مروری بر تاریخ رویدادهای مهم امروز ایران و جهان : مورخه 20 دی برابر با 10 ژانویه در تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

مروری بر تاریخ رویدادهای مهم امروز ایران و جهان : مورخه 20 دی برابر با 10  ژانویه در تاریخ چه گذشت| تولد درگذشت رویداد اتفاق

آرشیو روزهای قبلی

امروز 20 دی برابر با 10 ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویدادها:  

60 سال پیش از میلاد - بزرگترین شکست نظامی امپراتوری روم از ایران

دهم ژانویه سال 62 پیش ازمیلاد پمپیPompey ژنرال رومی و یکی از اعضای شورای 3 نفری ریاست امپراتوری روم اعلام کرد که سوریه و مناطق اطراف آن ضمیمه قلمرو روم خواهد بود. در آن زمان سوریه به مراتب بزرگتر از امروز و پایتخت آن انتاکیه (Antioch) و شامل جنوب غربی ترکیه امروز، قسمتی از اردن امروز و لبنان بود. این تصمیم،چهل روز بعد توسط یک فرستاده ویژه به اطلاع امپراتوری ایران رسانده شد. پاسخ ایران این بود: دست رومیان از مناطق شرق مدیترانه کوتاه. این مناطق از جمله سوریه و ناحیه اورشلیم باید استقلال داشته باشند و یا تحت الحمایه ایران باشند.

Pompey

این پاسخ دندان شکن بر امپراتوری روم گران آمد و عزم جنگ با ایران را کرد. کراسوس ژنرال دیگر ـ همردیف پمپی (Gnaeus Pompeius) و یکی از اعضای شورای سه گانه ریاست بر امپراتوری روم تدارکات لازم برای این جنگ را فراهم کرد و 9 سال بعد (53 سال پیش از میلاد) با سپاهی انبوه وارد شرق مدیترانه شد. ارتش ایران به فرماندهی سپهبد «سورنا» به حرکت درآمد و جنگ دو ارتش در منطقه حرّان (کارهه آن زمان – کنار رود فرات، مرز امروز سوریه و ترکیه) آغاز شد. در این جنگ سپاه روم درهم شکست، کراسوس و پسرش کشته و رومیان به مدیترانه ریخته شدند. این جنگ بزرگترین پیروزی شرق برغرب در طول تاریخ بشمار آورده شده است. مورخان نظامی علت پیروزی ایران را برتری اسلحه و تاکتیک جنگ و احساسات شدید ناسیونالیستی ایرانیان دانسته اند. شکست کارهه تحقیر بزرگی برای امپراتوری روم بود. درسی که از این جنگ باید گرفت این است که ملتی که نتواند به موازات زمان؛ اسلحه دفاعی لازم، تکنولوژی مربوط، غرور ملی، وطن شناسی، روحیه و آمادگی دفاع از خاک وطن و آزادی و استقلال آن را داشته باشد محکوم به بردگی، استثمار شدن و ذلت است.

1230 ش - قتل میرزا محمدتقی خان امیرکبیر در کاشان به دستور ناصرالدین شاه قاجار

میرزا تقی خان امیرکبیر در حدود سال 1187 ش در روستای هزاوه در اراک به دنیا آمد. وی پس از طی مراحل پیشرفت و ترقّی علمی و سیاسی به صدر اعظمی حکومت ناصرالدین شاه قاجار برگزیده شد و در طول چهار سال صدراعظمی خویش خدمات شایسته و فراوانی به ملت و حکومت نمود. اصلاح امور مالی، سر و سامان دادن به وضع ارتش، تلاش در رواج خودکفایی ملی، گسترش فعالیت‏های علمی و تأسیس مؤسسات آموزشی (مانند دارالفنون تهران) مبارزه با عقاید و انحرافات مذهبی، بی‏اعتنایی به خواسته‏ها و تهدیدات قدرت‏های خارجی و قطع ایادی و جاسوسان استعماری، از جمله فعالیت‏ها و تلاش‏های پیگیر او در این ایام بود. در این حال، درباریان به ویژه مادر ناصرالدین شاه که منافع خود را در خطر می‏دیدند شاه را تحریک کرده که امیرکبیر را از صدر اعظمی خلع نماید. سرانجام با جوّسازی و شایعه‏پراکنی دولت‏های استعماری و ایادی داخلی آنان علیه امیرکبیر، ناصرالدین شاه وی را از صدارت خلع کرده و فقط عنوان فرمانده کل قشون را برای او باقی گذاشت. چند روز بعد او را به حکومت کاشان منصوب کرد و امیرکبیر را به طرف کاشان حرکت دادند که در حقیقت او را تبعید نمودند. آنگاه تمام عناصر مخالف داخلی و خارجی که در زمان صدارت امیرکبیر در کمین نشسته بودند، از ترس تغییر نظر شاه و عفو امیرکبیر، دست به دست هم دادند و حکم قتل او را از شاه گرفتند. سرانجام این صدراعظم لایق و با کفایت، در روز جمعه 18 دی ماه 1230 ش برابر با 18 ربیع الاول 1268 ق در 43 سالگی به قتل رسید و بدنش را در کربلا به خاک سپردند.

