مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 17 اسفند برابر با 7 مارس در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 17  اسفند برابر با 7 مارس  در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

امروز 17 اسفند برابر با 8 مارس تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها: 

 

965 - قتل «المتنبّی» شاعر بزرگ و انقلابی عرب

هشتم مارس سال 965 میلادی (17 اسفند) المتنبّی (ابو طیب احمد بن حسین) شاعر بزرگ عرب در راه بازگشت از سفر شیراز و دیدار امیر عضدالدوله دیلمی به بغداد، در نزدیکی این شهر گرفتار راهزنان شد و به دست آنان به قتل رسید. وی هنگام مرگ 50 ساله بود.

المتنبّی

    
المتنبّی که در دوران معاصر از اشعارش درکتابهای درسی دانشگاهی رشته ادبیات وسیعا نقل شده است در کوفه به دنیا آمده بود و در جوانی از انقلابیون قرمطی (عمدتا شیعه) بود. وی در شام (سوریه بزرگتر) تحصیل کرده بود، ولی علاقه داشت که میان اعراب بدوی زندگی کند. در جریان همفکری با انقلابیون قرمطی دستگیر و دو سال در زندان بود و گفتن شعر را از زندان آغاز کرد. (برای اطلاع از اندیشه و کارهای قرمطیان به تاریخ طبری رجوع شود).
    
پس از آزادی از زندان در شام ماند و چون در طنزهایش حاکم دمشق را هجو کرده بود از ترس او به قاهره گریخت و بعدا از آنجا به بغداد رفت. وی علاوه بر قصیده که سبک شاعران عرب بود غزل هم گفته است که بدعتی در شعر عرب بشمار می رود. مولف تاریخ ادبیات جهان از المتنبی به عنوان بزرگترین شاعر کلاسیک عرب نام برده است. دیوان اشعار المتنبی از کتب معروف نظم عربی است.

1010 - حکیم ابوالقاسم فردوسی سرودن شاهنامه خود را که بیش از سی سال به طول انجامید، به اتمام رساند.

1402 - ایلدرم بایزید در قفس امیر تیمور مرد

ایلدرم بایزید یکم سلطان عثمانی که در جنگ آنکارا در ژوئیه 1402 میلادی به اسارت امیرتیمور گورکان در آمده بود و تیمور او را در قفس آهنین قرار داده و همانند طوطی همه جا با خود می برد هشتم مارس 1403 میلادی در 42 سالگی درگذشت. وی پس از درگذشت پدرش مراد اول سلطان عثمانی شده بود.
   
بایزید در طول حکومت خود سالونیک را در یونان تصرف کرد ، بلغارها را شکست داد و هشت سال قسطنطنیه (استانبول) را در محاصره داشت، ولی موفق به تصرف آن نشد.

  
 امیر تیمور احتمالا قصد جنگ با بایزید را نداشت. تیمور هنگامی که در شام (سوریه) سرگرم تاخت و تاز بود برای بایزید نامه ای فرستاده بود که بایزید پاسخی بی ادبانه و سراسر افترا به تیمور نوشته بود و همین امر باعث حمله تیمور به قلمرو او شد و با این که نیروهای تیمور از نظر شمار به مراتب کمتر از نظامیان بایزید بودند پیروز شدند و بایزید اسیر شد. تیمور به خاطر اهانتی که در نامه به او کرده بود بایزید را در قفس آهنین قرار داد و به مجلس بزم خود آورد و زن او را وادار کرد که در جمع مهمانان برقصد. بایزید از آن قفس آزاد نشد تا درگذشت. عثمانی ها ترکمان و تیموریان تاتار (مغول تبار) بودند.

1782 - قتل عام سرخپوستان مسیحی شده در اهایو

هشتم مارس سالروز قتل عام زننده گروهی از سرخپوستان اهایو به دست میلیشیای پنسیلوی نیای آمریکا به فرماندهی سرهنگ دیوید ویلیامسون در سال 1782 (دوران انقلاب استقلال) است. این بومیان از قبیله Lenape بتازگی به دست میسیون موراویان مسیحی شده بودند، مسلح نبودند و سرگرم زراعت بودند که دستگیر شدند. میلیشیای پنسیلوی نیا به انتقام همراهی قبیله دیگری از سرخپوستان با نیروهای انگلیسی در سرکوب انقلاب استقلال، در روستای «Gnadenhutten» اهایو 28 مرد، 29 زن و 39 کودک لنایی را دستگیر و به درخت بستند و پس از وارد آوردن ضربه پتک به سر آنان پوست جمجمه هایشان را کندند. قبیله لناپ که پیش از مهاجرت اروپاییان، در ساحل شرقی آمریکا (ایالت دلور ) زندگی می کرد پس از ازدست دادن کیلومتر به کیلومتر اراضی آباء اجدادی در طول نزدیک به دو قرن، با ادامه مقاومت تا اهایو (حدود هشتصد کیلومتر) عقب رانده شده بود.

