مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 17 فروردین برابر با 5 آوریل در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

مروری بر رویدادهای مهم تاریخ امروز ایران و جهان : مورخه 17 فروردین برابر با 5 آوریل  در تاریخ چه گذشت| تقویم تاریخ ایران و جهان

 امروز 17 فروردین برابر با 6 آوریل تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:  

514 پیش از میلاد - لشکرکشی ایران به اروپا و عبور از دانوب

تصوریر یک سرباز پیاده ایران 25 قرن پیش (شوش)

بوغابیش (بگابیش) ژنرال پارسی با 81 هزار سرباز درسال 514 پیش از میلاد، 17 روز پس از نوروز، عبور از دریای مرمره را آغاز کرد تا در اروپای جنوب شرقی اقوام غیر متمدن را از نزدیکی قلمرو ایران براند. داریوش در آن زمان در شمال شرقی ایران بود و بوغابیش را مامور آن سوی مرزهای شمال غربی کشور کرده بود.
    
مورخان یونان باستان در نوشته های خود به توصیف رسته های سپاه بوغابیش پرداخته و به تخصصی بودن واحدها که برایشان تازگی داشت توجه ویژه کرده بودند. این مورخان در شرح پیادگان نیزه دار ارتش وقت ایران نوشته اند که سربازان پیاده ایران دارای لباس بلند و متحدالشکل هستند و تیردان سربازان این رسته در پشت شانه آنان قراردارد. این توصیف با مجسمه سربازان که اوایل قرن 20 در اکتشافات باستانشناسی شوش به دست آمده است مطابقت کامل دارد و نشانه پیشرفته بودن ایران 25 قرن پیش است.
    
ژنرال بوغابیش در این لشکر کشی، در مدتی کمتر از دو سال مناطقی را در اروپا که در شمال دریای اژه (اراضی میان دریای سیاه و جمهوری مقدونیه امروز) واقع اند تصرف کرد و اقوام غیرمتمدن را به آن سوی دانوب راند. بعلاوه، مناطقی را در دلتای دانوب و شمال آن (رومانی امروز) بر قلمرو ایران اضافه کرد و به پیشروی به سوی اوکراین امروز ادامه داد و ....

ایران امروز در میان نقشه ایران باستان(مندرج در هند بوک سال 1935 ارتش آمریکا )

628 - هوس ازدواج خسروپرویز با دختر عرب و بر باد رفتن امپراتوری ایران

قبیله عرب بنی لخم (بنو لخم) که در منطقه وسیعی از جنوب عراق، شمال غربی کشور سعودی امروز و کویت زندگی می کردند قرن ها از اتباع وفادار به امپراتوری ایران بودند و به مرکزیت شهر حیره (چند کیلومتری شهرهای کوفه و نجف) خودمختاری محدود داشتند و زیر نظر مرزبان ایرانی منطقه بودند. خسروپرویز که مردی هوسباز و جاه طلب بود ناگهان به سرش زد که با دختر نعمان سوم امیر «بنی لخم» هم ازدواج کند. نعمان خواستگاری خسرو را رد کرد و خسرو بدون تأمل دستور داد که اورا اعدام کنند. این عمل، قبیله مسیحی بنی لخم را به خشم آورد و سلب وفاداری کرد و به رغم قتل خسروپرویز در زندان کاخ سلطنتی در نخستین فصل سال 628 میلادی به رنجش خود از تیسفون ادامه داد. ابوبکر خلیفه وقت از این فرصت استفاده کرد و خالد بن ولید ـ ژنرال خودرا با 18 هزار نظامی سبک اسلحه به منطقه سکونت بنی لخم فرستاد و این نیرو در آخرین هفته ماه مارس 633 با یکانهای مرزبان هرمز رو به رو شد. جنگ در چند روز اول نتیجه ای نداشت. سرانجام، سوم اپریل مرزبان هرمز که شمار نیروهایش کمتر از خالد بود پیشنهاد نبرد تن به تن با خالد را داد که در این نبرد هرمز کشته شد و خالد پیروز. در تاریخ از این نخستین نبرد ایرانیان و مسلمانان عرب به «نبرد زنجیز» یاد شده است. بهمن برادر مرزبان هرمز برای گرفتن انتقام، با یک سپاه مجهز به فیل جنگی وارد نبرد با عرب به فرماندهی ابوعبید ثقفی شد و در این نبرد که به «جنگ پُل» معروف است و در کناره فرات جنوبی روی داد چهار هزار عرب ازجمله ابوعبید کشته شدند. دولت تیسفون که گرفتار مبارزه بزرگان بر سر قدرت و فساد دولتی بود نتوانست انتقام گیری عرب را پیش بینی و خودرا آماده کند که در سال 636 جنگ قادسیه روی داد و ....

