به این تشکیلات پرهزینه نمیدید. از این رو در
اوایل شهریور 1300ش، بخشی از نیروهای پلیس جنوب مستقر در اصفهان با 1500
نیرو منحل شد و پس از مدتی، نیروی متحدالشکل قزاقها به وجود آمد. انحلال
پلیس جنوب فوایدی برای انگلستان داشت. نخست آن که مانع بهانهجویی روسها
بود که به تازگی شمال ایران را تخلیه کرده بودند و نسبت به حضور انگلستان
در ایران حساسیت نشان میدادند. دوم این که مخالفتهای داخلیکه از حضور
نیروهای بیگانه در کشور ایجاد میشد، از میان میرفت و در هر صورت انگلستان
از تحمل مخارج آن رهایی مییافت.
1377 - قتل فجیع داریوش فروهر و همسرشیکم
آذرماه 1377 و در ساعات شب، چند نفر به خانه داریوش فروهر ناسیونالیست 70
ساله و از مردان سیاسی وقت رفتند و او را در اطاق کارش (طبقه دوم خانه اش
واقع درخیابان هدایت) با وارد آوردن ضربات متعدد کارد به ناحیه سینه کشتند و
همسر 58 ساله وی بانو پروانه را هم در طبقه اول خانه به همان صورت (ضربات
کارد) از پای درآوردند و اجسادشان را روی صندلی قرار داده و خانه را ترک
گفتند.

داریوش فروهر
فروهر
که در اصفهان به دنیا آمده بود از پیروان خط دکتر مصدق (استقلال و حاکمیت
ملی، اقتدار میهن، دمکراسی و عدالت اجتماعی) بود که مبارزات خود را با تلاش
برای ملی شدن نفت آغاز کرده بود.
وی از موسسان حزب پان ایرانیست و سپس رهبر حزب ملت ایران و از سران جبهه ملی بود و از دهه 1320 بارها به زندان افتاده بود.
در
جریان انقلاب اسلامی سال 1357، از طراحان اتحاد مخالفان شاه بود و برای
تامین این وحدت با قبول هرگونه خطر، تلاش فراوان کرده بود و مدت ها نیز به
نام جبهه ملی سخن می گفت. پس از پیروزی انقلاب در دولت موقت مهدش بازرگان،
وزیر کار بود و در جریان ناآرامی های کردستان تلاش فراوان برای حل مسئله و
جلوگیری از تجزیه وطن کرد.
1963 - قتل اسرارآمیز جان اف کندی رئیس جمهور آمریکا 22
نوامبر سال 1963 جان اف. کندی سی و پنجمین رئیس جمهور آمریکا در یکهزار و
سی امین روز زمامداری اش در اثنای عبور، باخودرو روباز از خیابانهای شهر
پرجمعیت دالاس (واقع در ایالت تکزاس آمریکا) از داخل ساختمان یک مدرسه هدف
گلوله قرار گرفت و کشته شد و «لی هاروی اسوالد» متهم به قتل وی نیز پس از
بازداشت به دست فردی دیگر به نام «جک روبی» در راهرو ساختمان محافظت شده
پلیس به قتل رسید و جک روبی هم بعدا در زندان درگذشت!. لیندن جانسون معاون
[تکزاسی] کندی همان روز سوگند یادکرد و رئیس جمهوری آمریکا شد. هنوز انگیزه
و اسرار این قتل دقیقا روشن نشده است.