میرزا تقی خان امیرکبیر

1936- وثوق الدوله رئیس فرهنگستان ایران شد!

بیستم دی ماه سال 1314 خورشیدی (10 ژانویه 1936) وثوق الدوله (حسن وثوق) رئیس الوزراء سالهای 1297 و 1298 که بعدا اعتراف به گرفتن رشوه از دولت انگلستان کرده بود تا ایران را دربست تحت الحمایه آن دولت قرار دهد و قسمتی از این پول را به صندوق دولت مسترد کرده بود به ریاست فرهنگستان ایران منصوب شد!

وثوق الدوله

می دانیم که فرهنگستان یک کشور، بزرگترین رسالت و وظیفه ملی ــ میهنی را در آن کشور بر عهده دارد. انتصاب وثوق الدوله به ریاست فرهنگستان، در عین حال ثابت می کند که برخلاف تصور؛ نفوذ دولت لندن در ایران [برغم تغییر دودمان سلطنتی] همچنان ادامه داشت.

1947 - اخطار دکتر مصدق به احمد قوام

بیستم دی ماه 1325 خورشیدی (10ژانویه 1947 ) دکتر مصدق در مسجد شاه در اجتماع مردم معترض به احتمال مداخله دولت در انتخابات در شرف انجام، به قوام السلطنه نخست وزیر وقت اخطار کرد که دست خود را از جریان انتخابات دور نگهدارد و فلسفه دمکراسی و رای مردم را به بازی نگیرد. دکتر مصدق که بارها قوام را عامل بیگانه (انگلستان) خوانده بود در آن اجتماع گفته بود که ما باید انتخابات درست داشته باشیم، و یا این که مطلقا انتخابات نداشته باشیم. کاری نکنید که مداخله در انتخابات یک عادت شود که در این صورت مردم به آن اعتنا نخواهند کرد و لفظ انتخابات در ایشان شور و اشتیاق به وجود نخواهد آورد. مداخله دولت در انتخابات خیانت به حقوق مردم است. بگذارید هرکس را که می خواهند برگزینند. اگر بعدا احساس کنند که درانتخاب افراد اشتباه کرده بودند دفعه بعد دقت بیشتری بعمل می آورند و چشمشان را بازتر می کنند و تکرار این عمل - همان تکامل دمکراسی است. دکتر مصدق قوام را تهدید به تحریم انتخابات کرد.

قوام السلطنه

در آن زمان به جای تحریم از واژه تحصن و مترادف آن استفاده می شد و این تحصن یک هفته بعد برای چهار روز انجام شد.

1815 - آخرین جنگ انگلیسی ها با آمریکا که به جنگ نیوارلئان معروف است به شکست انگلیسی ها انجامید. فرمانده نیروهای آمریکا دراین جنگ ژنرال اندرو جاکسون بود که بعدا رئیس جمهوری این کشور شد.

1649 - سوزاندن یهودیان در شهر بازل سویس

در پی یک بدگمانی طولانی و علنی شدن این شایعه که یهودیان عامل سرایت طاعون لنفاوی (مرگ سیاه) به شهر بازل Basel (کنفدراسیون سویس) بوده اند، نهم ژانویه 1349 میلادی مردم شهر به دستگیری همشهریان یهودی پرداختند و دستگیرشدگان را آتش زدند. شهر بازل که ساکنان آن آلمانی زبان هستند و از مراکز صنعتی و داروسازی سویس است در گوشه شمال غربی سویس و در تلاقی مرز آلمان و فرانسه و در کنار رود راین واقع شده است.

طاعون لنفاوی که اینک ثابت شده است با مهاجرت اقوام آلتائیک از شمال غربی آسیای مرکزی به شبه جزیره کریمه و اوکراین و از آنجا به اروپای مرکزی سرایت کرده بود در قرن چهاردهم میلادی تقریبا نیمی از جمعیت قاره اروپا را نابود کرد. این بیماری تا آغاز قرن بیستم، گاه به گاه در اروپا شیوع می یافت و کشتار می کرد. این نوع طاعون در آن زمان درمان پذیر نبود و بیمار را در کمتر از یک هفته می کشت.