1285 - شورش اصفهانی ها بر ضد ظل السلطان

در این روز دراسفند ماه 1285 مردم اصفهان که از دیر زمان بر ضد ظل السلطان والی این خطه شورش کرده بودند در تلگرافخانه شهر متحصن شدند و اعلام کردند که تا محمد علی شاه قاجار پاسخ تلگرام آنان را ندهد و ظل سلطان ( مسعود میرزا ) را عزل نکند تلگرافخانه را ترک نخواهند کرد. اصفهانی ها ظل سلطان را متهم به ظلم و تعدی و رفتار استبدادی کرده بودند.

شورش اصفهانی ها از 16 اسفند ماه شدت یافته بود. محمد علی شاه که سرگرم تعیین ولیعهد و بر گزاری مراسم مربوط بود دادن پاسخ به تلگرام اصفهانی ها را به تاخیر انداخته بود . این تعلل باعث شد گروهی از اصفهانی ها که به ستوه آمده بودند در کنسولگری انگلستان در آن شهر متحصن شوند . در آن زمان تحصن در سفارتخانه انگلستان در تهران و کنسولگری های این کشور در شهرها تشویق می شد تا وسیله مداخله هرچه بیشتر انگلیسی ها فراهم شود ، مقامات بالای کشور بیشتر بترسند . از زمان امضای قرارداد سال 1907 سن پترز بورگ ( تقسیم ایران به مناطق نفوذ میان روسیه و انگلستان) کار تحصن تشویق بیشتری می شد و مردم بی خبر ازسیاست ، فریب می خوردند که اقدام آنان مغایر منافع وطن بود.

مسعود میرزا ظل السلطان

سرانجام 25 اسفندماه محمد علی شاه ظل سلطان را از حکومت اصفهان برداشت و بعدا اورا حاکم فارس کرد و شورش اصفهانی ها پایان یافت.

1295 - تأسیس حزب دموکرات تبریز توسط محمد خیابانی

در زمان شیخ محمد خیابانی، اوضاع جهان اسلام و بالاخص ایران به خاطر دخالت‏های بیگانگان از جمله روسیه، انگلیس و آلمان بسیار آشفته و تأسف‏انگیز بود. در این حال، شیخ محمد خیابانی، روحانی دلاور و آذربایجانی برای قطع ایادی استعمار و مبارزه با بیگانگان و ستمکاران داخلی، در هفدهم اسفند 1295ش برابر با 14 جمادی‏الاول 1335ق حزب دموکرات تبریز را به وجود آورد. خیابانی، سازمان سیاسی خود را دموکرات ملی، و آذربایجان را آزادستان نامید. با وجود اینکه قیام خیابانی، شوروی‏ها را به وسوسه انداخته بود، ولی طولی نکشید که دریافتند رهبر نهضت نه تنها روی خوش به آن‏ها نشان نمی‏دهد بلکه نسبت به پیاده شدن قوای شوروی در بندر انزلی سخت معترض است. شیخ محمد خیابانی در حالی دست به این اقدام زد که مردم به خاطر فروپاشی حکومت تزاری روس، غرق شادی بودند و خروج نظامیان روسیه از تبریز را آرزو می‏کردند. خیابانی در این هنگام دوستان آزادی‏خواه و مبارز خود را که اغلب دموکرات نامیده می‏شدند گرد آورد و کمیته‏ای تشکیل داد و درباره وضع پیش آمده، به تصمیم‏گیری و سیاست‏گذاری پرداخت. شیخ محمد خیابانی، نمایندگان فرقه دموکرات و دیگر آزادی‏خواهان را از سراسر آذربایجان به تبریز دعوت کرد و تشکیلات فرقه دموکرات که از پنج سال قبل تعطیل شده بود، دوباره تاسیس شد.