کندی در خودرو روباز در کنار همسرش ژاکلین اندکی پیش از قتل ـ جان کانالی فرماندار تکزاس در صندلی جلو نشسته است
کندی
نخستین کاتولیک ایرلندی تبار بود که به ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شده
بود. قبلا سران این کشور از پروتستانهای انگلیسی تبار بودند. وی که از حزب
دمکرات بود قبلا نماینده مجلس و سناتور بود و در زمان خود جوانترین رئیس
جمهوری آمریکا نیز به شمار می رفت.
1965 - سوهارتو و کشتار بیش از نیم میلیون اندونزیایی22
نوامبر 1965 و نزدیک به دو ماه پس از روی کار آمدن ژنرال سوهارتو در
اندونزی، احمد آیدیت Ahmad Aidit دبیرکل حزب کمونیست این کشور که در آن
زمان سومین حزب، پس از چین و روسیه بود ترورشد. سوهارتو که 27 ژانویه 2008 و
در 87 سالگی درگذشت در سی ام سپتامبر آن سال با استفاده از فرصتی که یک
ناآرامی در پایتخت به دست داده بود دست به کودتا زده بود و دلیل اقدام
خودرا جلوگیری از توطئه کودتای کمونیستها اعلام کرده بود. وی پس از سلب
اختیارات مقامات دولتی و نظامی، قدرت را به دست گرفت ولی جرات نکرد عنوان
ریاست جمهوری را از دکتر احمد سوکارنو بانی استقلال و یکپارچه ساختن این
مجمع الجزایر بگیرد. سوهارتو ضمن نامیدن سوکارنو به عنوان پدر ملت، خود
اختیارات اجرایی را به دست گرفته بود و چون هوادار غرب و در ارتباط با
«سیا» بود و جنگ سرد دو بلوک ادامه داشت دست به کشتار کمونیست ها زد. وی
همچنین به هر مخالف برچسب کمونیست بودن می زد و نابود می کرد. به نوشته
مورخین، در این کشتار پانصد هزار تا یک میلیون نفری روشنفکران و چپگرایان
اندونزی و از جمله «احمد آیدیت» کشته شدند. احمد آیدیت 42 ساله بود. حکومت
سوهارتو که کودکی و جوانی را در فقر سیاه ـ در پرورشگاه و یا هرچند وقت
درخانه ای ـ گذرانیده بود در سال 1998 پس از 31 سال حکومت و در پی یک رشته
تظاهرات خیابانی عصیان مانند، افشاگری و ضدیت علنی چند رهبر سیاسی ازجمله
دختر سوکارنو ازکار کناره گیری کرد و بلافاصله متهم به سوء مدیریت و سوء
استفاده مالی و داشتن ثروتی برابر 15 میلیارد دلار شد و یک پرونده قضایی
برایش تشکیل گردید و «ترانس پیرسی اینترنشنال» دست به یک تحقیق جهانی زد تا
این ثروت را بیاید و به اندونزی بازگرداند. در این میان اعلام شد که
سوهارتو بیمار است و تحقیق قضایی از او امکانپذیر نیست و ....

سوهارتو
1369 - مارگارت تاچر، از مقام نخستوزیری کشور انگلستان، کنار کشید.

مارگارت تاچر
زادروزها ۱۸۱۱ - زادروز فرانتز لیست آهنگساز آلمانی
۱۸۱۹ - زادروز جرج الیوت نویسندهٔ انگلیسی

جرج الیوت
۱۸۶۹ - زادروز آندره ژید نویسندهٔ فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۴۷
۱۸۹۰ - زادروز شارل دو گل رئیسجمهور فرانسه

شارل دو گل
۱۳۳۰ - زادروز فرخ نعمتی، بازیگر ایرانی
۱۳۳۶ - زادروز ایرج بسطامی، خوانندهی اهل ایران

آندره ژید
۱۹۶۷ - زادروز بوریس بکر تنیسور حرفهای شمارهٔ یک سابق جهان اهل آلمان

ایرج بسطامی
۱۹۸۴ - زادروز اسکارلت جوهانسون بازیگر، مدل و خوانندهٔ آمریکایی-دانمارکی

اسکارلت جوهانسون
درگذشتها ۱۶۱۷ - درگذشت احمد یکم سلطان و خلیفهٔ امپراتوری عثمانی
۱۹۱۶ - درگذشت جک لندن، نویسندهٔ آمریکایی

جک لندن
۱۹۶۳ - درگذشت آلدوس هاکسلی نویسندهٔ بریتانیایی
۱۹۶۳ - درگذشت سی. اس. لوئیس نویسندهٔ ایرلندی، خالق سرگذشت نارنیا

سی. اس. لوئیس
۱۹۸۱ - درگذشت هانس آدولف کربس پزشک و زیستشیمیدان بریتانیایی-آلمانی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۵۳
۱۳۴۲ - ترور و قتل جان اف. کندی، نخستین رئیس جمهوری کاتولیک و ایرلندی
تبار آمریکا، در یکی از خیابانهای شلوغ شهر دالاس ایالت تگزاس آمریکا

آلدوس هاکسلی
۱۳۷۷ - قتل پروانه اسکندری یا پروانه فروهر، مبارز سیاسی و عضو حزب ملت ایران.
۱۳۷۷ - قتل داریوش فروهر، مبارز سیاسی و رهبر حزب ملت ایران.

علی کردان
۱۳۸۲ - درگذشت آرتور کالوین، پروفسور زیست شناس آمریکایی (کاشف مراحل پیچیده تشکیل نطفه)، در سن ۹۲ سالگی.
۱۳۸۸ - درگذشت علی کردان، وزیر کشور دولت محمود احمدینژاد.