1977 - پیام دولت کارتر به شاه: به مصلحت است ایران را ترک کنید

آژانسهای خبری نهم و دهم ژانویه 1979 از واشنگتن از قول مقامات دولت جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا گزارش کرده بودند که وی از طریق «ویلیام سولیوان ـ متوفی در 11 اکتبر 2013 در 91 سالگی» سفیر وقت این کشور (دولت واشنگتن) در تهران به شاه پیام داده است که به مصلحت است ایران را ترک گوید. اسوشیِتدپرس این اقدام را نشانه تغییر در سیاست آمریکا نسبت به شاه دانسته و یونایتدپرس که منبع خبر خود را «دیوید نیوسام» معاون وزارت امور خارجه آمریکا ذکر کرده بود نوشته بود که اگر شاه برود بعید است که بتواند بازگردد [رفت بی بازگشت] و اضافه کرده بود که با رفتن شاه، بختیار نخست وزیر تازه شانس بهتری برای کنترل اوضاع خواهد داشت!. آژانس فرانس پرس در این زمینه چنین نوشته بود: "به نظر مقامات تصمیم گیرنده آمریکایی، ادامه حضور شاه در ایران مانع برقراری آرامش در این کشور خواهد بود و لذا بهتر است که ایران را ترک گوید."

شاه و کارتر در دیدار نوامبر سال 1977

1858 - خودکشی آخرین رئیس جمهوری تکزاس مستقل

انسون جانز Anson Jones آخرین رئیس جمهوری تکزاس مستقل نهم ژانویه 1858 خودکشی کرد. وی که در ماساچوست به دنیا آمده و در نیویورک و فیلادلفیا تحصیل پزشگی کرده بود و سپس ساکن تکزاس شده بود از فراماسونرهای آمریکا بود. وی گمان می کرد که اگر ضمیمه شدن جمهوری تکزاس به فدراسیون آمریکارا تایید کند و تکزاس به صورت یک ایالت درآید وی سناتور این ایالت در کنگره آمریکا خواهد شد ولی پس از الحاق تکزاس، رای کافی برای سناتور شدن به دست نیاورد، آزرده خاطر شد و خودکشی کرد.

انسون جانز

1916 - پایان نبرد گالیپولی و پیروزی عثمانی

نبرد گالیپولی Gallipolis (داردانل ـ چاناکاله سواشلری) نهم ژانویه 1916 با پیروزی نیروهای عثمانی پایان یافت. این نبردرا نیروهای فرانسوی و انگلیسی ازجمله واحدهایی از استرالیا و نیوزیلند در 19 آوریل 1915 و در دومین سال جنگ جهانی اول آغاز کرده بودند. هدف فرانسه و انگلستان از فرستادن نیرو به نزدیکی استانبول پایتخت عثمانی گرفتن این شهر و تسلط بر تنگه بسفور بود تا کشتی های روسیه بتوانند آزادانه رفت و آمد کنند. روسیه متحد فرانسه و انگلستان و عثمانی متحد آلمان بود. نبرد گالیپولی به اروپاییان که قصد نابودی عثمانی و تجزیه خاک اصلی آن (آناتولی) و دادن تراکیه (تراس ـ ترکیه اروپا) را به یونان داشتند فهماند که در صورت شکست عثمانی تنها خواهند توانست اقمار آن را متصرف شوند نه آناتولی را. ایستادگی ترکها در نبرد گالیپولی بسیار شدید و قهرمانانه بود. از نبرد گالیپولی بود که مصطفی کمال ـ از فرماندهان نیروهای عثمانی به صورت یک قهرمان ملی سربرآورد که بعدا و پس از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، یونانیان را عقب راند و جمهوری ترکیه را بوجود آورد.

مصطفی کمال (آتاتُرک) و تنی چند از نظامیان عثمانی در جبهه گالیپولی در سال 1916

1928 - دولت استالین «تروتسکی» را برغم وصیت نامه لنین از شوروی تبعید کرد.

تروتسکی

1946 - شیخ عبدالله پسر شیخ خزعل با عده ای افراد مسلح به خرمشهر حمله برد.

شیخ عبدالله و شیخ خزعل

۱۸۶۳ - متروی لندن قدیمی‌ترین شبکه حمل و نقل زیرزمینی جهان آغاز به کار کرد.