خسروپرویز

1580 - الحاق سرزمین پرتغال به استعمار اسپانیا

پرتغال از دیرباز رقیب سرسخت سیاسی و استعماری اسپانیا در قاره‏های آسیا، افریقا و امریکا به شمار می‏رفت، اما به علت مهاجرت فراوان اتباع پرتغال به مستعمرات این کشور و نابسامانی اوضاع اقتصادی، پرتغال این کشور به تدریج نفوذ و قدرت سیاسی خود را از دست داد و همین موضوع موجب شد تا اسپانیا، این سرزمین را تصرف کند. پس از این واقعه بسیاری از مستعمرات پرتغال به دست قدرت استعماری هلند افتاد و برخی نیز به تصرف اسپانیا درآمد. اما در سال 1640م، بر اثر قیام مردم پرتغال، این کشور بار دیگر مستقل شد.

1712 - بپاخیزی گسترده بردگان سیاه در مهاجرنشین نیویورک

یک بپاخیزی گسترده بردگان سیاهپوست در آمریکای شمالی دراین روز در سال 1712 در منطقه نیویورک آغاز شد و هفته ها طول کشید. در آن زمان این قسمت از آمریکای شمالی یک مهاجرنشین انگلیسی و متعلق به این دولت بود. بپاخیزی بردگان سرانجام توسط میلیشیای محلی سرکوب و چهارم ژوئیه این سال 12 تن از بردگان که محرّک قیام تشخیص داده شده بودند اعدام شدند.

1909 - کشف قطب شمال توسط "رابرت پیری" دریاسالار امریکایی

آدمی از دیرباز درصدد شناسایى محیط اطراف خود بود و طی سال‏های متمادی، نقاط مختلف زمین را کشف کرد. افراد بسیاری برای شناساندن نقاط ناشناخته زمین، سختی‏های طاقت فرسایى را تحمل کردند و گوشه وکنار جهان را کشف نمودند. یکی از نقاط مجهول برای بشر، ناحیه قطب بود و تلاش فراوانی برای کشف و ورود به آن به عمل آمد. در تاریخ‏ششم آوریل 1909م یکی از آمال دیرینه بشر که رسیدن به قطب شمال بود جامه عمل پوشید و یک دریانورد امریکایى به نام رابرت ادوین پیری به اتفاق پنج نفر از همراهان خود، پس از تحمل رنج و مشقت زیادْ به آن سرزمین رسیدند. وی پیش از آن چند سفر دیگر به قطب شمال کرده بود ولی نتوانست وارد آن شود تا اینکه در سفر سال 1909م بود که به این موفقیت نائل آمد. وی در یکی از این سفرها، دچار سرمازدگی شد که به قطع ده انگشت پای او منجر گشت.

رابرت ادوین پیری

1917 - ورود امریکا به جنگ جهانی اوّل و اعلان جنگ به آلمان

در شرایطی که حدود سه سال از آغاز جنگ جهانی اول گذشته بود، امریکا در ششم آوریل 1917م به نفع فرانسه و انگلیس وارد جنگ شد و به آلمان اعلان جنگ داد. بهانه ورود امریکا به جنگ، حملات زیردریایى‏های آلمان به کشتی‏های بازرگانی امریکا و غرق شدن تعدادی از آنها بود. به دنبال آمادگی امریکا برای ورود به جنگ، معاهده‏ای در این مورد به تصویب مجالس سنا و نمایندگان امریکا رسید و سپس ویلسون رئیس جمهور وقت امریکا نیز آن را امضا کرد و از روز ششم آوریل 1917م، دستور داد تا ارتش این کشور به طور رسمی وارد جنگ با آلمان شود. ورود امریکا به جنگ جهانی اول، نقش مؤثری در پیروزی متحدین داشت. امریکا در جریان جنگ جهانی اول، به علت بُعد مسافت و دور بودن از صحنه اصلی نبرد در اروپا، از لحاظ زیرساخت‏های اقتصادی دچار زیان و ضرر نگردید. این در حالی بود که بیشتر اماکن و منابع اقتصادی دول اروپایى تخریب شده بود. امریکا در این مدت به کشورهای اروپایى وام‏های کلان داد که با دریافت بهره‏های آن، ذخایر این کشور انباشته شد. از طرف دیگر، امریکا در مناطقی چون امریکای لاتین، با روی کار آوردن رژیم‏های دست نشانده، به تحکیم جایگاه خود پرداخت، مجموعه این عوامل و دیگر عوامل پنهان و پیدا، باعث قدرت‏گیری هرچه بیشتر امریکا در صحنه بین‏المللی گردید و این کشور، نقش تعیین‏کننده‏ای یافت.

