مروری بر تاریخ رویدادهای مهم امروز ایران و جهان : مورخه 1 دی برابر با 22 دسامبردر تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

مروری بر تاریخ رویدادهای مهم امروز ایران و جهان : مورخه 1 دی برابر با 22 دسامبردر تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

آرشیو روزهای قبلی

امروز 1 دی برابر با 22 دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  

1738 سال پیش از میلاد - «خور روز» و «دی گان»

«یکم دیماه» از 1738 سال پیش از میلاد «دی گان»، یلدا = میلاد و «خور روز» نامیده شده است که به زعم ایرانیان باستان، روز تولد دوباره خورشید پس از بلندترین شب سال بوده است. سال 1738 قبل از میلاد (3746 سال پیش) را یک تقویم ویژه پارسیان هند (زرتشتیان ایرانی که پس از حمله اعراب مسلمان در سده هفتم میلادی جلای وطن کردند و به هند رفتند و در آنجا ماندگار شده اند) به دست داده است. ایرانیان باستان که با نگرانی از طولانی بودن شب و ترس از بازنیامدن خورشید تا سپیده دم در کنار یکدیگر بیدار می نشستند و خود را سرگرم می کردند تا اندوه ظلمت را فراموش کنند، روز پس از آن شب (یکم دی ماه) را که «خور روز»، زادروز خورشید و «دی گان» می خواندند به استراحت می پرداختند و تعطیل عمومی بود. در این روز عمدتا به این لحاظ از کار دست می کشیدند که نمی خواستند احیانا مرتکب بدی کردن بویژه دروغ گفتن شوند که ارتکاب هر کار بد، هرچند کوچک، در روز تولد خورشید گناهی بزرگ شمرده می شد. آیین های شب یلدا (شب چله - طولانی ترین شب سال) از هزاره دوم پیش از میلاد تا به امروز تقریبا به همان صورت در ایران زمین - صرف نظر از مرزبندی ها تحمیلی دو قرن گذشته - هر سال برگزار می شود.

«خور روز، یکم دی ماه» در ایران باستان درعین حال روز برابری انسانها (حقوق بشر) بود. در این روز همگان از جمله شاه لباس ساده می پوشیدند تا یکسان به نظر آیند و کسی حق دستور دادن به دیگری را نداشت و کارها داوطلبانه انجام می گرفت، نه تحت امر. در این روز جنگ کردن و خونریزی، شکار، و حتی کشتن گوسفند و مرغ هم ممنوع بود.

یکی از آیین های ویژه «دی گان» این بود که ایرانیان در این روز در برابر درخت سرو که به آن به چشم مظهر مقاومت در برابر تاریکی و سرما می نگریستند می ایستادند و قول می دادند که تا سال بعد دست کم یک نهال سرو دیگر کشت کنند، و جنبش های حفظ محیط زیست که از قرن بیستم در همه جا بپاخاسته اند از این کار ایرانیان باستان تمجید فراوان می کنند و به منش آنان احترام می گذارند. کشت درخت سرو و کاج اینک دارد یک روال جهانی می شود. [در عید میلاد مسیح = کریسمس هم که 3 روز پس از روز یلدای ایرانیان است تزیین عمارات و مراسم با کاج و سرو صورت می گیرد].

باید دانست که زبانشناسان واژه «دیday» به معنای روز را گرفته شده از دی ماه ایرانیان می پندارند. زبان انگلیسی یک زبان گِرمانیک (ریشه آلمانی) و خویشاوند زبان فارسی است.

247 - «تیرداد» یکم در شهر دامغان بر تخت پادشاهی نشست

22 دسامبر سال 247 میلادی در«خور روز»، زادروز خورشید و روز نویدهای بزرگ، تیرداد یکم دومین شاه ایران از دودمان اشکانیان در شهر صد دروازه (دامغان) بر تخت پادشاهی نشست و به مردمی که در این مراسم شرکت کرده بودند اطمینان داد که تا روزی که همه عوامل بیگانه (سلوکی ها ــ جانشینان اسکندر) را به دریای مرکزی (مدیترانه) نریزد آرام نخواهد گرفت.

تیرداد یکم

1055 - طغرل سلجوقی که نیروهای او بغداد را تصرف کرده بودند بدون دست زدن به ترکیب دستگاه خلافت عباسی، این شهر را ضمیمه قلمرو خود اعلام کرد. بغداد که قبلا یک روستا در نزدیکی مدائن یایتخت باستانی ایران بود در سال 761 به تصمیم ابو جعفر منصور خلیفه عباسی به صورت شهر در آمد و مرکز خلافت عباسیان شد. نام بغداد پارسی است به معنای هدیه خدا ( بغ یعنی خدا + داد).