۱۹۲۹ - نخستین بخش از رشته ماجراهای تن‌تن و میلو نوشته هرژه نویسنده بلژیکی منتشر شد.

1946 - ایران نخستین شاکی در نخستین مجمع عمومی سازمان ملل

دهم ژانویه سال 1946 نخستین مجمع عمومی سازمان ملل نشست خودرا در لندن با شرکت نمایندگان 51 کشور عضو (متحدان غرب در جنگ با آلمان، ژاپن و ایتالیا - جنگ جهانی دوم) تشکیل داد و اتلی نخست وزیر چپگرای وقت انگلستان در مراسم گشایش این اجلاس گفت که این سازمان به این شرط پیروز خواهد شد که هر دولت عضو، حفظ صلح را برمنافع اختصاصی خود ترجیح دهد و نکوشد که سازمان ملل را ملعبه خواستهای خود قرار دهد و از آن به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدفهای سیاسی و ملی استفاده کند.

نخستین جلسه نخستین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل

 نخستین شکایتی که در این مجمع مطرح شد دادخواهی ایران بود که دولت شوروی را متهم ساخت برغم تعهد قبلی نه تنها نیروهایش را از ایران خارج نساخته بلکه این نیروها مانع نقل و انتقال واحدهای ارتش ایران درقلمرو این کشور می شوند و با این اقدام، تمامیت ارضی و حاکمیت ایران به مخاطره افتاده است، که قرار شد دو کشور ـ نخست با مذاکرات دوجانبه بکوشند مسئله را میان خود حل کنند و در صورت رسیدن به بن بست، آن وقت سازمان بررسی کند و تصمیم مقتضی بگیرد، که مسئله در مذاکرات دو جانبه حل شد.

 این مجمع در سالروز تشکیل جامعه ملل گشایش یافته بود که 26 سال بیشتر عمر نکرد. بسیاری از استادان علوم سیاسی ضوابط، ارکان و حتی عنوان (نام) جامعه ملل را بیشتر می پسندند که جنگ جهانی دوم را بهانه شکست آن قرار داده بودند. در جامعه ملل (برخلاف سازمان ملل) به هیچ کشوری امتیاز خاص داده نشده بود. به عقیده بسیاری از استادان علم سیاست لزومی نداشت که عنوان این سازمان «سازمان ملل متحد» باشد؛ زیرا که همه اعضای آن متحد و دوست یکدیگر نیستند. نام این سازمان از پیمان 26 گانه دولتهای در حال جنگ با المان گرفته شده که در دهم ژانویه سال 1942 متعهد شده بودند با دولتهای محور (آلمان، ایتالیا و ژاپن) به طور جداگانه وارد مذاکرات ترک مخاصمه و حتی اتش بس نشوند. چون امریکا و انگلستان، طراحان آن پیمان، در آن تدبیر موفق شدند؛ بر همان پایه پیشنهاد تاسیس سازمان ملل متحد را مطرح ساختند و روح حاکم بر سازمان نیز همان است که میان اعضای آن پیمان به وجود آمده بود. بزرگترین ایراد به سازمان ملل، قرارداده شدن حق رد (وتو) در دست پنچ دولت (فاتحان جنگ جهانی دوم) در شورای امنیت - بازوی اجرایی آن سازمان - است. هدف اصلی از ایجاد سازمان ملل جلوگیری از جنگ و خونریزی است که این حق رد (امتیاز پنچ دولت) مانع از اعمال آن می شود و جنگهایی که پس از تاسیس سازمان ملل رخ داده به همان دلیل بوده است. ضعف بزرگ دیکر سازمان ملل که که شمار اعضای آن تا سال 2008 به 192 کشور رسیده است بی اختیار بودن مجمع عمومی آن است که هرسال یک نشست عادی دارد که در ماه سپتامبر آغاز می شود. این مجمع درحقیقت یک تریبون آزاد برای نطق کردن است.

 جهانیان عدم وقوع جنگ سوم جهانی را در نیمه دوم قرن 20 باید مدیون معارضه دو ابر قدرت وقت باشند تا سازمان ملل، که بسیاری از اصحاب نظر آن را «سازمان علیل» لقب داده و خواهان یک تجدید نظر جامع در آن شده اند و گفته اند که باظهور قدرتهایی چون هند، برزیل، آلمان، ژاپن و ... لزوم چنین اصلاحاتی بیش از هروقت دیگر احساس می شود و در غیر این صورت احتمال انشعاب وجود خواهد داشت.

۱۳۶۵ - بمباران دو مدرسهٔ پسرانه در بروجرد (در استان لرستان) توسط عراق که منجر به کشته شدن ۶۰ دانش‌آموز شد.