1917 - بازگشت لنین از تبعید و ورود انقلاب روسیه به دوره نهایی خود

ششم اپریل 1917 ولادیمیر ایلیچ (لنین) پس از یازده سال که به حالت تبعید در اتریش و سویس بسر برده بود و از آنجا جنبش سوسیالیستی را رهبری می کرد با کمک آلمانی ها که می خواستند دولت روسیه را گرفتار دشواری های داخلی کنند و از جنگ جهانی اول خارج سازند به وطن باز گشت. روایت است که آلمانی ها لنین را در یک واگن قطار راه آهن قراردادند، این واگن را قفل کردند، از میان جبهه های جنگ عبور دادند و به روسیه رسانیدند.

لنین

   
لنین در بازگشت به روسیه کاپیتالیسم و رقابت بر سر استثمار ملل را عامل شعله ور شدن آتش جنگ بزرگ (جنگ جهانی اول) اعلام داشت. وی تاکید کرده بود که تا این دو عامل وجود داشته باشد جنگ نیز ادامه خواهد داشت.
   
لنین که در آن سال 47 ساله بود در 28 ماه مه 1917 خواهان ایجاد یک جمهوری دمکراتیک فدرال در روسیه شد. وی در دوم ژوئن راهپیمایی بزرگی ترتیب داد که قبلا نظیر آن در روسیه دیده نشده بود. لنین در شانزدهم ژوئن طرح خود در زمینه شورایی کردن کشور را اعلام و نخستی شورا (ساویت) را تشکیل داد. وی ماه بعد از آن تمهیدات دولت موقت روسیه از جمله ایجاد مجلس (دوما) را کارهایی عبث خواند که به منظور خرید وقت و به تاخیر انداختن وقوع یک انقلاب راستین انجام می شود و گفت: در کشور روسیه که مردم با انتخابات آشنا نیستند و آن گروه هم که آشنایی دارند درستی مراحل کار و نتایج آن را باور ندارند نمی توان از الگوی کشورهایی که قرنها این نوع انتخابات را تمرین و تجربه کرده اند استفاده کرد؛ انتخابات باید هرمی شکل و از سطوح محلی آغاز شود تا واقعیت دمکراتیک داشته باشد.
    
مبارزات لنین از این دست تا اکتبر همین سال ــ ماه هفتم پس ازبازگشت از تبعید ــ به انقلاب بلشویکی و تغییر نظام روسیه انجامید. ولی، این نظام و عمدتا به علت سوء مدیریت برژنف و جانشینانش و فساد اداری و انتصابات نادرست و بی اعتنایی به عامل روانشناسی انسانی و انسانیت فروپاشید و نظام بهتری هم جای آن را نگرفت. به باور مورخان، اگر سران مسکو به هشدار اصلاح طلبان ازجمله «دوبچک» توجه کرده بودند کار به فروپاشی کشانده نمی شد.

1299 - آغاز قیام روحانی مشروطه‏ خواه، شهید شیخ محمد خیابانی در تبریز

شیخ محمد خیابانی از جوانی به فراگیری علوم دینی روی آورد و به سرعت مدارج علمی را طی نمود. پس از نهضت مشروطه، زندگی او وارد مرحله جدیدی شد. و با تشکیل جمعیتی مبارز، در راه پیروزی مشروطه، گام‏های مهمی در تبریز برداشت. وی در این میان روزنامه تجدد را منتشر کرد و خواهان اجرای قوانین مشروطه و احیای آن گردید. خیابانی سپس به رهبری فرقه دموکرات آذربایجان برگزیده شد و همگام با انتشار روزنامه تجدد، به کارهای سازنده دیگری در جهت پیشبرد اهداف و تامین آسایش مردم دست زد. همچنین نقش وی پس از محاصره تبریز در دوره استبداد صغیر بسیار حساس بود. پس از راه‏یابی شیخ محمد خیابانی و پنج تن از دوستانش به مجلس شورای ملی، وثوق الدوله صدر اعظم قاجار تصمیم گرفت که شیخ را از سر راه خود بردارد.