1845 - و به این سان داستویفسکی از اعدام رهید

تزار نیکلای یکم امپراتور روسیه که دقیقا جریان انقلابات سال 1848 اروپا را دنبال کرده بود برای جلوگیری از وقوع چنین انقلابی در روسیه هرگونه نشست و گردهمایی و حتی شب نشینی روشنفکران روس را ممنوع کرده بود. بعدا به تزار خبردادند که گروهی از روشنفکران روس به ابتکار پتراشفسکی محفلی تشکیل داده و بحث سیاسی می کنند. (مورخان انگلیسی زبان این محفل را «پتراشفسکی سرکل Petrashevsky Circle» نام نهاده اند). تزار به راههای متعدد از جمله دادن اخطار متوسل شد تا این محفل را از هم بپاشاند و چون موفق نشد دستور دستگیری برجستگان محفل را صادر کرد که به تدریج بازداشت و محاکمه و شماری از آنان ازجمله «فیودور داستویفسکی» نویسنده شهیر به اعدام محکوم شدند. 22 دسامبر 1849 محکومان را در زیر بارش برف در میدانی به ستون های چوبی بستند و دربرابر جوخه اعدام قراردادند. چند ساعت پیش از آن به تزار گفته شده بود که یکی از محکومان به اعدام داستویفسکیFyodor Dostoevsky است و تزار دستور لغو حکم را داده و این دستور چند ثانیه پیش از شلیک گلوله و در لحظه ای که نظامیان سینه محکومان را نشانه گرفته بودند به محل رسید و داستویفسکی نجات یافت و حکم اعدام به 4 سال تبعید کاهش یافت. وی احساس خود در لحظه ای را که به نظامیان گفته شد آماده شلیک باشند شرح داده است.

داستویفسکی

1942 - هواپیماهای ژاپنی باردیگر کلکته هند را بمباران کردند. ژاپن اندونزی و برمه (میانمار) را که از شرق هند فاصله زیاد ندارند تصرف کرده بود. در آن زمان هند مستعمره انگلستان بود.

1972 - زمین لرزه ای به شدت اندکی بیش از هفت ریشتر بیش از 12 هزار تن را در یایتخت کشور نیکاراگوئه نابود کرد.

1290 ش - کشتار وحشیانه مردم تبریز به دست قزاقان روسی

پس از آن که دولت روسیه به خاطر استخدام مورگان شوستر آمریکایی به عنوان خزانه‏دار کل کشور در ایران، به دولت صمصام‏السلطنه اولتیماتوم داد، مجلس شورای ملی این اولتیماتوم را نپذیرفت. در نهایت با فشار و تهدید روس‏ها مبنی بر تصرف تهران، دولت ایران ناچار شد که اولتیماتوم را قبول کرده، مورگان شوستر را معزول نماید. در آن هنگام که بین مجلس و دولت، درباره رد یا قبول اولتیماتوم، مذاکره و گفتگو جریان داشت، قوای نظامی روسیه به اقدامات وحشیانه‏ای در چند شهرستان دست زدند. در تبریز بین ماموران نظمیه و سربازان روس، زد و خورد روی داد و به کشته و زخمی شدن تعدادی از دو طرف انجامید. شهر تبریز در نهایت در پنجم دی ماه آن سال به اشغال کامل نیروهای روسیه درآمد و سربازان روسی در تبریز در سطحی وسیع دست به کشتار مردم زدند. روس‏ها به وضع دلخراشی عده‏ای را با نفت و بنزین آتش زدند، دسته‏ای را در تنورِ آتش، سوزاندند و چند روز بعد، ثقة الاسلام تبریزی، عالم بزرگ آن شهر نیز به همراه عده‏ای دیگر از مشروطه خواهان، توسط روس‏ها به دار آویخته شدند.

1339 ش - شروع به کار رسمی بانک مرکزی

1350 ش - تأسیس خبرگزاری رادیو و تلویزیون ایران

1359 ش - بمباران شدید آبادان توسط ارتش بعث عراق

با آغاز جنگ تحمیلی، بسیاری از مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران اشغال شد و یا در تیررس مستقیم آتش دشمن بعثی قرار گرفت. در این میان، شهر مقاوم آبادان که از همان اوان جنگ از سه طرف محاصره شده بود، همچنان به صورت پراکنده مقاومت می‏نمود. در این شرایط، هواپیماهای عراقی، به طور مرتب این شهر و سایر شهرهای مرزی را بمباران می‏کردند. در اولین روز زمستان 1359، سه فروند هواپیمای توپولوف و میگ عراقی به آسمان آبادان تجاوز کرده و مناطق مسکونی این شهر را هدف قرار دادند. خانه‏های مسکونی بسیاری ویران شد و گروهی از مردم بی‏گناه به شهادت رسیده و یا مجروح شدند. با این حال دو فروند از هواپیماهای عراقی، در بازگشت توسط جنگنده‏های ایرانی مورد هدف قرار گرفته و متلاشی شدند.