2004 - شهرت جهانی زن 97 ساله ایرانی که در زیر آوار ناشی از زلزله "بم" زنده مانده بود

شهربانو مازندرانی که در سال 2004 ادعا شده بود 97 سال از عمرش می گذرد شاید خبر نداشت که زلزله بم او را به صورت یک زن مشهور در جهان درآورده و جهانیان از سرگذشت او که سوم ژانویه 2004 - چند روز پس از وقوع زلزله، زنده از زیر آوار بیرون آورده شده بود آگاه و با چهره اش آشنا شده اند.

شهربانو

در آن ماه و درپی شبکه های تلویزونی و روزنامه ها، مجله ها به چاپ عکسهای بزرگی از شهربانو پرداخته بودند و همه «سرچ انجین» های فعال در اینترنت دسترسی به عکسها و شرح احوال او را میسر ساخته بودند. رسانه های سایر ملل برای مخاطبان خود نام شهربانو را ( بانوی شهر) معنی کرده و گفته بودند که شهربانو نامی است که از زمان باستان در امپراتوری پارسیان رایج بوده است.

شهرت شهربانو مرهون گسترش و پیشرفت ابزارهای خبر رسانی است که در دو دهه اخیر ره صدساله رفته اند. با وجوداین، این ابزارها هنوز آن طور که باید در خدمت انسان و حقوق او قرار نگرفته اند زیرا که سهم عامل انسانی در دنیای رسانه ها 90 و حصه ابزار 10 است و رسانه ها به عنوان ابزار انتقال اندیشه، احساس، اطلاعات و اخبار در سراسر جهان شدیدا دچار کمبود نیروی انسانی ماهر و واقف بر رسالت خود هستند و تا این نقیصه رفع نشود فایده رسانی آنها محدود خواهد بود.

2005 - محمود عباس نخست وزیرپیشین دولت خودگردان فلسطین به ریاست جمهور فلسطینی ها انتخاب شد و بر کرسی یاسر عرفات تکیه زد.

محمود عباس

زادروزها

    ۱۴۳۱ - زادروز الکساندر ششم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
    ۱۷۶۹ - زادروز میشل نی سرباز و ژنرالی فرانسوی و فرماندهی نظامی در جنگ‌های انقلاب فرانسه و جنگ‌های ناپلئونی

آلکسیی نیکولایویچ تولستوی

    ۱۸۸۳ - زادروز آلکسیی نیکولایویچ تولستوی، شاعر و رمان­نویس روس
    ۱۹۳۶ - زادروز رابرت وودرو ویلسون ستاره‌شناس آمریکایی ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۷۸
    ۱۹۳۸ - زادروز دانلد کنوت دانشمند علوم رایانه اهل آمریکا

رابرت وودرو ویلسون

    ۱۹۴۵ - زادروز راد استیوارت خواننده و ترانه‌سرای راک اسکاتلندی-انگلیسی
    ۱۹۷۴ - زادروز هریتک روشن بازیگر مشهور هندی
    ۱۳۲۲ - محمد مطیع، بازیگر ایرانی
    1336 - اسحاق جهانگیری - سیاستمدار اصلاح طلب ایرانی.

اسحاق جهانگیری

   
درگذشت‌ها

    ۱۷۷۸ - درگذشت کارل لینه گیاه‌شناس و پزشک سوئدی و پایه‌گذار نظام امروزی طبقه‌بندی گیاهان و جانوران
    ۱۸۶۲ - درگذشت ساموئل کلت صنعتگر و مخترع آمریکایی ، بنیان‌گذار شرکت اسلحه‌سازی کلت

ساموئل کلت

    ۱۹۵۱ - درگذشت سینکلر لوئیس رمان نویس ، داستان نویس و نمایش نامه نویس آمریکایی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۳۰
    ۱۹۵۷ - درگذشت گابریلا میسترال شاعر ، آموزگار، دیپلمات و فمینیست شیلیایی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۴۵

کوکو شانل

    ۱۹۵۷ - درگذشت ابوالقاسم سحاب بنیانگذار موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب.
    ۱۹۷۱ - درگذشت کوکو شانل طراح مد پیشتاز فرانسوی
    ۱۹۸۶ - درگذشت یاروسلاو سایفرت روزنامه نگار و شاعر اهل کشور جمهوری چک ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال
    ۱۲۳۰ - میرزا تقی خان امیرکبیر، صدراعظم دوره ناصرالدین شاه قاجار

ابوالقاسم سحاب