شیخ محمد خیابانی

لذا عده‏ای از صاحب منصبان نظامی را با افراد تعلیم دیده به تبریز فرستاد. با ورود متجاوزان به شهر تبریز، خیابانی بر ضد دولت قیام کرد و در کمتر از دو روز تمام ادارات شهر را به تصرف درآورد. این پیروزی و نهضتِ خیابانی، بیش از پنج ماه ادامه داشت. شیخ در حیاط ساختمان تجدد به ایراد نطق‏هایی می‏پرداخت و مردم با اشتیاق تمام، پای صحبتش می‏نشستند. این سخنان به زبان آذری بود و ترجمه فارسی‏اش هر روز در روزنامه تجدد چاپ می‏شد. در این پنج ماه، خیابانی و جنبش او با خطرهای فراوانی مواجه بودند، اما بر همه پیروز شدند و آتش توطئه‏ها را خاموش کردند. شیخ محمد خیابانی در نهضت خویش بر ارشاد افکار عمومی و ارتقای میزان آگاهی آنان به منظور نیل به اهداف خویش تأکید داشت، به همین دلیل، در صدد تجهیز قوای مسلح خویش برای دفاع از نهضت برنیامد. وی همچنین در جریان جنگ جهانی اول، در برابر فشار روس‏ها مقاومت نمود و در عین حال از نفوذ کمونیسم نیز جلوگیری می‏کرد. عاقبت با ورود مخبرالسلطنه، والی جدید تبریز و شکست محاصره این مبارز انقلابی، در 21 شهریور 1299 ش برابر با 29 ذیحجه 1338 ق توسط نیروهای دولتی بازداشت شد و به شهادت رسید.

زادروزها

    ۱۸۱۲ - زادروز آلکساندر هرتسن نویسندهٔ روس
    ۱۸۲۰ - زادروز نادار نویسنده و کاریکاتوریست فرانسوی

نادار

    ۱۸۹۰ - زادروز آنتونی فوکر خلبان و مهندس هوافضای هلندی-آمریکایی، بنیانگذار شرکت فوکر
    ۱۹۰۴ - زادروز کورت گئورگ کیزینگر سومین صدر اعظم آلمان

آنتونی فوکر

    ۱۹۲۸ - زادروز جیمز واتسون زیست‌فیزیکدان و متخصّص علم ژنتیک آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۶۲
    ۱۹۴۹ - زادروز هورست لودویگ اشتورمر فیزیکدان آلمانی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۹۸

جیمز واتسون

    ۱۹۶۳ - زادروز رافائل کورئا رئیس‌جمهور اکوادور
    ۱۳۶۲ - رعنا آزادی‌ور، بازیگر ایرانی

رعنا آزادی‌ور

درگذشت‌ها

    ۱۱۹۹ - درگذشت ریچارد یکم پادشاه انگلستان
    ۱۵۲۰ - درگذشت رافائل نقاش و معمار ایتالیایی

رافائل

    ۱۵۲۸ - درگذشت آلبرشت دورر، نقاش، حکاک و ریاضیدان آلمانی
    ۱۸۲۹ - درگذشت نیلس هنریک آبل ریاضیدان نروژی، از پایه‌گذاران جبر مدرن

نیلس هنریک آبل

    ۱۹۷۱ - درگذشت ایگور استراوینسکی آهنگساز روس، خالق پرنده آتشین
    ۱۹۹۲ - درگذشت آیزاک آسیموف نویسندهٔ آمریکایی روسی تبار گونه‌های علمی، علمی-تخیلی

آیزاک آسیموف

    ۱۳۷۹ - نعمت‌الله گرجی، بازیگر ایرانی
    ۱۳۹۱ - فاطمه طاهری، بازیگر ایرانی

نعمت‌الله گرجی

    ۱۵۲۸ - آلبرشت دورر (به آلمانی: Albrecht Dürer) ‏ نقاش و حکاک و ریاضی‌دان آلمانی دوره نوزائی.
    ۲۰۱۲ - توماس کینکید، نقاش و نگارگر آمریکایی.

فاطمه طاهری