1989 - سقوط حکومت دیکتاتوری "نیکلای چائوشِسْکو" در کشور رومانی

نیکُلای چائوشِسْکو، رئیس جمهور پیشین رومانی، از دسامبر1967م به ریاست شورای دولتی این کشور منصوب گردید و علی‏رغم قرار داشتنِ رومانی در بلوک شرق، از مخالفان سرسخت اصلاحات سیاسی در بلوک کمونیسم به شمار می‏رفت. وی در سال 1974م از سوی کمیته مرکزی حزب کمونیست رومانی به ریاست جمهوری این کشور انتخاب شد. وی در طول سال‏های زمام‏داریش در رومانی، با مهارت بسیاری سعی در ایجاد موازنه بین شرق و غرب داشت. با این حال چائوشسکو هم‏چون سایر حاکمان کشورهای سوسیالیستی اروپا، در رومانی، دیکتاتوری حزب کمونیست را برقرار کرده بود. برنامه‏های اقتصادی او از اوایل دهه 1980، موجب تشدید مشکلات اقتصادی در رومانی شد و به تدریج اعتراض‏ها و تظاهرات مردم را برانگیخت. مقاومت چائوشسکو در مقابل انتظارات مردم و جامعه جهانی برای اصلاحات سیاسی و اقتصادی در رومانی در اواخر دهه 1980، وی را منزوی کرد. در سال 1987م، مشکلات زندگی و شرایط سخت کاری به اعتصابات و راهپیمایى‏هایى منجر شد که به وسیله پلیس سرکوب شد. در پایان سال 1989م، رویارویى مردم ناراضی رومانی و پلیس، کشته‏ها و زخمی‏های زیادی برجای گذاشت و دولت وضعیت فوق‏العاده اعلام کرد ولی گروهی از نظامیان با پشتیبانی گسترده مردم، دست به کودتا زدند و چائوشسکو را پس از 24سال زمام‏داری، در 22 دسامبر 1989م سرنگون کردند. در نهایتْ چائوشسکو و همسرش، سه روز بعد، پس از یک محاکمه سریع، به جرم نسل کشی و فساد اقتصادی، اعدام شدند. در طی این کودتا، هفتاد هزار نفر نیز کشته شدند.

نیکلای چائوشِسْکو

زادروزها

    ۲۴۴ - زادروز دیوکلتیان امپراتور روم از سال ۲۸۴ تا ۳۰۵ میلادی
    ۱۶۳۹ - زادروز ژان راسین یکی از ۳ درام‌نویس برتر قرن هفدهم فرانسه همراه با کورنی و مولیر
    ۱۸۵۸ - زادروز جاکومو پوچینی آهنگساز ایتالیایی
    ۱۸۸۷ - زادروز سرینیواسا رامانوجان ریاضیدان اهل هندوستان
    ۱۹۶۲ - زادروز رالف فاینس بازیگر انگلیسی

رالف فاینس

    ۱۹۸۴ - زادروز بیس‌هانتر تهیه‌کننده و خواننده موسیقی اهل سوئد
    ۱۳۰۳ - نصرت کریمی، بازیگر و مجسمه‌ساز ایرانی
    ۱۳۰۸ - محمد نوری، خواننده و آهنگساز ایرانی
    ۱۳۲۵ - یوسف کلاهدوز، قائم مقام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سالهای ابتدایی انقلاب
    ۱۳۴۵ - فریبا کوثری، بازیگر زن ایرانی

محمد نوری

    ۱۳۵۰ - رامبد جوان، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون, کارگردان و مجری تلویزیون اهل ایران
    ۱۳۵۲ - نیما بانکی، کارگردان، عکاس و بازیگر ایرانی
    ۱۳۶۳ - مازیار زارع، بازیکن فوتبال اهل ایران
    ۱۳۶۴ - امیر جعفری ارنگه، ورزشکار ایرانی

درگذشت‌ها

    ۶۹ - درگذشت ویتلیوس امپراتور روم
    ۱۶۰۳ - درگذشت محمد سوم سیزدهمین سلطان امپراتوری عثمانی

گوستاو آدولفو بکر

    ۱۸۷۰ - درگذشت گوستاو آدولفو بکر شاعر و داستانسرای اهل اسپانیا
    ۱۸۸۰ - درگذشت جرج الیوت انگلیسی خالق رمانهای:آدام بد، آسیابی بر رودخانه، سیلاس مارنر ، میدل‌مارچ
    ۱۹۴۳ - درگذشت بیترکس پاتر نویسنده ادبیات کودک
    ۱۹۸۹ - درگذشت ساموئل بکت نمایشنامه‌نویس، رمان‌نویس و شاعر ایرلندی

جرج الیوت