شیخ محمد خیابانی

1336 - محمدرضا شاه، ثریا را بخاطر بچه دار نشدن طلاق داد

در پی جلسه مشورتی 27 بهمن ماه 1336 و جلسات دهم، هفدهم و نوزدهم اسفند این سال مرکب از شاه و تنی چند از رجال وقت و یک بزرگ از ایل بختیاری تصمیم به طلاق ثریا اسفندیاری بختیاری دومین زن شاه گرفته شد و اعلامیه مربوط صادر گردید که در آن دلیل طلاق، فرزنددار نشدن ثریا و نیاز به ولیعهد برای شاه ذکر شده بود.
    
ثریا از مدتها پیش از آن نزد مادر آلمانی خود در این کشور بسر می بُرد. طلاق در تهران انجام گرفت و اسناد مربوط در نیمه فروردین 1337 در آلمان به ثریا ابلاغ شد و وی 42 سال بقیه عمر خود را بدون شوهر زندگی کرد تا اینکه در پاریس درگذشت.
    
پس از انجام طلاق طولی نکشید که شاه با فرح دیبا که قبلا یک دانشجوی ایرانی مدارس عالی فرانسه بود ازدواج کرد. شاه پیش از ازدواج با ثریا، بانوی قبلی خود ـ فوزیه، شاهزاده خانم مصری و مادر دختر بزرگش شهناز را طلاق گفته بود. فوزیه نیز به همان صورت از تهران به قاهره بازگشته بود و در آنجا ماندگار شده بود. علت طلاق او «ناسازگاری هوای تهران!» بیان شده بود.

ثریا اسفندیاری

   
مطبوعات اروپا در مارس 1958 (اسفند ماه 1336 و فروردین 1337) ـ از ظن خود ـ درباره طلاق غیابی ثریا و اینکه قبلا رضایت وی به طلاق جلب نشده بود مطالب متعدد انتشار داده بودند که یک مقام ایرانی وقت در پاسخ، آنهارا بی اطلاع از قوانین ملی و مذهبی کشورها خوانده و گفته بود که یک زن با اطلاع از قوانین و رسوم و فرهنگ کشور خود قرارداد نکاح را امضا می کند و اگر این قوانین مذهبی و ملی را قبول نداشته باشد، در قلمرو این ضوابط اجبار به ازدواج ندارد. زن و مرد در هرکشور، عالما و عامدا قرارداد نکاح را با حضور عاقد و شهود امضا می کنند و در نتیجه اجباری در کار نیست و اگر شرایط و مقررات حاکم بر قرارداد نکاح را قبول نداشته باشند می توانند آن قرارداد را امضاء نکنند و .... به علاوه، در ایران همانند کشورهای اسلامی دیگر برای بانوان «مهر» قرارداده شده و واجب النفقه هستند و تاکنون مشاهده نشده است که یک مرد گفته باشد پرداخت مهر (تعهد دادن مالی از آن خود به زن که قابل تبدیل به پول باشد و «زن» قبلا مبلغ آن را تعیین و پیشنهاد می کند تا به زوجیت آن مرد درآید و این بدهی «حال» است و نیز نفقه کامل (که این دو به آن صورت در کشورهای مسیحی و ... وجود ندارد) تبعیضی نسبت به هر شوهر است و استدلال های دیگر. نفقه کامل (طبق قانون ایران) این است که مرد طبق شئونات خانوادگی زن و حتی اگر در آن فامیل گسترده، داشتن کلفت و نوکر و شوفور مرسوم باشد باید آنها را تامین کند و عجز و خودداری از تامین آن به زوجه ای که تمکین از شوهر کند به صدور حکم طلاق و نیز مجازات حبس برای مرد منجر می شود و اینها امتیاز زن در ایران و جهان اسلام است. در مذهب کاتولیک هم طلاق عملی ممنوعه است و در یک کشور پیرو این ضوابط مذهبی، زن و مرد پس از ازدواج که کشیش مربوط در برابر جمع آنان را برای همه عمر زن و شوهر اعلام می دارد بعدا منطقا نباید بگویند که زندانی مادام العمر یکدیگر شده اند. در قرآن مجید که قانون اساسی اسلام و کلام خداوند است، طلاق از ایقاعات و در دست شوهر قرار داده شده است، البته طبق شرایطی هم زوجه می تواند درخواست طلاق کند.
  
 این مقام ایرانی همچنین اصل و ترجمه آیات مربوط در قرآن و نیز دستخط چند روحانی بزرگ ایرانی، عراقی، پاکستانی و ... را به مطبوعات اروپایی داده بود تا اطمینان یابند که امر طلاق در دنیای اسلام در دست شوهر و یک ایقاع (یکجانبه) است و هشدار داده بود که در مسائل دینی بدون مشورت با آگاهان، مطلب ننویسند و مخاطبان را گمراه نکنند.

1342 - استعفای اسداللَّه علم از نخست‏ وزیری و انتخاب حسنعلی منصور به این مقام

امیر اسداللَّه علم که پس از توافق آمریکا و شاه ایران در 28 تیرماه 1341 به نخست‏وزیری رسیده بود، سرانجام پس از بیست ماه صدارت به اراده شاه و بدون اعتنا به قوه مقننه استعفا کرد و جای خود را به حسنعلی منصور داد.

امیر اسداللَّه علم

این استعفا و سپس انتصاب منصور، از نظر سرعت عمل در مشروطیت ایران بی‏سابقه بوده است زیرا در همان روز که علم از کار بر کنار شد، منصور به این مقام انتخاب گردید و او که از ماه‏ها قبل مهیای این منصب بود، در همان روز، وزرای خود را معرفی کرد. از نظر ملت ایران دوران حکومت اسداللَّه علم، یکی از تاریک‏ترین ایام در روزگار سیاه سلطنت محمدرضا پهلوی است. برگزاری رفراندوم فرمایشی شاه و ملت، حمله به مدرسه فیضیه و بالاخره قیام خونین پانزدهم خرداد 42، از جمله وقایع مهم این دوران می‏باشند. پس از علم، منصور که مورد حمایت انگلیس و آمریکا بود، بر سر کار آمد و شاه بار دیگر خوش خدمتی خود را به اربابانش نشان داد. منصور نیز طی دوران صدارتش، زمینه‏های قانون ننگین کاپیتولاسیون را فراهم آورد و پس از اعتراض امام خمینی(ره) به این مصوبه، آن حضرت را به ترکیه تبعید نمود. سرانجام حسنعلی منصور در بهمن سال بعد، توسط جوانان مؤمن هیئت مؤتلفه اسلامی اعدام انقلابی شد و بر کارنامه ننگین او، مهر ابطال خورد.

حسنعلی منصور

مناسبت ها

روز جهانی زن

روز جهانی زنان که در گذشته روز جهانی زنان کارگر نامیده می‌شد بزرگداشتی است که هر ساله در روز ۸ مارس برگزار می‌شود. این روز، روز بزرگِ برپایی جشن‌هایی برای زنان در کل جهان است. بسته به مناطق مختلف، تمرکز جشن روی بزرگداشت، قدردانی، ارائهٔ عشق به زن و برگزاری جشنی برای دستاوردهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زنان است.

این روز در ابتدا به عنوان یک رویداد سیاسی سوسیالیستی در بین احزاب سوسیال آمریکا٬ آلمان و اروپای شرقی آغاز شد، اما بعدها در فرهنگ بسیاری از کشورها آمیخته شد. روز جهانی زنان در برخی از مناطق رنگ و بوی سیاسی خود را از دست داده و تبدیل به مناسبتی برای مردان شده تا عشق خود را به زنان بیان کنند و آمیزه‌ای از روز مادر و روز ولنتاین شده است. با این حال در مناطقی دیگر، اصل سیاسی و زمینه حقوق بشری که توسط سازمان ملل متحد تعیین شده، با قدرت اجرا می‌شود و آگاهی سیاسی و اجتماعیِ امیدوار کننده‌ای از مبارزات زنان در سراسر جهان به ارمغان می‌آورد. سازمان ملل هم از سال ۱۹۷۷ این روز را به عنوان «روز حقوق زنان و صلح بین‌المللی» به رسمیت می‌شناسد.

گیاه حساس (یا حساسه یا درخت گل ابریشم)، نمادی از جشن روز زن در کشورهای ایتالیا و روسیه است.همچنین گل میموزا یکی از نمادهای این روز است.

زادروز ها:

450 - زادروز ابوحامد امام محمد غزالی، دانشمند شهیر و فیلسوف نامی ایران

امام محمد غزالی

۱۳۲۶ - زادروز مجید انتظامی، آهنگ‌ساز و نوازنده ابوا ایرانی.
۱۸۷۹ - زادروز اوتو هان دانشمند آلمانی برنده جایزه نوبل.

اوتو هان

درگذشت:

1371 - درگذشت احمد عبادی استاد معاصر موسیقی ایرانی
291 - درگذشت ثَعْلَب نحوی و لغت شناس شهیر عرب

احمد عبادی

1889 - درگذشت جان اریکسون مهندس و مخترع سوئدی
۱۳۶۸ - حسین قوامی مشهور به فاخته، از نخستین خوانندگان دوره جدید موسیقی ایرانی

حسین قوامی